Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ

Nguyễn Văn Mỹ, Chủ tịch Lửa Việt Tours - 29/02/2020 08:38 (GMT+7)

Đèo Hải Vân và Hải Vân Quan - Thiên hạ đệ nhất hùng quan phải được đối xử trân trọng và xứng đáng hơn.

Mùa dịch, khó khăn làm quên cả thời gian, thấy thiên hạ cúng hà rầm chẳng biết chuyện gì, hỏi ra, giật mình vì cúng đầu tháng. Có anh chàng lạc quan tếu, nghe lời bạn bè Nam bộ, cúng khác người. Lễ vật gồm mãng cầu, khổ qua và vịt quay. Ai cũng tò mò. Thân tình lắm anh chàng mới giải thích “lễ cúng mang ý nghĩa - Cầu (mãng cầu) - Qua (khổ qua) - Dịch (Vịt, phát âm phương ngữ Nam bộ là Zịch)”. Ồ là la.

Ngày 8 của hành trình, sau khi rời Sơn Trà, đoàn thẳng tiến ra Hải Vân.

Thiên hạ đệ nhất hùng quan

Đèo Hải Vân, còn gọi là đèo Ải Vân (xưa có cửa ải), đèo Mây, cao 496m so với mực nước biển, dài 20 km, cắt ngang núi Bạch Mã thuộc dãy Trường Sơn và nối ra biển, giáp Đà Nẵng phía Nam (28 km) và Thừa Thiên - Huế phía Bắc (90 km). Đèo thuộc địa phận thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ
Đường Nam đèo Hải Vân (từ Đà Nẵng ra).

Là đèo dài nhất phía Nam, đồng hạng thứ 4 với Mã Pí Lèng (Hà Giang), xếp sau anh hai Ô Qui Hồ 50 km (Lai Châu - Lào Cai), anh ba Khau Phạ gần 40km (Yên Bái), anh tư Pha Đin 32 km (Điện Biện). Cùng giống nhau vì thường có mây và sương mù bao phủ, Hải Vân thua xa “tứ đại đỉnh đèo” về chiều cao, nhưng là đèo sát biển. Ngay tên gọi đã khẳng định sự khác biệt.

Theo sử liệu, đèo Hải Vân xưa thuộc hai châu Ô, Rí (vương quốc Champa). Năm 1306, khi vua Chế Mân cắt làm sính lễ cầu hôn công chúa Huyền Trân, Hải Vân trở thành ranh giới giữa hai nước. Từ 1402, dưới triều Hồ Hán Thương, Hải Vân thuộc về Đại Việt, là ranh giới Thuận Hóa và Quảng Nam.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ 1
Biển Đà Nẵng nhìn từ đèo Hải Vân.

Phía Bắc chân núi giáp vực biển có hang Dơi, tục gọi là bãi Tiêu. Tương truyền xưa có thần sóng, thuyền đi qua thường bị lật chìm, nên người đời truyền tụng "Đường bộ thì sợ Hải Vân. Đường thủy thì sợ sóng thần Hang Dơi". Trong nhiều thế kỷ, đường Cái Quan, còn gọi là đường Thiên Lý, nay là quốc lộ 1, ngang đèo Hải Vân rất ít người dám qua lại, bởi nguy hiểm, thú dữ và kẻ cướp. Văn hóa giữa hai miền Bắc - Nam biệt lập.

Trước năm 1975, đường hẹp, nguy hiểm nên việc qua đèo được điều hành bằng 3 trạm kiểm soát Lăng Cô - đỉnh đèo - Liên Chiểu. Xe từ Lăng Cô hay Liên Chiểu thành đoàn rồi bắt đầu lên đèo cùng lượt. Đến đỉnh, đoàn xe dừng lại ở trạm kiểm soát và xuống đèo cùng lúc cho đến khi qua trạm kiểm soát chân đèo, chỉ một chiều xe. Từ năm 1966, công binh Mỹ mở rộng đường đèo, xe mới chạy được hai chiều.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ 2
Đường Bắc Hải Vân (từ Huế vào).

Hải Vân Quan chưa bị lãng quên

Sau khi hầm Hải Vân, hầm đường bộ dài nhất ASEAN (6.280m) khánh thành ngày 5/6/2006, du khách ít ai qua đèo Hải Vân. Trên đỉnh đèo có cửa ải Hải Vân Quan cổ kính và hoang phế, xây từ thời nhà Trần (thế kỷ XIII), trùng tu thời Nguyễn. Vua Minh Mạng đã cho khắc danh thắng Hải Vân vào Dụ đỉnh trong Cửu đỉnh ở sân Thái Miếu. Năm 1848, vua Tự Đức cho đắp thêm pháo đài, đặt 7 cỗ thần công để phòng thủ cả núi cao lẫn mặt biển.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ 3
Hải Vân Quan phía Bắc.

