‘Những bất cập trong hệ thống quản lý ngành y cần được điều chỉnh sớm’

“Một vị lãnh đạo ngành y tế bị khiển trách, cảnh cáo, thậm chí vướng vào vòng lao lý đều khiến chúng ta hết sức đau lòng. Những lỗi cá nhân chắc chắn phải trả giá, còn lỗi quy trình, lỗi hệ thống mặc dù đã được chỉ ra nhưng thay đổi vô cùng khó”.

“Một giám đốc bệnh viện rất cần chuyên môn nhưng không chắc vị giám đốc ấy đã nắm vững về quản lý hoặc các quy định lắt léo hiện hành”.

Trên đây là những trăn trở của Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội Nguyễn Lân Hiếu (đại biểu tỉnh Bình Định) đưa ra tại phiên thảo luận 9/11, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV.

Để giải quyết cho vấn đề này, ông cho rằng “rất cần các cơ chế rõ ràng để được mua sắm trang thiết bị, thuốc men, mà tốt nhất là tách rời ra khỏi lĩnh vực chuyên môn”.

Khi ông được bổ nhiệm làm Giám đốc Bệnh viện Hồi sức cấp cứu Covid-19 tại Bình Dương, lãnh đạo tỉnh đồng thời đã bổ nhiệm một người khác phụ trách mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế. Với mô hình này, bệnh viện đã hoạt động trơn tru và hiệu quả dù được thành lập trong hoàn cảnh vô cùng cấp bách.

“Đây là ví dụ cho thấy những bất cập trong hệ thống cần được điều chỉnh càng sớm càng tốt, nếu không muốn nhận hậu quả lớn hơn", Giám đốc Bệnh viên Đại học Y Hà Nội nhận định.

Ông khẳng định: với những gì cán bộ y tế Việt Nam đã thực hiện trong thời gian qua, nếu được bảo đảm thu nhập để yên tâm công tác thì sẽ không thua kém bất cứ ngành y nào ở trong khu vực.

Không chỉ trong ngành y, câu chuyện về người quản lý giỏi chuyên môn nhưng không có kiến thức về quản trị, dẫn đến những tổn thất không nhỏ cho tổ chức, doanh nghiệp không phải là hiếm. Việc học cách quản trị để tạo ra một hệ thống trơn tru, minh bạch và hiệu quả hơn là điều vô cùng cần thiết hiện nay trong mọi ngành nghề.

Cùng niềm trăn trở với Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, đại biểu tỉnh Đồng Nau, ông Nguyễn Công Long, ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội chỉ ra thực tế ‘rất đáng lo ngại’ thời gian qua khi nhiều bác sĩ vướng vào vòng lao lý.

Suốt 2 năm qua trong phòng chống dịch, hàng loạt bác sĩ, nhân viên y tế không quản ngại hy sinh gian khổ để ra tuyến đầu, chăm sóc bảo vệ sức khỏe cho người dân, tham gia vào công tác phòng chống dịch.

Mặc dù "không có ý bào chữa cho ai và mọi vi phạm đều phải được xử lý nghiêm minh", nhưng ông Long vẫn bày tỏ sự đáng tiếc khi có không ít cán bộ quản lý ngành y tế các cấp vi phạm pháp luật, bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

"Không còn gì đau xót hơn khi pháp luật phải xử lý những người là tinh hoa của đất nước. Trong một xã hội mà nhiều người đang được coi là lực lượng chủ lực, những người được xã hội nể trọng, danh xưng cao quý là người thầy, thì đây là hiện tượng rất đáng lo ngại", ông Long nêu quan điểm.

Đại biểu Long cho rằng đã đến lúc cần phải nhìn thẳng sự thật, đánh giá đúng hạn chế yếu kém trong quản lý điều hành ngành y tế hiện nay. Bởi qua các vụ án, các cán bộ y tế bị truy cứu trách nhiệm hình sự không chỉ liên quan đến quản lý chức vụ mà còn là các vi phạm về kinh tế, như vi phạm đấu thầu và kế toán.

“Vậy những vi phạm của bác sĩ trong quản lý điều hành hệ thống bệnh viện công lập có nguyên nhân từ bất cập pháp luật trong quản lý điều hành của ngành y tế hay không?", ông Long đặt câu hỏi.

Với những nhà quản lý, điều hành bệnh viện công hiện nay, ngoài việc chịu trách nhiệm cao nhất về chuyên môn trong việc chẩn đoán, điều trị, giám đốc bệnh viện cũng phải điều hành toàn bộ việc khác, tức phải chịu trách nhiệm điều hành nhiều việc khác từ cơ sở vật chất, đội ngũ, mua sắm sinh phẩm, thiết bị y tế, đấu thầu.

"Với mục tiêu nhiệm vụ đặt ra đó, chỉ những bác sĩ có kỹ năng và trình độ đặc biệt mới toàn vẹn được mọi nhiệm vụ", theo ông Long. Đây là sự khác biệt khi ở các nước, bác sĩ có thể có quyền đưa ra yêu cầu về thuốc, trang thiết bị y tế để hoàn thành khám chữa bệnh, còn việc cung ứng mua sắm đấu thầu do bộ phận chuyên trách thực hiện.

Từ thực tiễn đó, đại biểu Long đặt câu hỏi phải chăng do cơ chế quản lý chưa phù hợp, thiếu việc quy trách nhiệm rõ ràng, tổ chức cho các bộ phận chuyên môn khác nhau thực hiện nhiệm vụ đã dẫn tới sai phạm quản lý cán bộ bệnh viện công thời gian qua.

Theo đó, đại biểu đề nghị cùng với việc xử lý nghiêm sai phạm cần khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý điều hành lĩnh vực y tế, nhất là hoàn thành quy định bệnh viện công, ngăn ngừa hiệu quả hành vi vi phạm, để không thấy cảnh bác sĩ sẽ phải vướng vào vòng lao lý.

Mặt khác, những bất cấp trong ngành y còn thể hiện ở hệ thống y tế dự phòng cấp cơ sở, đặc biệt qua công tác phòng chống dịch Covid-19 vừa qua, theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng ban Quản lý an toàn thực phẩm TP.HCM cho biết. 

Theo bà, cần xem lại thực trạng y tế cơ sở, bởi "đây không phải lần đầu tiên nói" vấn đề này. Nhiều địa phương chưa thực hiện đúng chủ trương là dành 30% ngân sách cho y tế dự phòng. Số địa phương thực hiện được điều này, theo bà Lan, "đếm trên đầu ngón tay". Chưa kể, số ngân sách này cũng chưa đáng kể nếu so với nhu cầu của người dân.

Tuy nhiên, việc nâng cao y tế dự phòng cơ sở không chỉ là vấn đề tiền mà còn là nhân lực. Bởi cần làm sao để thu hút được nhân lực chất lượng cao về các cơ sở này. "Nếu không giải quyết được các vấn đề căn cơ, chúng ta sẽ tiếp tục bị động", bà Lan nhận định.

Trước đây, từ trung tâm y tế quận huyện đã chia ra làm bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng, phòng y tế nhưng theo bà Lan điều đó là không nên bởi "đã yếu còn chia ra". "Có bệnh viện chưa đến mức là bệnh viện, có trung tâm y tế dự phòng què quặt, phòng y tế chỉ làm được việc hành chính", bà Lan cho biết.