Leader talk
Quy hoạch Đà Lạt: Lựa chọn hôm nay là thành quả hay hậu quả cho ngày mai?
Quy hoạch mới của trung tâm Hoà Bình của thành phố Đà Lạt vừa được chính quyền tỉnh Lâm Đồng phê duyệt gây nhiều tranh cãi.
Với một bản quy hoạch thể hiện khá chi tiết, công phu, không thể nói là không có sự chuẩn bị, nghiên cứu. Nhưng vấn đề ở đây là gì: Quan điểm, nhận thức, vì lợi ích nhóm hay vì tổng hợp nhiều nguyên nhân.
Khoan hãy bàn về lý do, lúc này cần những người ra quyết định phải tỉnh táo, không thể đánh đổi phát triển kinh tế trước mắt bằng bất cứ giá nào. Không thể vội vàng khi quyết định một vấn đề nhạy cảm, ảnh hưởng đến đời sống xã hội và kinh tế địa phương.
Cần phải quay lại xem xét từ giá trị cốt lõi của Đà Lạt, tiềm năng thực sự và những tiêu chí cần đạt được khi phát triển. Chắc chắn khi đó sẽ có bản quy hoạch thông minh hơn, phù hợp hơn với Đà Lạt, thỏa mãn được yêu cầu của cả chính quyền, người dân và khách du lịch.
Giá trị cốt lõi của Đà Lạt
Vẻ đẹp của Đà Lạt là sự kết hợp của hai yếu tố.
Thứ nhất, vẻ đẹp hài hòa với tự nhiên, kiến trúc ẩn mình trong thiên nhiên. Đường đồng mức là cơ sở cho các thiết kế quy hoạch cảnh quan và đô thị. Kiến trúc đi theo việc xử lý địa hình. Các không gian trong bản quy hoạch đầu tiên của người Pháp đã rất tôn trọng địa hình, các khu nhà thấp tầng “Nhà xây không cao quá ngọn thông”, những con đường thoáng đãng để có thể nhìn rõ địa hình… Các cây trồng đều thưa thoáng, tán nhiều nhưng vẫn giải phóng tầm mắt người đi bộ.
Thứ hai, vẻ đẹp giao thoa giữa văn hóa Phương Tây và Việt Nam. Văn hóa Pháp trở thành yếu tố khơi gợi văn hóa bản địa. Hệ thống công trình dinh thự rất đặc biệt do người Pháp để lại. Kiến trúc Pháp tại Đà Lạt ngoài điểm đặc biệt là duyên dáng vì nương theo địa hình, sự giản dị vì tôn trọng địa hình, nó còn đặc biệt bởi ta thấy được sự pha trộn giữa những tỷ lệ, ngôn ngữ tuyệt đẹp thừa hưởng từ Châu Âu kết hợp với kiến trúc truyền thống Việt và cả chi tiết kiến trúc người Thượng, một di sản đáng quý và thuần bản địa.
Tiêu chí và giải pháp

Có ba tiêu chí cơ bản mà phát triển Đà Lạt nói chung và khu Hòa Bình nói riêng cần thỏa mãn cả ba tiêu chí này.
Thứ nhất, giữ gìn, phát huy giá trị di sản.
Cần hiểu di sản của Đà Lạt chính là những giá trị đã có từ hàng trăm năm nay ở Đà Lạt bao gồm: Cảnh quan đồi núi cây xanh, mặt nước và khí hậu trong lành; Các trung tâm phân vùng theo kiến trúc rất đặc trưng: Khu biệt thự Pháp, khu lõi các công trình công cộng nhỏ và các nhà phố theo kiến trúc Việt (khu Hòa Bình); Di sản của Đà Lạt còn ở văn hóa, lối sống chậm rãi của người Đà Lạt.
Vì vậy, quy hoạch phải nhất quán bám theo tiêu chí “đô thị rừng”: Hình ảnh rừng trong thành phố, thành phố trong rừng là một hướng đi rất phù hợp với Đà Lạt. Giữ bình yên trong lõi, giữ tốc độ di chuyển chậm, trung tâm chỉ là khu đi bộ.
