Di sản của Warren Buffett và những bài học vượt thời gian

Tại trung tâm CHI Health ở Omaha, Nebraska, Mỹ, hàng chục nghìn nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới tụ họp tham dự đại hội cổ đông thường niên của Berkshire Hathaway mới đây. Sự kiện này, thường được ví như một “lễ hội dành cho các nhà đầu tư”, không chỉ là nơi thảo luận về tài chính mà còn là cơ hội để cộng đồng tài chính toàn cầu lắng nghe những chia sẻ sâu sắc từ Warren Buffett.

Trong đại hội năm nay, ở tuổi 94, Buffett tuyên bố sẽ rời khỏi vị trí CEO của Berkshire Hathaway và nghỉ hưu vào cuối năm, đồng thời công bố người kế nhiệm và chuyển sang vai trò cố vấn chiến lược.

Hình ảnh ông trên sân khấu – giản dị, hóm hỉnh nhưng sắc sảo – đã khép lại một kỷ nguyên huy hoàng và mở ra những câu hỏi về di sản của một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất lịch sử.

“Nhà hiền triết xứ Omaha” là biểu tượng của trường phái đầu tư giá trị và là CEO huyền thoại của Berkshire Hathaway, tập đoàn sở hữu cổ phần trong hàng loạt công ty từ Coca-Cola đến Apple.

Với tài sản cá nhân ước tính hàng trăm tỷ USD, ông không chỉ là một thiên tài tài chính mà còn là hình mẫu về tư duy dài hạn, kỷ luật và đạo đức trong kinh doanh.

Hành trình khởi nghiệp và “mối lương duyên” cùng Berkshire Hathaway

Warren Buffett sinh ngày 30/8/1930 tại Omaha, Nebraska, trong một gia đình trung lưu. Từ nhỏ, ông đã thể hiện tố chất kinh doanh hiếm có. Ở tuổi lên 6, Buffett đi bán kẹo cao su và nước ngọt Coca-Cola từng chai để kiếm lời.

Đến năm 13 tuổi, ông nhận giao báo cho tờ Washington Post và quản lý một đội ngũ giao báo, kiếm được hơn 175 USD mỗi tháng – một số tiền đáng kể vào thời điểm đó.

Năm 11 tuổi, Buffett thực hiện khoản đầu tư đầu tiên khi mua ba cổ phiếu Cities Service Preferred với giá 38 USD mỗi cổ phiếu. Dù khoản đầu tư này không thành công như mong đợi, nó đã khơi dậy niềm đam mê với thị trường chứng khoán.

Sau khi tốt nghiệp trung học, Buffett theo học tại Đại học Columbia, nơi ông được dẫn dắt bởi Benjamin Graham, cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị.

Từ đó, Graham đã dạy Buffett cách phân tích doanh nghiệp dựa trên giá trị nội tại, bỏ qua những biến động ngắn hạn của thị trường. Những bài học này đã trở thành kim chỉ nam cho sự nghiệp đầu tư của Buffett, giúp ông xây dựng một tư duy sắc bén và kỷ luật.

Năm 1956, Buffett thành lập Buffett Partnership Ltd., một quỹ đầu tư nhỏ với số vốn ban đầu từ gia đình và bạn bè. Nhờ khả năng chọn cổ phiếu xuất sắc, quỹ này đạt lợi nhuận trung bình hơn 30% mỗi năm.

Đến năm 1965, Buffett tiếp quản Berkshire Hathaway, một công ty dệt may đang gặp khó khăn ở Massachusetts. Thay vì vực dậy ngành dệt, ông chuyển hướng sử dụng dòng tiền của công ty để đầu tư vào các doanh nghiệp khác, đặc biệt là bảo hiểm.

Từ một công ty dệt nhỏ bé, Berkshire Hathaway dần trở thành một tập đoàn đầu tư khổng lồ, sở hữu cổ phần trong các công ty như GEICO, American Express và Apple, với giá trị vốn hóa vượt 1 nghìn tỷ USD vào năm 2024.

Chiến lược “nắm giữ trọn đời” của Buffett là yếu tố cốt lõi trong thành công của Berkshire.

Ông chỉ đầu tư vào những doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng dài hạn và đội ngũ quản lý đáng tin cậy, đồng thời tránh bán cổ phiếu trừ khi có lý do đặc biệt. Điều này giúp Berkshire tận dụng tối đa sức mạnh của lãi kép và xây dựng giá trị bền vững.

