Tăng trưởng là mục đích của kinh doanh lẫn quản lý. Tăng trưởng cả nước tùy thuộc vào tăng trưởng từng ngành cho đến từng doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sẽ tìm mọi cách, kể cả khai thác những kẽ hở pháp luật để đạt mục đích. Việc tăng trưởng không chỉ tùy thuộc vào sự năng động, bản lĩnh của từng doanh nghiệp mà còn lệ thuộc vào cách quản lý và các chính sách cụ thể của nhà nước.
Bên cạnh những thiệt hại khôn lường, dịch bệnh cũng phơi bày rõ nhất bản chất xã hội, từ mỗi cá nhân, hộ gia đình cho đến từng cơ quan, doanh nghiệp và quốc gia. Giống như người bệnh, sau đại dịch các doanh nghiệp sẽ nỗ lực tối đa phục hồi sức khỏe, cả vật chất lẫn tinh thần, tăng tốc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Dịch bệnh đảo lộn mọi trật tự thế giới, từ suy nghĩ đến hành động. Quy luật cung – cầu vẫn nguyên giá trị nhưng có nhiều hình thái mới. Thói quen tiêu dùng thay đổi buộc các nhà cung ứng phải thích nghi, từ sản xuất đến tiếp thị, bán hàng. Đây chính là thời cơ sàng lọc mọi thứ, từ con người đến chính sách.
Chưa bao giờ, tính thực tiễn và minh bạch các chính sách lại cấp bách như vậy. Bởi đó là động lực lớn nhất để doanh nghiệp tăng trưởng, kinh tế quốc gia cất cánh. Đất nước thống nhất phải được thể hiện trong mọi chủ trương, từng địa phương được quyền sáng tạo cách làm nhưng không thể tùy tiện đường lối.
Giống như doanh nghiệp, quản lý nhà nước phải minh định trách nhiệm cá nhân, đặc biệt là người đứng đầu. Đoạn tuyệt với kiểu “trách nhiệm tập thể” chung chung, suốt ngày đùn đẩy, quanh năm đổ tại và bị. Việc thanh tra, giám sát phải độc lập; không thể mãi “quân ta thanh tra quân mình” như lâu nay. Người tham mưu chính sách viển vông, đề bạt nhân sự yếu kém phải chịu trách nhiệm liên đới.
Ngành nào cũng phải thay đổi tích cực để tăng trưởng. Du lịch cũng vậy, chưa thể mở rộng diện miễn thị thực nhưng có thể làm ngay việc kéo dài thời gian thị thực và đơn giản hóa thủ tục nhập cảnh. Cụ thể là thực hiện phổ cập visa điện, bỏ thủ tục bảo lãnh, cấp "visa on arrival" tại các cửa khẩu, không qua trung gian như hiện nay. Việc này, Campuchia và Lào đã làm vài chục năm trước.
Các chính sách du lịch phải nhất quán, khoan sức, chứ không chăm bẵm lợi ích cục bộ và làm khó doanh nghiệp. Chấm dứt tình trạng “Xin – Cho” trong mọi hoạt động. Một thí dụ nhỏ là “giấy phép lái xe” của Việt Nam. Giấy phép thì phải “Xin” (phép) và được “Cho” (cấp). Các nước dùng từ “License”, được hiểu là “bằng” hoặc “giấy lái xe”. Đã có bằng, đương nhiên được quyền lái xe, không cần phải xin ai cấp (giấy) phép cả.
Doanh nghiệp đang tìm mọi cách để tăng trưởng trong khuôn khổ pháp luật vì đó là sự lựa chọn duy nhất và sống còn. Đã có nhiều doanh nghiệp phá sản, đóng cửa vì không tăng trưởng nhưng chưa có ngành nào giải tán vì kém hiệu quả. Cán bộ quản lý vẫn ung dung hết nhiệm kỳ, đã đến lúc phải thay đổi. Các cấp quản lý, hoặc thích nghi hoặc rời ghế. Xã hội không thể chấp nhận "tư duy nhiệm kỳ", suốt đời rút kinh nghiệm, an phận nước nghèo, nhìn thiên hạ qua mặt.
Đầu năm 2023, thế giới dậy sóng vì sự ra đời của ChatGPT, thông tin, bàn luận trái chiều tràn ngập, bên nào cũng ra sức bảo vệ ý kiến của mình. Cuộc họp giao ban lãnh đạo của công ty tôi đầu Xuân 2023 là thực hành với Chat GPT và thảo luận, lúc đó, báo chí chưa đưa tin. Phải thừa nhận sự thông minh, nhanh nhạy, chuẩn xác từ câu đến chính tả tiếng Việt, dù phần mềm miễn phí.
Con người làm ra ChatGPT nhưng không thể sánh với nó trong lao động. Kiến thức, thông tin thế giới tích tụ, tổng hợp, ChatGPT không thể thay từng con người vì không có cảm xúc và tương tác trong từng tình huống cụ thể. Nó không hề có ý định lật đổ, thay thế mà chỉ hỗ trợ tối đa con người. Hiểu, biết rõ ChatGPT để chủ động thích nghi, tận dụng khả năng của nó, sắp xếp lại lao động công ty hợp lý nhất.
Cuộc cạnh tranh mới đang bắt đầu với những cách làm mới, sàng lọc thị trường, hứa hẹn quyết liệt. Không phải ngẫu nhiên mà các công ty lớn sa thải hàng chục ngàn nhân viên. Song song vẫn tuyển dụng nhân viên theo chuẩn mực mới. ChatGPT đã giải phóng khối lượng lớn lao động trí óc truyền thống, giúp con người tận dụng để tăng tốc.
Động lực thực sự kinh tế Việt Nam 2023 nằm trong tay các nhà hoạch định chính sách và quản lý doanh nghiệp. Vấn đề là trách nhiệm cá nhân và quyết tâm hành động của quản lý các cấp, chứ không phải hô hào nghị quyết hay hội thảo, hội nghị.
(*) Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Lửa Việt Tours