Cần có giải pháp giữ Dinh tỉnh trưởng trong bối cảnh quần thể kiến trúc chung, không thể tách Dinh ra khỏi đồi Dinh được. Không xây cao lên đỉnh đồi Dinh và tuyệt đối không dùng kiến trúc xa lạ, hiện đại áp đặt cho khu Hòa Bình.
Các tiện ích khác phải rời khỏi trung tâm. Trả lại không gian lịch sử cho khu Hòa Bình. Tìm hướng bảo tồn các biệt thự và thổi cho nó một chức năng mới để đảm bảo nó có thể “mạnh khỏe” trong bối cảnh đương đại.
Thứ hai, đảm bảo nhu cầu mới, chức năng mới cho người dân.
Phát triển theo hướng áp các trung tâm thương mại (TTTM) sẽ làm cho khu chợ buôn bán nhỏ, các tiểu thương hiện nay sẽ bị mất khách. TTTM cần cho dân Đà Lạt nhưng khách du lịch không đến Đà Lạt để mua sắm trong các tòa nhà TTTM mà họ sẽ lang thang đi bộ, mua sắm ngoài trời, đây là điểm thu hút đặc biệt giống như Sapa.
Vậy những chức năng mới phải không làm cản trở hai giá trị còn lại là di sản và du lịch vì chính hai giá trị đó mới là nguồn nuôi Đà Lạt. Muốn vậy thì các TTTM, các tòa nhà hiện đại cần được đẩy ra khỏi trung tâm văn hóa lịch sử, cụ thể là ra khỏi khu Hòa Bình và cũng xây không quá cao tầng, tận dụng phần ngầm dưới lòng đất để giữ cảnh quan chung
Thứ ba, đảm bảo phát triển du lịch.
Du lịch mang lại kinh tế và nuôi sống thành phố. Ngoài khí hậu mát mẻ, Đà Lạt còn thu hút du lịch bởi các di sản, các yếu tố bản sắc: vẻ đẹp tự nhiên, không phô trương hoa mỹ. Kiến trúc Đà Lạt mộc mạc kể cả các dinh thự, biệt thự Pháp. Đà Lạt có các khu buôn bán nhỏ lẻ chứ không thu hút bởi TTTM. Khi giữ gìn những giá trị đó, Đà Lạt còn hấp dẫn du lịch. Vậy để phát triển du lịch rất cần có tư duy tổng thể, không thể chỉ nhăm nhăm “cấy” vào các tiện ích phục vụ du lịch mà bỏ quên việc giữ gìn sự hấp dẫn này.
Một số sai lầm trong bản đề xuất quy hoạch chi tiết 1/500 lần này

Nguyên nhân có thể từ quan điểm quy hoạch quá thiên về kinh tế, không nhìn rộng ra mọi khía cạnh văn hóa, lịch sử nên bản quy hoạch có phần khiên cưỡng, duy ý chí. Những sai lầm có thể xảy ra nếu chúng ta vội vã theo bản quy hoạch này, có thể chỉ ra đây một vài nguy cơ.
Quy hoạch phá vỡ cảnh quan: Các giá trị Đà Lạt “Rừng trong thành phố, nhà ẩn trong rừng không còn nữa. Khu đồi Dinh tỉnh trưởng bị đè lên khối 7 tầng chiếm chỗ quá lớn và làm mất đường chân trời vốn bình yên cúa khu đồi Dinh và của cảnh quan chung Đà Lạt.
Tạo ra đô thị nén cho phố núi: Bản quy hoạch mới tạo sức ép cho khu Hòa Bình hiện đang quá tải. Các chức năng mới khiến cho Đà Lạt sẽ bị nén như Sài Gòn, điều này sẽ làm mất hồn cốt của đô thị Đà Lạt.
Kiến trúc mới phá vỡ giá trị gốc của đô thị, làm mất bản sắc đô thị: Các kiến trúc mới quá xa lạ và na ná ở bất cứ nơi nào trên thế giới nhưng lại được “nhồi nhét” vào lõi đô thị cổ với một tỷ lệ quá lấn át.
