Gian nan các dự án PPP

Nguyễn Cảnh Chủ nhật, 25/02/2024 - 11:20

Hầu hết các dự án PPP tập trung trong lĩnh vực hạ tầng giao thông đều kém hấp dẫn các nhà đầu tư ngoại, khó hút vốn và chậm triển khai.

Một đoạn cao tốc TP.HCM - Trung Lương. Ảnh: Hoàng Anh

Từ khi thực thi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP), các dự án ghi nhận tiến độ triển khai khá chậm. 

Năm 2021, có 15 dự án vào danh sách chuẩn bị đầu tư hoặc triển khai trong năm 2022 nhưng chỉ bốn trường hợp trong số này được quyết định chủ trương đầu tư theo phương thức PPP gồm: cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành, cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh, cao tốc Dầu Giây – Tân Phú và cao tốc Cam Lộ – Lao Bảo.

Trong các dự án được cấp chủ trương năm 2021, một dự án phải chuyển đổi hình thức từ PPP sang đầu tư công là tuyến đường bộ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và một trường hợp vẫn đang thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi là Cảng hàng không Quảng Trị.

Tiếp tục đến hết năm 2022 ghi nhận 24 dự án mới thực hiện theo quy định của Luật PPP, trong đó 19 trường hợp sử dụng hợp đồng BOT (Xây dựng – kinh doanh – chuyển giao), bốn dự án hợp đồng BOO (Xây dựng – sở hữu – kinh doanh) và một dự án BTL (Xây dựng – chuyển giao – cho thuê).

135 dự án PPP (không gồm dự án BT) được triển khai chuyển tiếp theo quy định Luật mới, trong đó 80% theo hình thức BOT. Số lượng dự án thuộc lĩnh vực giao thông vận tải có 96 trường hợp, vượt trội so với các lĩnh vực khác như năng lượng với 16 dự án, cung cấp nước sạch năm dự án.

Vì sao các siêu dự án PPP đói vốn, kém hấp dẫn?

Sức hấp dẫn của các dự án PPP vẫn chưa cao, do chỉ được các nhà đầu tư trong nước quan tâm.

Trong bảy dự án đăng khảo sát trên hệ thống đấu thầu quốc gia, duy nhất dự án tuyến đường bộ ven biển đoạn Hoằng Hóa – Sầm Sơn và đoạn Sầm Sơn – Tĩnh Gia thu hút chú ý của bảy nhà đầu tư, còn lại năm trường hợp chỉ có một nhà đầu tư trong nước quan tâm, một dự án có hai nhà đầu tư quan tâm (một nhà đầu tư trong nước và một nhà đầu tư nước ngoài quốc tị́ch Trung Quốc).

Đáng chú ý, việc huy động vốn tư nhân, nhất là vốn đầu tư nước ngoài và nguồn của các tổ chức tài chính, tín dụng quốc tế cho các dự án PPP đang rất khó khăn.

Rà soát cho thấy, phần lớn dự án PPP triển khai giai đoạn trước thuộc lĩnh vực giao thông đường bộ, đến nay chỉ thu hút được nhà đầu tư trong nước, tức phụ thuộc chủ yếu vào vốn tín dụng trong nước.

Trong khi đó, theo Bộ Kế hoạch và đầu tư, bối cảnh nợ xấu của nhiều dự án BOT giao thông thời gian qua khiến tình hình huy động vốn tín dụng cho BOT giao thông rất hạn chế, gây khó cho cả dự án BOT giao thông chuyển tiếp từ giai đoạn trước và các dự án được đề xuất mới theo Luật PPP.

Ngoài ra, thực tế triển khai các dự án PPP hạ tầng lớn, quan trọng về năng lượng và giao thông thời gian qua cho thấy hầu hết các tổ chức tín dụng nước ngoài đều yêu cầu các cơ chế bảo lãnh rủi ro về lưu lượng, doanh thu, chuyển đổi ngoại tệ, quy hoạch. Tuy nhiên, cơ chế, chính sách và nguồn lực để bảo lãnh các rủi ro dạng này chưa sẵn sàng.