Triết lý đầu tư "đơn giản nhưng không dễ dàng"

Triết lý đầu tư của Warren Buffett có thể được tóm gọn trong một câu tưởng chừng đơn giản: mua những doanh nghiệp xuất sắc với giá hợp lý và nắm giữ chúng trong thời gian dài. Tuy nhiên, “sự đơn giản” này đòi hỏi một sự kỷ luật sắt đá và hiểu biết sâu sắc về bản chất của các khoản đầu tư.

Cốt lõi của phương pháp này là một tập hợp các nguyên tắc rõ ràng, ưu tiên sự hợp lý và kiên nhẫn thay vì chạy theo những cơn sốt thị trường, từ đó tạo ra giá trị bền vững theo thời gian.

Trọng tâm trong triết lý của Buffett là tập trung vào giá trị nội tại của doanh nghiệp. Thay vì bị cuốn vào những xu hướng ngắn hạn hay những cơn sốt đầu cơ, Warren Buffett tỉ mỉ đánh giá một công ty dựa trên những yếu tố nền tảng.

Điều này bao gồm khả năng sinh lời ổn định, lợi thế cạnh tranh hay “con hào kinh tế”, và chất lượng của đội ngũ quản lý.

Bằng cách đặt nền tảng cho các quyết định đầu tư dựa trên những đặc điểm bền vững này, Buffett đảm bảo rằng các khoản đầu tư của mình luôn gắn liền với giá trị thực, không bị ảnh hưởng bởi những biến động tạm thời của thị trường.

Sự tập trung vào giá trị nội tại được bổ sung bởi một cam kết không khoan nhượng về kỷ luật và kiên nhẫn.

Buffett tránh xa những khoản đầu tư mang tính chất đầu cơ, thay vào đó ông chờ đợi những cơ hội mà ông có thể mua được các doanh nghiệp chất lượng cao với mức giá thấp hơn giá trị thực của chúng.

Sự kiềm chế có chủ đích này giúp ông tận dụng được những thời điểm thị trường định giá sai, mua cổ phiếu khi chúng bị đánh giá thấp và nắm giữ để giá trị tăng trưởng theo thời gian.

Nền tảng của chiến lược Buffett là niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh của lãi kép. Ông từng chia sẻ “Thời gian là người bạn tốt nhất của những doanh nghiệp tuyệt vời.”

Bằng cách giữ các công ty xuất sắc trong hàng thập kỷ, Buffett tận dụng được sự tăng trưởng lũy tiến từ những khoản lợi nhuận ổn định tích lũy qua thời gian.

Nguyên tắc này biến những khoản đầu tư ban đầu khiêm tốn thành khối tài sản khổng lồ, chứng minh rằng sự kiên nhẫn, kết hợp với phán đoán đúng đắn, là nền tảng của thành công tài chính bền vững.

Nhưng thương vụ để đời và tầm nhìn dài hạn

Những thương vụ đầu tư của Buffett là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và khả năng nhận diện giá trị. Năm 1988, ông đầu tư 1 tỷ USD vào Coca-Cola, một thương hiệu toàn cầu với sức mạnh định giá và khả năng sinh lời ổn định.

Đến năm 2025, khoản đầu tư này đã mang về giá trị hơn 25 tỷ USD, chưa kể cổ tức hàng năm. Tương tự, từ năm 2016, Buffett bắt đầu mua cổ phiếu Apple, biến Berkshire thành một trong những cổ đông lớn nhất của gã khổng lồ công nghệ. Với giá trị cổ phần vượt 200 tỷ USD vào năm 2025, Apple trở thành khoản đầu tư lớn nhất trong danh mục của Berkshire.

American Express và GEICO cũng là những thương vụ thành công tiêu biểu. Buffett đầu tư vào American Express từ thập niên 1960, nhận thấy giá trị của thương hiệu tài chính này trong việc phục vụ tầng lớp trung lưu và thượng lưu.

Với GEICO, ông mua lại toàn bộ công ty vào năm 1996, biến nó thành trụ cột trong mảng bảo hiểm của Berkshire. Những quyết định này đều dựa trên logic chung: tìm kiếm doanh nghiệp có thương hiệu mạnh, mô hình kinh doanh bền vững và khả năng sinh lời dài hạn.

Trong khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khi thị trường chứng khoán lao dốc và các ngân hàng lớn chao đảo, Buffett cũng đã thể hiện bản lĩnh của mình.

Ông đầu tư 5 tỷ USD vào Goldman Sachs thông qua cổ phiếu ưu đãi, kèm theo quyền mua cổ phiếu với giá ưu đãi. Thương vụ này không chỉ mang lại lợi nhuận lớn mà còn củng cố niềm tin vào hệ thống tài chính Mỹ.