Giải pháp nào cho khu Hòa Bình
Về quy hoạch chung, nên học kinh nghiệm của Paris khi quy hoạch khu La Defence (khu thành phố mới) để giảm tải và giữ sạch hoàn toàn cho khu Paris cổ kính. Nhờ quan điểm quy hoạch này mà Paris có hai khu thu hút như nhau vì cả hai đều có nét đặc sắc, người Paris gọi đây là “Di sản cũ” và “Di sản mới”.

Theo cách này, Đà Lạt có thể tạo ra được 1 hoặc nhiều khu “di sản mới” thay vì hiện nay đang bức tử “di sản cũ” là di sản gốc mang đến giá trị cho Đà Lạt.
Về kiến trúc: Muốn bảo tồn di sản kiến trúc trước hết phải rất hiểu giá trị của nó trong giá trị lịch sử, văn hóa của thành phố. Chọn cách ứng xử với di sản sẽ thể hiện văn hóa, năng lực chuyên môn và sự nhạy bén. Không thể vì mối lợi kinh tế trước mắt mà đánh mất giá trị bền vững của đô thị.
Hãy thử phép so sánh giữa một di sản tại Amsterdam và một di sản tại Đà Lạt để hiểu về quan điểm ứng xử với di sản khác nhau sẽ đưa ra những kết quả rất khác nhau
Trường hợp tại Amsterdam: Cách ứng xử theo lối đề cao di sản, thổi hồn cho nó để một công trình không mấy giá trị về kiến trúc cũng được sống dậy trong các hoạt động đương đại, giải pháp này đã tạo điều kiện cho khu vực lận cận cũng trở nên có giá trị hơn.

Sẽ chẳng tốn kém gì nhiều để chỉnh trang một khu nhà cũ kỹ, trong khi những giá trị nó mang lại thì vô cùng lớn.
Trường hợp tại Đà Lạt: Ứng xử theo lối thiếu sự quan tâm, bỏ quên để nó xuống cấp, sau đó lấy lý do “công trình cũ nhếch nhác, làm mất mỹ quan đô thị” để phá hủy và thay thế bằng một kiến trúc xa lạ, thiếu bản sắc, thiếu đặc thù. Chưa kể đến việc gán ghép cho nó một chức năng không phù hợp. Rạp Hòa Bình và đồi Dinh tỉnh trưởng đều cần được thận trọng xem xét.



Ở đây ta chưa thể bàn đến chuyện đẹp hay xấu, khi nó không phù hợp thì sẽ không còn giá trị, thậm chí còn tai hại.
Thiếu phân tích và đưa ra giải pháp vội vàng cho đô thị Đà Lạt sẽ có thể dẫn đến một sai lầm không thể sửa chưa được. Vì vậy các nhà ra quyết định hãy bình tĩnh và có trách nhiệm hơn ngay tại thời điểm này! Thành quả nào cũng phải đánh đổi bằng sự hy sinh, nhưng sự hy sinh này của Đà Lạt sẽ là tổn thất lớn, là sự mất mát không chỉ với Đà Lạt mà với tất cả chúng ta - đó là một đô thị không còn sức hấp dẫn.
Di sản văn hóa – cái giá nào cho phát triển kinh tế?
Phê duyệt quy hoạch phát triển Khu du lịch quốc gia Lăng Cô - Cảnh Dương
Khu du lịch quốc gia Lăng Cô - Cảnh Dương sẽ phát triển xứng tầm một điểm đến mang tầm cỡ quốc tế với những sản phẩm du lịch nổi bật về nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, các sự kiện văn hóa - thể thao, cảng quốc tế.
Phê duyệt quy hoạch Khu du lịch quốc gia Hồ Núi Cốc đến năm 2030
Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, phạm vi nghiên cứu lập quy hoạch thuộc địa bàn các xã: Tân Thái, Bình Thuận, Lục Ba, Vạn Thọ, Quân Chu và thị trấn Quân Chu thuộc huyện Đại Từ, xã Phúc Tân thuộc thị xã Phổ Yên, quy mô diện tích lên tới 19.276ha.
Đô thị lớn của Việt Nam biến dạng do 'quy hoạch ngược'
Nhiều đô thị tại Việt Nam đang quy hoạch ngược so với thế giới, đưa tất cả những gì tốt đẹp nhất vào khu vực trung tâm thành phố khiến bài toán quá tải hạ tầng, ách tắc giao thông không có lời giải.