Chúa Nguyễn Hoàng (1558 - 1613) nhận định Hải Vân là “đất yết hầu vùng Thuận Quảng”. Năm 1774, tướng Hoàng Ngũ Phúc đánh chiếm Phú Xuân, cho đắp bờ lũy cao chắn ngay đỉnh đèo Hải Vân gọi là Đỉnh Lũy. Vua Quang Trung (1753 - 1792) chọn núi Hải Vân làm nơi hội quân tiến đánh quân Trịnh ở Phú Xuân vào năm 1786. Năm 1802, khi tiến quân ra Phú Xuân, Nguyễn Ánh sai các tướng lĩnh “đến cửa ải Hải Vân theo chỗ hiểm mà đóng giữ”.

Cửa Nam đề ba chữ "Hải Vân Quan", cửa Bắc ghi "Thiên hạ đệ nhất hùng quan", danh xưng do vua Lê Thánh Tông đề tặng khi dừng chân năm 1470. Bên góc là dòng chữ "Minh Mệnh thất niên cát nhật tạo" (năm 1826). Trước thời Pháp thuộc, cửa ải có 50 lính canh phòng. Sau năm 1885, chỉ còn 5 lính và bỏ hoang từ đầu thế kỷ XX. Từ năm 1945 - 1975, đồn bót được tái lập để kiểm soát nghiêm nhặt. Gánh nặng thời gian và sự vô tâm của con người làm cho công trình ngày càng xuống cấp, nhất là từ khi có hầm đường bộ.

Hải Vân Quan xây bằng gạch vồ theo lối vòm cuốn, giống cửa kinh thành Huế, nhưng không có vọng lâu. Trên cửa là sân thượng để quan sát bốn phía, có bậc thang lên xuống. Tả hữu xếp đá làm tường, trước sau liền nhau, muốn vượt qua ải Hải Vân, phải qua hai lần cửa. Hải Vân quan do Đề đốc Kinh thành quản lí, cửa Bắc thuộc quản hạt phủ Thừa Thiên, cửa Nam thuộc Quảng Nam.

Hải Vân Quan hiện biến đổi nhiều so với ban đầu. Từ năm 1946 - 1975, xây thêm độ cao các cổng nhằm mở rộng tầm kiểm soát. Một vài đoạn tường lũy, hệ thống bậc cấp, đường đi nội bộ… bị triệt giải, hạ thấp độ cao hoặc xây mới lệch khỏi vị trí nguyên gốc. Các ụ súng thần công, Trú sở và Vũ khố bị các dãy nhà binh, nhà trại, kho ngầm, ụ súng... thay thế.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ 4
Lô cốt kiên cố xây từ thời Pháp thuộc.

Cửa ra vào Thiên hạ đệ nhất hùng quan bị xây bít bằng gạch hiện đại và đất cát bồi lấp dày gần 2m. Đường Thiên lý qua Hải Vân Quan bị san ủi. Người Pháp xây thêm tuyến đường sắt quanh co qua đèo và mấy lô cốt kiên cố, sau này là đồn của lính Mỹ . Từ năm 1947 - 1949, đèo Hải Vân từng xảy ra nhiều trận kịch chiến ác liệt, lính Pháp thương vong nặng nề. Dân gian còn truyền khẩu “Hải Vân cao ngất tầng mây. Giặc đi đến đó bỏ thây không về”.

Sau năm 1975, các công trình trạm Viba, đường điện cao thế, đài kỷ niệm Chiến thắng Đồn Nhất... được xây dựng cùng những công trình do quân đội Pháp, Mỹ để lại đã làm thay đổi hoàn toàn bố cục mặt bằng nguyên gốc của di tích. Cuối năm 2014, Thừa Thiên Huế cấp phép cho nhà thầu Trung Quốc xây dựng khu du lịch trên đèo. Bị phản đối kịch liệt, dự án phải hủy bỏ.

Năm 2017, Hải Vân Quan được xếp hạng di tích quốc gia. Năm 2018, sau 4 tháng khai quật, di tích Hải Vân Quan phát lộ giải mã nhiều điều thú vị về công trình. Đặc biệt là các thông về con đường Thiên Lý năm xưa của cha ông. Ngày nay, xe cộ không còn nối đuôi nhộn nhịp nhưng Hải Vân Quan vẫn chưa bị lãng quên. Những người hoài cổ, dân phượt vẫn còn nhớ, tìm đến Hải Vân Quan để chiêm ngắm cảnh quan hùng vĩ, hoài niệm về sự nghiệp mở mang bờ cõi của tổ tiên.

