Giấc mơ thành phố phía Đông của TP. HCM

Động lực tăng trưởng mới

Trong tờ trình gửi UBND TP.HCM về phương án tổng thể sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã trên địa bàn giai đoạn 2019 - 2021, Sở Nội vụ bổ sung việc sáp nhập ba quận là quận 2, quận 9 và Thủ Đức hình thành đơn vị hành chính là thành phố phía Đông trực thuộc TP. HCM.

Thực ra, việc thành lập thành phố phía Đông của TP. HCM không hề mới. Từ năm 2013, TP. HCM đã từng trình đề án chính quyền đô thị với phương án thành lập bốn thành phố vệ tinh ở bốn hướng, trong đó có thành phố phía Đông. Tuy nhiên, đề án chính quyền đô thị của TP. HCM không được Trung ương chấp thuận.

Nay TP. HCM tiếp tục thực hiện đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị, trong đó có việc thành lập Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông theo hướng một thành phố trực thuộc TP. HCM.

Với việc thành lập thành phố phía Đông, TP. HCM sẽ hướng đến những khu đô thị hiện đại gắn kiền với hoạt động tri thức, có giá trị gia tăng cao trên cơ sở nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trước đây, TP. HCM phát triển chủ yếu dựa vào tài nguyên đất đai, tài nguyên thiên nhiên nhưng theo thời gian, nguồn lực đó dần hạn chế, nên cần xây dựng thành phố phía Đông với việc lấy con người làm nguồn lực tăng trưởng trong tương lai.

Tiến sĩ khoa học, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn ủng hộ ý tưởng thành lập thành phố phía Đông của TP. HCM, bởi theo ông là nhằm tận dụng những lợi thế sẵn có.

Khu Đông hiện nay đang có nhiều lợi thế như khu đại học (đào tạo bậc cao) ở quận Thủ Đức, khu công nghệ cao (sản xuất tiên tiến) ở quận 9 và khu đô thị mới Thủ Thiêm (trung tâm tài chính và kinh doanh) ở quận 9, kết hợp với hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung đã và đang được hoàn thiện.

Với lợi thế này, ý tưởng sẽ được nghiên cứu trong những trường đại học, viện nghiên cứu; sau khi nghiên cứu thành công sẽ chuyển qua sản xuất ở khu công nghệ cao và quá trình nghiên cứu và sản suất sẽ được trợ giúp về vốn từ trung tâm tài chính và cuối cùng là sử dụng logistics (cảng Cát Lái) phân phối đi thị trường các nước trên thế giới. 

Ông Sơn đánh giá đây là chuỗi sản xuất khép kín tạo nên nguồn công ăn việc làm với thu nhập cao cho người dân.

Tuy nhiên, việc xây dựng thành phố phía Đông theo mô hình "thành phố thuộc thành phố" là vấn đề mới, chưa có ở nước ta, nên sẽ gặp không ít bỡ ngỡ và ông Sơn góp ý TP. HCM có thể tham khảo mô hình vùng đô thị Paris của Pháp.

Vùng đô thị Paris của Pháp có quy mô dân số hơn 12 triệu dân, diện tích 17.000km2. Thủ đô Paris có diện tích không lớn, chỉ 105 km2 với dân số khoảng 2,3 triệu người. Nhưng ba tỉnh ráp ranh thuộc vùng đô thị Pari là Seine Saint Denis, Val de Marne và Hauts de Seine, mặc dù là độc lập nhưng phát triển theo hướng chỉ đạo chung của trung tâm thủ đô Paris.

Nếu TP. HCM xây dựng được thành phố phía Đông thì trong tương lai, thu nhập của người dân thành phố có thể sẽ gấp đôi hiện tại và đóng góp ngân sách thành phố cho Trung ương cũng gấp đôi.

Ngô Viết Nam Sơn

Tiến sỹ, kiến trúc sư

Nếu làm tốt thì thành phố phía Đông của TP. HCM tương lai sẽ giống với khu Hauts de Seine của Paris, là nơi bao gồm khu trung tâm mới cao tầng La Défense với những cao ốc kinh tế - tài chính, hạ tầng hiện đại và thu hút dân cư trí thức có thu nhập cao. Còn khu trung tâm hiện hữu với bề dày lịch sử sẽ được bảo tồn và đẩy mạnh phát triển du lịch.

