Giảm thuế bảo vệ môi trường cho xăng dầu: Ngân sách có thực sự chịu thiệt?

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến các bộ ngành, cơ quan liên quan để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng dầu.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất giảm thuế BVMT đối với xăng (trừ etanol) từ 4.000 đồng/lít xuống còn 3.000 đồng và giảm 500 đồng/lít đối với các mặt hàng dầu. Cụ thể, dầu hỏa còn 500 đồng/lít; diesel, ma dút, dầu nhờn, mỡ nhờn còn 1.500 đồng/lít/kg. Mức giảm trên dự kiến hiệu lực từ ngày nghị quyết được ký ban hành đến ngày 31/12/2022.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết việc giảm mức chịu thuế BVMT sẽ góp phần trực tiếp làm giảm giá bán lẻ của các mặt hàng này. Cụ thể, xăng (trừ etanol) giảm tương ứng 1.100 đồng/lít (gồm thuế GTGT). Giá mỗi lít dầu diesel, ma dút, dầu nhờn, dầu hỏa giảm tương ứng 550 đồng.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, khi giảm thuế BVMT sẽ làm giảm ngân sách từ thu thuế này 14.524 tỷ đồng/năm và giảm thu ngân sách khoảng 15.976 tỷ đồng/năm nếu tính cảm giảm thuế giá trị gia tăng (VAT). Nếu áp dụng từ đầu tháng 4 đến hết năm 2022 thì giảm thu ngân sách dự kiến gần 12.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, cần phải nhắc lại rằng, kể từ cuối tháng 12/2021 đến nay, sau 6 lần điều chỉnh, giá xăng dầu trong nước đã phá đỉnh 8 năm. Trong đó, xăng RON 95 tiến sát ngưỡng 27.000 đồng/lít, một số chuyên gia dự kiến có thể lên tới 30.000 đồng/lít.

Phân tích cấu phần trong giá mỗi lít xăng cho thấy có 4 loại thuế (thuế tiêu thụ đặc biệt (với xăng là 10%), thuế nhập khẩu (10%), VAT 10%, thuế BVMT với xăng E5RON92 là 3.800 đồng, xăng RON95 là 4.000 đồng, dầu diesel là 2.000 đồng...).

Ví dụ, một thùng xăng chứa 158,97 lít, nên giá 1 lít xăng RON 95 tại cảng có giá khoảng 15.532 đồng. Theo công thức tính giá cơ sở, giá xăng RON 95 lúc này phải cộng thêm thuế nhập khẩu 10% (tương ứng 1.553 đồng), thuế tiêu thụ đặc biệt 10% (tương ứng 1.553 đồng), VAT 10% theo giá bán (khoảng 2.683 đồng) và thuế bảo vệ môi trường cố định 4.000 đồng/lít.

Tổng chi cho 4 sắc thuế là 9.789 đồng/lít, tức chiếm 38% giá thành bán ra của một lít xăng RON 95 (giá 26.832 đồng/lít). Trong đó, thuế BVMT luôn ở mức cố định, còn các loại thuế khác đều đánh trên giá xăng dầu nhập khẩu và giá bán lẻ (giá càng cao thì các khoản thu càng nhiều).

Do vậy, giả sử giá xăng dầu tiếp tục tăng như dự kiến thì việc giảm 1.000 đồng thuế BVMT sẽ khó có thể làm giảm nguồn thu ngân sách bởi khi các thuế khác sẽ tăng, đảm bảo đối ứng được với khoản đã giảm.

Ngoài ra, khi giá xăng dầu thế giới tăng nhanh, thực tế nguồn thu của Nhà nước về dầu thô đã rất khả quan. Theo Tổng cục Thuế công bố thì thu ngân sách nhà nước từ dầu thô 2 tháng đầu năm tăng tới 57,2% so với cùng kỳ năm ngoái khi giá dầu thô bình quân tăng dù sản lượng giảm gần 9%...

Đưa ra nhận định về vấn đề này PGS.TS Bùi Xuân Hồi – Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, thuế sẽ làm thu ngân sách giảm, nhưng giảm thuế sẽ giúp chi phí nguyên liệu của nền kinh tế được kiểm soát và là cơ hội tăng GDP và kiểm soát lạm phát, như vậy là được nhiều hơn mất.

Theo nhận định của lãnh đạo một doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, mức giảm thuế môi trường cần “đủ liều” ít nhất 50% với mức thuế hiện nay (giảm ít nhất 2.000 đồng/lít), thậm chí hơn nếu giá xăng dầu tăng cao mới có thể “kìm” được đà tăng.

“Mức đề xuất giảm 1.000 đồng/lít thuế BVMT là quá thấp, khó tác động đến thị trường khi giá xăng đã lên mức quá cao như hiện nay”, vị lãnh đạo này cho biết.