Chính phủ duyệt nhiệm vụ quy hoạch khu du lịch 52.000ha tại Hòa Bình
Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Nhiệm vụ quy hoạch chung xây dựng Khu du lịch quốc gia Hồ Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình đến năm 2035.
Giám đốc SSI: Tài sản số sẽ tiến hóa nhanh gấp 10 lần chứng khoán
Với những tiềm năng của tài sản số, phía SSI mong muốn trở thành trung tâm của thị trường này, khi có cơ chế thí điểm sàn giao dịch.
Cú sốc thuế Mỹ: Thức tỉnh để thoát khỏi thế bị động
“Cơn lốc thuế quan” từ Mỹ đang khuấy đảo dòng chảy thương mại toàn cầu - đây chính là thời điểm doanh nghiệp Việt cần tái cấu trúc nền tảng, hành động linh hoạt và vững vàng hơn.
Đầu tư giáo dục theo cách của BITEX
Với Tổng giám đốc BITEX Trần Thanh Thảo, muốn đất nước phát triển mạnh mẽ thì không có con đường nào bền vững hơn đầu tư vào giáo dục.
Chọn 'nhân tài làm việc nước' từ góc nhìn GS. Trần Văn Thọ
Theo GS. Trần Văn Thọ, đội ngũ cán bộ hành chính cần được thi tuyển, đào tạo bài bản, cải thiện chế độ để nâng cao hiệu quả công việc, tránh nhũng nhiễu, tham nhũng.
Chủ tịch SHS tham vọng thay đổi tư duy 'chơi chứng khoán' của người Việt
Hai thập kỷ qua, “chơi chứng khoán” đã trở thành cụm từ quen thuộc trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Mặc dù vậy, ông Đỗ Quang Vinh, Chủ tịch SHS muốn thay đổi tư duy “chơi” lâu đời đó, đặt niềm tin vào những giá trị dài hạn, bền vững hơn.
FPT trở thành đối tác công nghệ chiến lược toàn cầu của Airbus
Thỏa thuận này mở ra cơ hội để FPT tham gia các dự án của Airbus trong các lĩnh vực dịch vụ khách hàng, dữ liệu lớn và điện toán đám mây.
Becamex - Đèo Cả trúng thầu đường Vành đai 4 đoạn Bình Dương
Dự án xây dựng đường Vành đai 4 TP.HCM đoạn cầu Thủ Biên - sông Sài Gòn được giao cho Liên doanh Becamex - Đèo Cả.
Nâng tầm trải nghiệm với xe giường nằm cao cấp thế hệ mới Thaco Mobihome 120
Thaco auto vừa giới thiệu mẫu xe giường nằm cao cấp thế hệ mới - Thaco Mobihome 120, với thiết kế hiện đại, tích hợp nhiều tiện ích, khả năng vận hành ổn định, đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách và du lịch đường dài.
Tăng cường hướng dẫn hộ kinh doanh dùng hóa đơn điện tử
Thủ tướng giao nhiệm vụ hướng dẫn hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích cũng như trách nhiệm sử dụng hóa đơn điện tử, đặc biệt là loại hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền.
Sun Group lập Hãng hàng không nghỉ dưỡng Sun PhuQuoc Airways
Bộ Xây dựng hôm nay đã cấp giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không số 01/2025/GPKDVCHK cho Công ty TNHH Mặt trời Phú Quốc (tên thương hiệu Sun PhuQuoc Airways).
Giám đốc SSI: Tài sản số sẽ tiến hóa nhanh gấp 10 lần chứng khoán
Với những tiềm năng của tài sản số, phía SSI mong muốn trở thành trung tâm của thị trường này, khi có cơ chế thí điểm sàn giao dịch.
VinFast tổ chức sự kiện 'Đổi xăng lấy điện' tại Hà Nội, TP.HCM
Sau thành công tại Hải Phòng và Đà Nẵng, sự kiện “Đổi xăng lấy điện - Cùng VinFast kiến tạo tương lai xanh” của VinFast được kỳ vọng sẽ tiếp tục bùng nổ, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách hàng tại Hà Nội và TP.HCM.