Hải Vân Quan vẫn đáng nhớ 5
Chèo Kayak thư giãn trong Ansana Lang Co resort.

Đáng tiếc và hơi buồn vì sự lãng phí tài nguyên du lịch. Các dịch vụ ở đây vẫn còn dạng tự phát. Mọi thứ cần được sắp xếp lại theo chuẩn mực quốc gia, từ nhà vệ sinh, các quầy hàng lưu niệm, ăn uống cho đến vệ sinh di tích và môi trường, cần phải có cấp quản lý trực tiếp, bán vé, hướng dẫn tư liệu, thuyết minh… thậm chí có bảo tàng mini về di tích.

Đèo Hải Vân và Hải Vân Quan - Thiên hạ đệ nhất hùng quan phải được đối xử trân trọng và xứng đáng hơn. Câu trả lời xin dành cho các cấp quản lý. Tạm biệt Hải Vân Quan, đoàn xuống Lăng Cô, nghỉ dưỡng ở Ansana Lăng Cô resort, để ngày cuối khám phá đại ngàn Bạch Mã.

Xem thêm:

Kỳ 1: Nhật ký hành trình du lịch mùa dịch Covid-19

Kỳ 2: Ba điểm kỳ thú ở Phan Thiết

Kỳ 3: Ninh Thuận: Vùng đất TNT và BCD

Kỳ 4: Nhật ký du lịch mùa dịch Covid-19: Về lại Phú Khánh xưa

Kỳ 5: Quảng Nam và hai di sản văn hóa thế giới

Kỳ 6: Du lịch Đà Nẵng mùa dịch Covid-19

Ý kiến ( 0)
Du lịch liên minh kích cầu mùa dịch Covid-19

Du lịch liên minh kích cầu mùa dịch Covid-19

Tiêu điểm -  5 năm

Liên minh kích cầu du lịch Việt Nam vừa được thành lập ngày 21/2/2020 với mục đích khắc phục hậu quả của dịch bệnh Covid-19 gây ra, chủ động đối phó với dịch bệnh, tạo đà phát triển cho ngành du lịch Việt Nam sau dịch.

Khách Trung vắng bóng, khách Nga đổ bộ và bài toán bền vững của ngành du lịch

Khách Trung vắng bóng, khách Nga đổ bộ và bài toán bền vững của ngành du lịch

Tiêu điểm -  5 năm

Dịch bệnh corona một lần nữa đặt ra yêu cầu đẩy mạnh đa dạng hoá nguồn khách cho du lịch Việt Nam, tránh lệ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc.

Du lịch xoay xở trong dịch Corona

Du lịch xoay xở trong dịch Corona

Tiêu điểm -  5 năm

Tìm đến và thúc đẩy các thị trường mới cũng như thị trường truyền thống ngoài Trung Quốc và Hàn Quốc là một trong những biện pháp được các doanh nghiệp du lịch thực hiện nhằm cứu vẫn tình thế khó khăn do dịch corona gây ra.

Thủ tướng phê duyệt chiến lược phát triển du lịch quốc gia đến năm 2030

Thủ tướng phê duyệt chiến lược phát triển du lịch quốc gia đến năm 2030

Tiêu điểm -  5 năm

Việt Nam đặt mục tiêu đón 35 triệu lượt khách quốc tế vào năm 2025, tăng gần gấp hai lần so với năm ngoái.

Tập đoàn T&T thổi bùng 'đại tiệc âm nhạc' tại Tây Ninh

Tập đoàn T&T thổi bùng 'đại tiệc âm nhạc' tại Tây Ninh

Ống kính -  2 ngày

Từ mạch nguồn di sản vùng đất Chín Rồng đến những thanh âm hiện đại giữa lòng Thành phố thiên niên kỷ T&T City Millennia, đại nhạc hội “Khơi mạch nguồn di sản – Vững bước kỷ nguyên mới” đã thắp sáng miền đất Tây Ninh bằng một bản giao hưởng nghệ thuật của quá khứ, hiện tại và tương lai giao thoa trong cùng một khát vọng Việt.

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Một tạp chí biết 'nghe - hiểu - phản ánh' tiếng nói của doanh nghiệp

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Một tạp chí biết 'nghe - hiểu - phản ánh' tiếng nói của doanh nghiệp

Ống kính -  5 ngày

Trên chặng đường trưởng thành và định vị vững vàng như ngày hôm nay, bên cạnh sự nỗ lực không ngừng của tập thể phóng viên, biên tập viên và ban lãnh đạo tòa soạn, không thể không nhắc đến sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân, chuyên gia - những người đã sẻ chia trí tuệ, đóng góp góc nhìn đa chiều, phản biện sâu sắc, góp phần làm nên chiều sâu cho các vấn đề được TheLEADER phản ánh.

