Nhà đầu tư điện gió ngóng chính sách

Tại tọa đàm “Đầu tư điện gió trong bối cảnh mới” (do Tạp chí điện tử TheLEADER tổ chức hôm 8/12/2021 tại Hà Nội), ông Long chia sẻ, Gelex tham gia thị trường điện vì nhìn thấy nhu cầu dài hạn, bền vững và thiết yếu, còn với riêng năng lượng tái tạo và cơ chế giá FIT thì phù hợp xu hướng thế giới, có thể thực hiện nhanh, và có tiềm năng lợi nhuận.

"Ai cũng nghĩ rằng các dự án rất tốt, doanh nghiệp sẽ được lợi rất nhiều. Nhưng ở góc độ nhà đầu tư và khi ra quyết định đầu tư, sẽ nhìn thấy những bất cập, rủi ro lớn nếu dự án không kịp vận hành thương mại. Có cơ chế chính sách từ sớm cho trường hợp chậm COD là điều vô cùng quan trọng với những nhà đầu tư điện gió", ông Long nói.

Tuy nhiên, nhà đầu tư không thể trả lời khoảng trống này. Khi tiến hành đầu tư, họ chấp nhận rủi ro và đặt niềm tin vào các nhà hoạch định chính sách cho trường hợp xấu.

Ngoài các nhà đầu tư, ngân hàng là đối tượng quan tâm đến các chính sách này. Bởi, trường hợp dự án vận hành thương mại đúng hạn, bán điện với giá FIT, nguồn tiền cho vay sẽ trở về và sinh lời.

Tuy nhiên, nếu cơ hội tuột khỏi tầm tay thì sẽ không rõ kịch bản xảy ra. Về lý thuyết, doanh thu có thể bằng 0 khi nhà máy có thể không được phát điện hoặc không được trả tiền.

Dù xác suất chuyện này xảy ra có thể chỉ 1% nhưng khi ra quyết định cho vay, ngân hàng khó chấp nhận chuyện đó. Nếu dự án không thành công, nhà đầu tư phải trao toàn bộ tài sản cho ngân hàng hoặc đầu tư toàn bộ bằng vốn chủ.

"Khi đó, mức chênh lệch giữa dự án về đích và không về đích quá lớn, thị trường có thể đổ vỡ, tạo ấn tượng xấu lên thị trường đầu tư Việt Nam.

Tuy nhà đầu tư chấp nhận rủi ro, nhưng không thể lường trước mọi tình huống. Ngay cả Nhà nước cũng đã phải có nhiều điều chỉnh chính sách, đối phó có phần bị động trước dịch COVID-19 bùng phát và gây tác động bất lợi đến nhiều doanh nghiệp, thì không nên để nhà đầu tư chịu mọi rủi ro", ông Long nói.

Vị này cho rằng lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió khá mới mẻ, các khung chính sách chưa rõ ràng, doanh nghiệp "vừa làm, vừa hỏi, vừa sửa".

Điều cần thiết lúc này là kịch bản xử lý với các dự án không kịp COD để chủ đầu tư giải được bài toán đầu tư, tiếp tục triển khai, ngân hàng sẽ cân đối được nguồn vốn.

Yếu tố then chốt để nhà đầu tư quyết định đầu tư vào dự án nói chung là sự cân bằng giữa lợi nhuận kỳ vọng và rủi ro. Nếu lợi nhuận kỳ vọng giảm mà rủi ro vẫn cao thì nhà đầu tư rất khó để quyết định đầu tư.

Trên quan điểm đó, Nhà nước có thể tạo ra các phân khúc đầu tư như rủi ro cao – biên lợi nhuận kỳ vọng cao, rủi ro an toàn – biên lợi nhuận kỳ vọng thấp. Điều này giúp các nhà hoạch định chính sách vẫn đạt được mục tiêu phát triển thị trường, nhà đầu tư có động lực tham gia các dự án.

Chia sẻ cùng ông Long, ông Trịnh Đức Trường Sơn - Giám đốc Công ty TNHH MTV Năng lượng Viên An Cà Mau nhấn mạnh về ảnh hưởng do dịch Covid – 19 đối với việc triển khai, xây dựng dự án.

Cụ thể, quá trình triển khai dự án điện gió Viên An (công suất 50MW, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau) rơi đúng vào đợt Covid phát triển mạnh nhất nên nguồn nhân lực, thiết bị, máy móc để có thể đến công trường tương đối khó khăn. 

Đơn cử như việc vận chuyển tuabin từ nước ngoài về phải qua rất nhiều khâu kiểm dịch, sau đó tập trung tại cảng Đá Son, Vũng Tàu. Để kiểm soát được thiết bị thì cần con người, nhưng việc đưa cán bộ kỹ thuật vào tương đối khó khăn do tỉnh có những quy định gắt gao.

Tiếp theo là khó khăn trong nguồn nhân lực để triển khai dự án, các vị trí đóng trục tua bin, đường dây. "Muốn vào Cà Mau, phải được cho phép của tỉnh. Sau đó thì tiến hành test, yêu cầu lưu trú 14 – 21 ngày nên ảnh hưởng đến tiến độ. Khi muốn di chuyển sang tỉnh khác, thì phải lặp lại quy trình xin phép, thủ tục", ông Sơn cho biết.

Trong quá trình thi công, có những xà lan trên biển, ngoài việc test 3 ngày/lần cùng với khó khăn di chuyển từ xà lan vào đất liền đã làm tăng chi phí, ảnh hưởng đến tiến độ do phải đi lại nhiều.

Với vai trò phát triển dự án điện gió Viên An (một trong những dự án chưa kịp COD đợt vừa qua), ông Sơn kiến nghị cần có sự rõ ràng về giá FIT tiếp theo, thời gian gia hạn như thế nào một cách cụ thể để có cơ sở cho quá trình triển khai.