“Nếu TP. HCM xây dựng được thành phố phía Đông thì trong tương lai, thu nhập của người dân thành phố có thể sẽ gấp đôi hiện tại và đóng góp ngân sách thành phố cho Trung ương cũng gấp đôi”, ông Sơn kỳ vọng.

Trong khi đó, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân cũng nhấn mạnh động lực kinh tế của TP. HCM cho 10 năm tới chính là khu đô thị sáng tạo phía Đông. Nếu được thành lập, thành phố phía Đông sẽ là trung tâm lớn về công nghệ cao, đào tạo nhân lực trình độ đại học.

Thành phố phía Đông dự báo sẽ đóng góp khoảng 30% GDP của TP. HCM, tương đương mức GDP của nhiều tỉnh khác cộng lại và sẽ là nguồn lực tăng trưởng mới của TP. HCM. Dự kiến, thành phố phía Đông sẽ có diện tích tự nhiên 211,5 km2, quy mô dân số hơn 1,1 triệu người.

Cần cơ chế đủ mạnh

Lâu nay lãnh đạo Trung ương và TP. HCM thường nói, TP. HCM đang mặc “chiếc áo” quá chật. Chính “chiếc áo” chật này đã gò bó khiến TP. HCM phát triển chưa được như tiềm năng vốn có.

Ý tưởng thành lập thành phố phía Đông của TP. HCM đã một lần lỡ nhịp vào năm 2013 nên lần này các chuyên gia, người dân thành phố và nhà đầu tư kỳ vọng thành phố không chỉ thành lập được mà còn tạo cơ chế đủ mạnh qua đó giúp thành phố có “chiếc áo” rộng hơn để phát triển.

Cụ thể, bà Nguyễn Thị Thanh Hương, Tổng giám đốc Đại Phúc Land nhận định, khu Đông đang hội tủ đủ các yếu tố để hình thành nên một trung tâm mới về kinh tế, giáo dục, công nghệ, thương mại và dịch vụ.

Hơn nữa, việc gộp ba quận khu Đông sẽ tạo điều kiện thuận lợi trong việc phân bổ nguồn lực hợp lý, quy hoạch đồng bộ, thuận lợi trong công tác quản lý, điều hành và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của khu vực này trong tương lai với mô hình khu đô thị sáng tạo.

Bà Hương cũng cho rằng thành phố phía Đông nếu được thành lập với các cơ chế đặc thù, riêng biệt sẽ tạo sức bật lớn cho TP. HCM vì khu vực này đang có sự hiện diện của các chủ đầu tư tên tuổi trong và ngoài nước. Điều này cho thấy nguồn lực đầu tư đang được đổ mạnh về khu vực này và nếu có cơ chế đủ mạnh thì khu vực này còn hấp dẫn hơn.

Đồng quan điểm, ông Ngô Đức Sơn, Phó tổng giám đốc DRH Hodings nhận xét, việc thành lập thành phố phía Đông chỉ mới là định hướng và chưa có gì rõ ràng về các chức năng, cơ chế đặc biệt để làm mới so với hiện tại.

Trước đây, quận 2, quận 9 được tách ra từ huyện Thủ Đức, nay muốn sáp nhập về lại và phát triển nó thành một đô thị mới thì cần phải có cơ chế đặc thù chứ không chỉ nằm ở câu chữ.

Chẳng hạn đối với các địa phương, khi một thị xã được nâng lên thành phố thì đi cùng với đó là các tiêu chuẩn tiêu chuẩn về hạ tầng kỹ thuật, tiêu chuẩn về dân số, tiêu chuẩn về thu nhập đầu người...

Nhưng với đặc thù của ba quận Thủ Đức, quận 2 và quận 9 nếu sáp nhập vào để thành lập một thành phố phía Đông thì nó đã dư các tiêu chuẩn hiện tại, thậm chí còn cao hơn các thành phố khác ở nước ta.

Vì vậy, ông Ngô Đức Sơn cho rằng để tạo sự khác biệt và cú huých mạnh cho thị trường cần phải thay đổi nhiều về cơ chế, cách quản lý chứ không chỉ dừng ở mức thay đổi tên gọi.