Tìm động lực cho khu vực kinh tế bị 'lãng quên'

Dũng Phạm Thứ hai, 24/03/2025 - 15:52
Nghe audio
0:00

Các chuyên gia nhận định khu vực kinh tế tư nhân đã phát triển mạnh mẽ nhưng đa phần quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tài chính và khả năng cạnh tranh.

Trong gần bốn thập kỷ qua, kinh tế tư nhân tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, từ một khu vực nhỏ lẻ, manh mún trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế.

Về quy mô, theo số liệu của Cục Thống kê, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm khoảng 85% tổng số lao động trong nền kinh tế.

Trong đó, bộ phận doanh nghiệp đăng ký chính thức đóng góp hơn 10% GDP và khu vực hộ kinh doanh cá thể, hộ sản xuất nông nghiệp, trang trại và các cơ sở kinh tế, cá nhân kinh doanh khác chiếm khoảng 40% GDP.

Tuy nhiên, khu vực này vẫn chưa được quan tâm phát triển đúng mức, phải đối mặt với nhiều khó khăn và rào cản. Đặc biệt là về thể chế, tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ và môi trường kinh doanh.

Để phát huy hết tiềm năng, cần có những cải cách mạnh mẽ nhằm tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững.

Động lực cho sự phát triển

Kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng trong tổng cầu và do vậy đóng vai trò quyết định tới tốc độ tăng trưởng.

Sự đóng góp này thể hiện qua đầu tư tư nhân, tiêu dùng của doanh nghiệp và các cơ sở kinh tế và đóng góp của kinh tế tư nhân cho xuất nhập khẩu.

Theo TS. Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Vietnam, kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 30% kim ngạch xuất khẩu và 56% tổng đầu tư toàn xã hội, cao hơn nhiều so với khu vực kinh tế nhà nước (28%) và FDI (16%).

Chỉ cần đầu tư của khu vực này tăng 1% sẽ tạo ra giá trị tương đương với việc đầu tư công tăng 2,5% hoặc FDI tăng 3,5%. Do đó, phát triển kinh tế tư nhân là điều kiện tiên quyết để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững.

Không như đầu tư công và FDI có nhiều hạn chế, tiềm năng mở rộng đầu tư từ khu vực tư nhân còn rất lớn nếu huy động được nguồn lực trong dân như vàng, ngoại tệ, đất đai, tiết kiệm.

Việc khuyến khích khu vực này phát triển sẽ giúp nâng cao năng lực nội sinh và hỗ trợ chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng đổi mới, sáng tạo.

Kinh tế tư nhân hiện tạo việc làm cho hơn 80% lực lượng lao động, giúp hàng triệu người thoát khỏi công việc có thu nhập thấp trong nông nghiệp để chuyển sang các ngành có năng suất cao hơn. Một công nhân trong doanh nghiệp tư nhân hiện có thu nhập gấp ba lần một nông dân bình thường.

Chia sẻ quan điểm về vai trò dẫn dắt của khối tư nhân, TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ là bộ phận đông đảo, chiếm đại đa số trong tổng số doanh nghiệp Việt Nam.

Nhóm này cũng có nhiệm vụ, có vai trò lớn nhất trong nền kinh tế khi tạo công ăn việc làm, giải quyết sinh kế cho đông đảo người dân. Do vậy, tính ổn định, sức chống chịu của nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào lớp doanh nghiệp này.

TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh tầm quan trọng của kinh tế tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp "sếu đầu đàn". Ảnh: TheLEADER

Đặc biệt, ông Cung bổ sung vai trò quan trọng của các tập đoàn kinh tế lớn đối với nền kinh tế đó là phát triển những ngành nghề trụ cột, mang tính chiến lược của đất nước.

Hiện nay, trong quá trình phát triển, lớp doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ không thể thiếu vai trò dẫn dắt, định hướng của các tập đoàn kinh tế. Đây là "sếu đầu đàn" dẫn dắt, định hướng cộng đồng doanh nghiệp phát triển.

Trước bối cảnh mới, nguyên lãnh đạo CIEM cho rằng, đất nước không thể phụ thuộc vào doanh nghiệp nước ngoài để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mà cần tự chủ, phát huy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, lấy đó làm nền tảng.

Chủ trương thúc đẩy kinh tế tư nhân được xem là một bước chuyển quan trọng, tạo ra cơ hội lớn cho sự phát triển của khu vực này, đặc biệt là các tập đoàn kinh tế lớn.

Cần củng cố các chính sách hỗ trợ

Trong bối cảnh hiện nay, theo Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, mặc dù khu vực kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua nhưng các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn bởi phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng cạnh tranh.