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Nắm bắt, lan tỏa những triết lý quản trị tiên phong

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Nắm bắt, lan tỏa những triết lý quản trị tiên phong

Ống kính -  5 ngày

Dấu ấn sâu đậm nhất mà TheLEADER truyền tải chính là khả năng nắm bắt và lan tỏa những triết lý quản trị tiên phong.

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Tiếp tục khai phá những chủ đề thời đại

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Tiếp tục khai phá những chủ đề thời đại

Ống kính -  5 ngày

Cá nhân tôi mong rằng TheLEADER sẽ tiếp tục có những tuyến bài để gợi ý, hướng dẫn hoặc chia sẻ thành công của các doanh nhân trong lĩnh vực chuyển đổi số và ứng dụng AI trong quản trị vì đây là các chủ đề rất quan trọng đối với doanh nghiệp trong thời gian hiện nay.

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Nơi tôi cập nhật xu thế quản trị mới

TheLEADER qua lăng kính bạn đọc: Nơi tôi cập nhật xu thế quản trị mới

Ống kính -  5 ngày

Những bài viết của TheLEADER không chỉ phản ánh đúng “nhịp thở” của thị trường mà còn mang khách quan, trung thực. Đặc biệt là những dự báo về xu hướng chuyển dịch, đầu tư của nhà đầu tư, khách hàng trong giai đoạn 2025-2030.

VNG mang dịch vụ tài chính số của MSB lên nền tảng Zalo

VNG mang dịch vụ tài chính số của MSB lên nền tảng Zalo

Nhịp cầu kinh doanh -  47 phút

Mô hình này giúp khách hàng MSB trải nghiệm các tiện ích ngân hàng ngay trên Zalo, đồng thời đơn giản hóa quy trình đăng ký và sử dụng dịch vụ.

Ngân hàng số Cake muốn phục vụ khách hàng là hộ kinh doanh

Ngân hàng số Cake muốn phục vụ khách hàng là hộ kinh doanh

Tài chính -  1 giờ

Ngân hàng số Cake đang bắt đầu chinh phục tập khách hàng mới, bên cạnh hơn 6 triệu khách hàng cá nhân với hệ sinh thái tài chính số toàn diện.

EPR: Từ nghĩa vụ đến giá trị thương hiệu

EPR: Từ nghĩa vụ đến giá trị thương hiệu

Phát triển bền vững -  2 giờ

EPR mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt bứt phá trong cuộc đua xanh nhưng để biến tiềm năng thành lợi thế cạnh tranh bền vững, cần đồng thời vượt qua rào cản pháp lý, hạ tầng thu gom và minh bạch thị trường tái chế.

Xuất khẩu trí tuệ Việt bằng nhượng quyền

Xuất khẩu trí tuệ Việt bằng nhượng quyền

Doanh nghiệp -  2 giờ

Xuất khẩu giờ đây không chỉ dừng ở sản phẩm mà còn là công thức thành công mang tên nhượng quyền.

Apple chảy máu chất xám trong cuộc chiến với Meta

Apple chảy máu chất xám trong cuộc chiến với Meta

Diễn đàn quản trị -  2 giờ

Cuộc chiến nhân tài giữa Meta và Apple hé lộ xu hướng mới trong chiến lược giữ chân nhân tài trong kỷ nguyên siêu trí tuệ.

Vietnam Airlines tăng tốc mở rộng thị trường Hàn Quốc qua chuỗi hợp tác chiến lược đa lĩnh vực

Vietnam Airlines tăng tốc mở rộng thị trường Hàn Quốc qua chuỗi hợp tác chiến lược đa lĩnh vực

Nhịp cầu kinh doanh -  2 giờ

Trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam - Hàn Quốc, diễn ra tại thủ đô Seoul, Vietnam Airlines vừa ký kết 4 Biên bản ghi nhớ với các đối tác Hàn Quốc.

Doanh nghiệp góp sức vì nông nghiệp xanh và trẻ em hạnh phúc

Doanh nghiệp góp sức vì nông nghiệp xanh và trẻ em hạnh phúc

Phát triển bền vững -  2 giờ

 Trước thách thức khí hậu và xã hội, nhiều doanh nghiệp đang chủ động đồng hành cùng nông dân và thế hệ trẻ, hướng đến phát triển bền vững toàn diện.