Kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ, công tác quản lý quy hoạch sau khi được phê duyệt còn yếu; công tác thanh tra, kiểm tra về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa đáp ứng được yêu cầu. Việc thu hút đầu tư vẫn chưa chủ động theo quy hoạch sử dụng đất, một số nhà đầu tư năng lực còn hạn chế, có biểu hiện chuyển nhượng dự án sau khi được giao đất, cho thuê đất mà không đầu tư.
Đối với việc quản lý và sử dụng đất công ích, nhiều địa phương trong tỉnh để quy hoạch đất công ích phân tán, không quy hoạch thành khu hay vùng tập trung mà để rải rác, xen kẹt trong khu cân cư không tách được phần đất công ích và đất giao ổn định lâu dài. Tình trạng để thôn tự ý ký hợp đồng giao thầu, cho thuê sử dụng đất công ích không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng, không đúng mục đích sử dụng và thời hạn theo quy định của pháp luật trước đây vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Đáng chú ý, sau các lần điều chỉnh giảm diện tích đất khu công nghiệp Đình Trám, UBND tỉnh Bắc Giang chưa điều chỉnh giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp là vi phạm Luật đất đai 2013. Cơ quan thanh tra xác định trách nhiệm thuộc UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và môi trường, Công ty Phát triển hạ tầng khu công nghiệp Bắc Giang.
Bên cạnh đó, một số huyện như Hiệp Hòa, Lục Nam, Lục Ngạn, Tân Yên.. đã tự ý chuyển mục đích sử dụng đất lúa sang đất nông nghiệp khác và tự ý chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp. Tình trạng giao đất trái thẩm quyền, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp xảy ra ở rất nhiều huyện.
Ngoài ra, việc nợ đọng tiền sử dụng đất và tiền thuê hạ tầng gắn với đất KCN cũng được cơ quan thanh tra chỉ rõ. Cụ thể, các đơn vị nợ đọng tiền sử đụng đất và tiền thuê hạ tầng gắn với đất KCN trên 66,3 tỷ đồng.
Trong đó, các đơn vị thuê đất trong KCN Đình Trám còn nợ tổng số tiền gần 6,8 tỷ đồng. Các đơn vị trong KCN Song Khê – Nội Hoàng (khu phía Bắc) còn nợ trên 24 tỷ đồng; Công ty CP xuất nhập khẩu Bắc Giang nợ 8 tỷ đồng; Công ty CP In và bao bì công nghệ cao Hưng Thịnh nợ 13,5 tỷ đồng. Công ty CP Kosy nợ 13,7 tỷ đồng tiền sử dụng đất của dự án khu dân cư mới thị trấn Cầu Gồ (huyện Yên Thế).
Từ năm 2002 - 2007, có 43 doanh nghiệp được chấp thuận và cấp phép đầu tư vào KCN Đình Trám, tổng diện tích đất cho thuê hơn 662.000m2, theo đơn giá thời điểm cho thuê là trên 7 tỷ đồng nhưng UBND tỉnh Bắc Giang có văn bản cho phép không thu tiền, gây thất thoát ngân sách nhà nước.
Công ty Phát triển hạ tầng khu công nghiệp Bắc Giang cho các đơn vị thuê đất để xây dựng trụ sở làm việc thuộc quy hoạch trung tâm điều hành không phải là đất cho thuê nhưng không thực hiện các trình tự, thủ tục điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, thay đổi mục đích, cơ cấu sử dụng đất để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt gồm Bưu điện tỉnh Bắc Giang 2.146m2, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bắc Giang gần 3.000m2, Công an tỉnh Bắc Giang 3.510m2.
UBND tỉnh Bắc Giang thu hồi trên 9.000m2 đất cho Công ty TNHH dịch vụ KK Bắc Giang thuê để thực hiện dự án đầu tư xây dựng chợ Hoàng Ninh không phù hợp với quy hoạch được Bộ Xây dựng phê duyệt. Thực tế khu đất đã xây dựng các dãy nhà liền kề 4-6 tầng.
Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh Bắc Giang vẫn chưa chỉ đạo thực hiện xong việc đưa 3 công ty (Công ty TNHH sản xuất và thương mại Quỳnh An với hơn 4.000m2, hiện trạng lô đất đã xây dựng khách sạn 7 tầng để kinh doanh; Công ty TNHH Vương Mỹ với gần 2.400m2, hiện đã xây dựng khách sạn 5 tầng để kinh doanh; Công ty TNHH VinaSolar Technologi trên 1.922m2, hiện đã xây dựng khách sạn 9 tầng kinh doanh) ra khỏi đất KCN Đình Trám theo văn bản điều chỉnh quy hoạch.
Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ kết luận, UBND tỉnh Bắc Giang chấp thuận cho đầu tư dự án khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ về việc chuyển mục đích sử dụng đất lúa tại các dự án: Khu đô thị phía Tây thị trấn Vôi, huyện Lạng Giang; khu đô thị An Huy, thị trấn Cao Thượng, huyện Tân Yên là vi phạm Luật Đất đai 2013. Việc UBND tỉnh Bắc Giang điều chỉnh quy mô một số khu công nghiệp khi chưa có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan là vi phạm Nghị định 29/2008 của Chính phủ.
Tại một số dự án khu đô thị, việc tính tiền sử dụng đất được xác định bằng phương pháp thặng dư theo quy định tại Thông tư 36/2014/TT-BTNMT, nhưng khi tính doanh thu phát triển của dự án thì hội đồng thẩm định giá đất tỉnh đã lấy giá đất khảo sát tại thời điểm định giá để xác định, chưa tính đến xu hướng và mức độ biến động của giá thị trường; do đó, việc xác định doanh thu phát triển của dự án chưa phù hợp quy định.
Cơ quan thanh tra kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND tỉnh Bắc Giang chỉ đạo các cấp, các ngành tiến hành kiểm tra, tổng hợp và xử lý đối với diện tích đất công ích trên địa bàn tỉnh để thực hiện việc quản lý và sử dụng theo đúng quy định của pháp luật; chỉ đạo các cấp, các ngành tiến hành kiểm tra, tổng hợp và xử lý đối với diện tích đất công ích trên địa bàn tỉnh để thực hiện quản lý và sử dụng theo đúng quy định của pháp luật.
Chỉ đạo kiểm tra, xem xét, xử lý và giảm trừ các khoản chi phí lãi vay và chi phí dự phòng đã đưa vào tổng chi phí phát triển dự án để tính tiền sử dụng đất của dự án, khi quyết toán dự án hoàn thành theo quy định, với tổng số tiền hơn 14,85 tỷ đồng. Bao gồm một số dự án như: Khu dân cư số 4 (Công ty CP Đầu tư 379 làm chủ đầu tư), khu đô thị An Huy (Công ty CP Địa ốc An Huy), khu đô thị mới Đồng Cửa (Công ty CP Thương mại Duy Anh), khu dân cư mới thị trấn Cầu Gồ (Công ty CP Kosy)…