Điều này càng đặc biệt trong bối cảnh năm 2025 dự báo cho thấy tình hình kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại gia tăng và chi phí vay cao ở nhiều quốc gia.

Các khó khăn nêu trên sẽ tác động lớn đến nền kinh tế có độ mở lớn như nước ta, trong đó có khu vực kinh tế tư nhân.

Do đó, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của các cơ quan quản lý với các cơ chế, chính sách hỗ trợ cũng như từ chính nỗ lực, chủ động của các doanh nghiệp.

Đóng góp thêm góc nhìn về các thách thức cho sự phát triển, TS Nguyễn Đình Cung nhận định doanh nghiệp tư nhân hiện vẫn đang gặp nhiều rào cản, đặc biệt là về thể chế khi chưa được hỗ trợ một cách hệ thống để khai thác hết tiềm năng.

Để đạt mục tiêu chiến lược rõ ràng nhằm xác định kinh tế tư nhân không chỉ là động lực quan trọng nhất của tăng trưởng mà còn là lực lượng tiên phong trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ông Cung cho rằng cần tập trung vào hai trụ cột chính.

Trước tiên là cải cách thể chế, loại bỏ các rào cản pháp lý chồng chéo, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, đảm bảo quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh, giúp doanh nghiệp phát triển mà không gặp rủi ro pháp lý.

Quan trọng không kém là những hỗ trợ vốn, mở rộng các kênh huy động vốn dài hạn, phát triển thị trường vốn với nhiều loại quỹ đầu tư, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực về tài chính, đất đai, công nghệ để mở rộng quy mô.

Nếu triển khai hiệu quả, chiến lược này sẽ huy động tối đa nguồn lực, phát huy tính sáng tạo của kinh tế tư nhân, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và sức chống chịu của nền kinh tế.

Dưới góc độ quản trị, TS Lê Duy Bình cho rằng, để kích hoạt tiềm năng của kinh tế tư nhân, cần có những quyết sách mạnh mẽ nhằm củng cố quyền tự do kinh doanh, bảo vệ quyền tài sản và tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển.

Quản lý nhà nước cần chuyển từ hành chính sang sử dụng các nguyên tắc và công cụ thị trường, đồng thời xây dựng hệ thống pháp luật không chỉ phục vụ quản lý mà còn đóng vai trò kiến tạo, khơi thông nguồn lực và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các chính sách cần khuyến khích nghiên cứu, phát triển khoa học - công nghệ, tạo cơ chế hỗ trợ các hoạt động rủi ro cao nhưng mang lại đột phá về năng suất.

Điều này đòi hỏi áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, phát triển hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ.

Cùng với đó, cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ pháp luật, tăng tính minh bạch và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước sẽ giúp doanh nghiệp hoạt động trong môi trường an toàn, được bảo vệ và có cơ hội làm lại khi thất bại. Nhờ đó, tinh thần khởi nghiệp và đầu tư mạo hiểm sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ.

Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Tiêu điểm -  6 ngày
Toàn văn bài viết: "PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN – ĐÒN BẨY CHO MỘT VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG" của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm.
Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Tiêu điểm -  6 ngày
Toàn văn bài viết: "PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN – ĐÒN BẨY CHO MỘT VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG" của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng

Tổng Bí thư Tô Lâm: Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng

Tiêu điểm -  2 tuần

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng, phải xóa bỏ mọi quan niệm, định kiến để có cách ứng xử và hành động cụ thể đối với khu vực kinh tế quan trọng này.

Cục diện mới của kinh tế tư nhân

Cục diện mới của kinh tế tư nhân

Leader talk -  5 tháng

Một khu vực tư nhân năng động và có năng lực cạnh tranh cao là một bảo đảm vững chắc cho sự thịnh vượng của Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới và bối cảnh thế giới mới.

Năm điểm nghẽn khiến kinh tế tư nhân mãi 'không chịu lớn'

Năm điểm nghẽn khiến kinh tế tư nhân mãi "không chịu lớn"

Tiêu điểm -  4 năm

Doanh nghiệp tư nhân vẫn yếu thế trong quá trình phân bổ nguồn lực vật chất so với các khu vực doanh nghiệp khác. Đây là một trong những những trở ngại lớn cản trở kinh tế tư nhân phát triển phát triển.

Tích cực huy động vốn, FPTS vẫn đặt mục tiêu 'đi lùi'

Tích cực huy động vốn, FPTS vẫn đặt mục tiêu 'đi lùi'

Tài chính -  1 giờ

Mặc dù đẩy mạnh huy động vốn bổ sung hoạt động kinh doanh, FPTS lại lên kế hoạch kinh doanh thấp nhất so với kết quả thực hiện từ năm 2021 tới nay.