Tương tự, khoản đầu tư vào Bank of America năm 2011, với 5 tỷ USD cổ phiếu ưu đãi, đã giúp ngân hàng này vượt qua khó khăn và mang về lợi nhuận hàng tỷ USD cho Berkshire.

Những quyết định này phản ánh triết lý của Buffett: “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi và sợ hãi khi người khác tham lam.”

Đạo đức kinh doanh và tinh thần phụng sự

Dù sở hữu khối tài sản khổng lồ, Warren Buffett vẫn duy trì lối sống giản dị đáng kinh ngạc. Ông sống trong ngôi nhà mua từ năm 1958 tại Omaha với giá 31.500 USD, thường xuyên ăn sáng tại McDonald’s và lái những chiếc xe bình dân.

Mức lương CEO của ông tại Berkshire chỉ là 100.000 USD mỗi năm – con số khiêm tốn so với các lãnh đạo cùng tầm.

Buffett cũng nổi tiếng với sự minh bạch, đặc biệt qua những lá thư gửi cổ đông hàng năm. Trong các lá thư này, ông không chỉ chia sẻ chiến lược mà còn thẳng thắn thừa nhận sai lầm, như việc đầu tư thất bại vào Tesco hay Kraft Heinz.

Ngoài ra, năm 2006, Buffett gây sốc khi tuyên bố hiến tặng hơn 99% tài sản của mình cho các hoạt động từ thiện, chủ yếu thông qua Quỹ Bill & Melinda Gates.

Cùng với Bill Gates, ông sáng lập Giving Pledge, một sáng kiến khuyến khích các tỷ phú cam kết cho đi phần lớn tài sản để giải quyết các vấn đề xã hội.

 “Tôi không cần nhiều tiền để sống hạnh phúc. Phần còn lại của tài sản sẽ được dùng để tạo ra giá trị cho thế giới”, Buffett từng cho biết.

Đến năm 2025, ông đã chuyển giao hàng chục tỷ USD cho từ thiện, trở thành một trong những nhà hảo tâm lớn nhất lịch sử nhân loại.

Câu chuyện truyền ngôi tại Berkshire

Tại đại hội cổ đông năm 2025, Buffett chính thức công bố Greg Abel, Phó chủ tịch phụ trách mảng phi bảo hiểm, là người kế nhiệm vai trò CEO.

Đồng thời, Ajit Jain - người đứng đầu mảng bảo hiểm, cũng được xem là nhân tố chủ chốt trong đội ngũ lãnh đạo tương lai.

Buffett nhấn mạnh rằng việc kế nhiệm không chỉ dựa trên năng lực tài chính mà còn trên việc duy trì văn hóa Berkshire với sự chính trực, kỷ luật và cam kết với các giá trị dài hạn.

Ông cho biết đã chuẩn bị cho quá trình chuyển giao trong nhiều năm, đảm bảo rằng Berkshire sẽ tiếp tục phát triển ổn định sau khi ông rời ghế lãnh đạo.

Đặc biệt, dù nổi tiếng với việc tránh xa công nghệ trong phần lớn sự nghiệp, Buffett đã thay đổi quan điểm trong thập niên qua.

Khoản đầu tư vào Apple từ năm 2016 và Amazon từ năm 2019 cho thấy ông không ngại nắm bắt cơ hội trong lĩnh vực công nghệ, miễn là doanh nghiệp có giá trị nội tại rõ ràng.

Tuy nhiên, Buffett vẫn giữ khoảng cách với các xu hướng như tiền mã hóa, từng gọi Bitcoin là “thuốc chuột bình phương”.

Về trí tuệ nhân tạo, ông thừa nhận tiềm năng thay đổi thế giới nhưng cảnh báo về những rủi ro không lường trước, từ mất việc làm đến các vấn đề đạo đức. Quan điểm này phản ánh sự thận trọng đặc trưng của Buffett, luôn ưu tiên giá trị bền vững hơn những cơn sốt ngắn hạn.

Warren Buffett không chỉ là một nhà đầu tư xuất sắc mà còn là một nhà tư tưởng tài chính với tầm ảnh hưởng vượt ra ngoài lĩnh vực đầu tư. Di sản của ông không nằm ở khối tài sản khổng lồ hay những thương vụ để đời, mà ở tư duy kỷ luật, kiên nhẫn và đạo đức mà ông truyền tải.

Như Buffett từng nói: “Bạn không cần phải thông minh nhất, chỉ cần kỷ luật nhất.” Những bài học của ông, từ cách đánh giá doanh nghiệp, quản lý rủi ro đến sống một cuộc đời ý nghĩa, sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho các thế hệ nhà đầu tư và bất kỳ ai theo đuổi thành công bền vững.