Techcombank tiến sâu vào thị trường bảo hiểm

Techcombank tiến sâu vào thị trường bảo hiểm

Tài chính -  2 ngày

Techcombank đánh giá thị trường bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam còn nhiều dư địa phát triển, kinh tế trên đà hồi phục mạnh mẽ.

TPS mạnh tay đầu tư trái phiếu dưới thời Chủ tịch Đỗ Anh Tú

TPS mạnh tay đầu tư trái phiếu dưới thời Chủ tịch Đỗ Anh Tú

Tài chính -  2 ngày

Đóng góp chính vào kết quả kinh doanh của TPS chủ yếu đến từ lãi bán các tài sản tài chính và thu nhập hoạt động khác, chiếm 65% tổng doanh thu hoạt động.

TPBank thông tin về việc từ nhiệm của ông Đỗ Anh Tú

TPBank thông tin về việc từ nhiệm của ông Đỗ Anh Tú

Tài chính -  3 ngày

Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank - HOSE: TPB) đưa ra thông tin nhận được đơn từ nhiệm của ông Đỗ Anh Tú – Phó chủ tịch hội đồng quản trị.

Nới room ngoại tối đa cho 4 ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc

Nới room ngoại tối đa cho 4 ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc

Tài chính -  4 ngày

Với quy định mới này, các ngân hàng vừa nhận chuyển giao bắt buộc trong thời gian qua như MB, HDBank, VPBank sẽ được nới room lên 49% kể từ ngày 19/5 tới.

Tích cực huy động vốn, FPTS vẫn đặt mục tiêu 'đi lùi'

Tích cực huy động vốn, FPTS vẫn đặt mục tiêu 'đi lùi'

Tài chính -  1 giờ

Mặc dù đẩy mạnh huy động vốn bổ sung hoạt động kinh doanh, FPTS lại lên kế hoạch kinh doanh thấp nhất so với kết quả thực hiện từ năm 2021 tới nay.

Ông lớn địa ốc 'tạo sóng' nhà ở xã hội

Ông lớn địa ốc 'tạo sóng' nhà ở xã hội

Doanh nghiệp -  2 giờ

Hàng loạt doanh nghiệp bất động sản hàng đầu đã và đang đẩy mạnh xây dựng dự án, tăng tốc trong cuộc đua xây dựng nhà ở xã hội.

Chuyển đổi tư duy theo mô hình lãnh đạo số toàn diện

Chuyển đổi tư duy theo mô hình lãnh đạo số toàn diện

Leader talk -  2 giờ

Mô hình lãnh đạo số toàn diện phản ánh sự kết hợp giữa chuyển đổi số, quản trị dữ liệu và tối ưu vận hành.

Chủ xe dự thi cá nhân hóa: 'Chỉ có VF 3 mới cho tôi cảm hứng sáng tạo'

Chủ xe dự thi cá nhân hóa: 'Chỉ có VF 3 mới cho tôi cảm hứng sáng tạo'

Nhịp cầu kinh doanh -  2 giờ

Không khí tại ba điểm cầu Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM trong ngày diễn ra “Ngày hội sáng tạo VF 3” càng về chiều càng trở nên sôi động. Theo ghi nhận, thời điểm hiện tại, ban giám khảo ở cả 3 miền đều đã có sơ bộ điểm số chấm cho những mẫu xe “độ” đẹp nhất.

Tương lai doanh nghiệp với ưu đãi thuế xanh

Tương lai doanh nghiệp với ưu đãi thuế xanh

Sổ tay quản trị -  2 giờ

Ưu đãi thuế xanh thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi xanh, giảm thiểu tác động môi trường, nâng cao hiệu quả hoạt động và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Khai mạc lễ hội nướng BBQ từ 15 quốc gia và 120 loại bia thủ công tại Ocean City

Khai mạc lễ hội nướng BBQ từ 15 quốc gia và 120 loại bia thủ công tại Ocean City

Nhịp cầu kinh doanh -  4 giờ

Hơn chục ngàn du khách trong nước và quốc tế hào hứng tận hưởng lễ hội nướng BBQ và bia quốc tế tại Ocean City Hà Nội ngay trong ngày khai mạc.

Vincom Mega Mall Vũ Yên: Biểu tượng bán lẻ mới của Hải Phòng sắp ra mắt

Vincom Mega Mall Vũ Yên: Biểu tượng bán lẻ mới của Hải Phòng sắp ra mắt

Nhịp cầu kinh doanh -  4 giờ

Dự kiến quý III/2025, Hải Phòng sẽ đón chào Vincom Mega Mall Vũ Yên, dấu ấn hoàng gia giữa lòng "đảo tỷ phú" Vinhomes Royal Island.