Hai năm trước, trở lực nêu trên đã được Bộ Kế hoạch và đầu tư báo cáo Thủ tướng và đề xuất nghiên cứu các giải pháp thu hút các quỹ tài chính, nguồn vốn quốc tế tham gia vào các dự án PPP tại Việt Nam.

Theo đó, một kinh nghiệm được tính tới là nhượng quyền kinh doanh các tài sản hạ tầng đã được đầu tư bằng vốn nhà nước nhằm thu hút đầu tư quốc tế cũng như giải quyết khó khăn của thị trường vốn vay thương mại cho các dự án PPP tại Việt Nam.

Bộ này đánh giá, cách làm này cơ bản phù hợp với bối cảnh đã, đang và sẽ hoàn thành đầu tư bằng vốn đầu tư công nhiều dự án hạ tầng giao thông lớn như: tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2017 – 2020 và giai đoạn 2021 – 2025, một số tuyến cao tốc trọng điểm vùng kinh tế Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ.

Nguyên nhân dẫn đến một số hạn chế trong triển khai các dự án PPP xuất phát từ quá trình thực thi Luật PPP mới và Nghị định 35 năm 2021 hướng dẫn thi hành.

Trước tiên, Nghị định 35 quy định, dự án giao thông vận tải có tổng mức đầu tư từ 1.500 tỷ đồng trở lên thì đáp đứng quy mô đầu tư dự án PPP. Việc áp dụng hạn mức cao đối với dự án dạng này hạn chế kêu gọi đầu tư do nhiều dự án đề xuất thực hiện ở một số địa phương có tổng mức đầu tư thấp hơn.

Thứ hai, trình tự thủ tục chuyển giao tài sản công trình dự án PPP, Bộ Công thương cho biết, hai dự án nhiệt điện Phú Mỹ 2.2 và 3 sẽ được nhà đầu tư chuyển giao cho cơ quan thẩm quyền lần lượt vào tháng 4/2024 và tháng 3/2025. Tuy vậy, đến nay, đề xuất giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam là đơn vị tiếp nhận công trình vẫn chưa được chấp thuận do chưa làm rõ cơ sở lựa chọn.

Bên cạnh đó, xử lý chuyển tiếp dự án PPP hai năm vừa qua (triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực) đang phát sinh một số trường hợp cần quy định cụ thể như dự án BOT nguồn điện Quảng Trị, Dung Quất 2. Hai dự án trên đang đàm phán hợp đồng, chưa có cam kết/chấp thuận của cấp thẩm quyền về ưu đãi, bảo đảm đầu tư.

Theo quy định của Luật PPP, Chính phủ quyết định việc áp dụng cơ chế bảo đảm cân đối ngoại tệ đối với dự án thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội và Thủ tướng. Trong khi đó, các dự án này trước đây chưa có quyết định chủ trương đầu tư của cấp thẩm quyền theo quy định của Luật PPP nên hiện không thể áp dụng cơ chế bảo đảm.

Thậm chí, một số trường hợp cần thực hiện chấm dứt hợp đồng trước thời hạn do nhiều nguyên nhân khác nhau như Cảng hàng không Phan Thiết tại tỉnh Bình Thuận, Cầu An Hải tỉnh Phú Yên và một số dự án trên địa bàn TP.HCM, nhưng hợp đồng các dự án đều chưa quy định cụ thể việc chấm dứt hợp đồng trước hạn.

Một số dự án PPP dự kiến triển khai thời gian tới đáng chú ý có: Đường vành đai 4 TP.HCM đoạn qua tỉnh Đồng Nai giao Công ty CP Tập đoàn MIK Group lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, cao tốc TP.HCM – Mộc Bài dài 50km, trị giá khoảng 20.900 tỷ đồng, đang trình liên ngành thẩm định,.

Ngoài ra còn có dự án cao tốc Bắc – Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa – Chơn Thành dài 129km, tổng mức đầu tư khoảng 26.000 tỷ đồng do liên danh Tập đoàn Vingroup – Techcombank đề xuất.

Thủ tướng chỉ ra nghịch lý: Biển rộng nhưng đầu tư ít

Thủ tướng chỉ ra nghịch lý: Biển rộng nhưng đầu tư ít

Tiêu điểm -  16 giờ

Thủ tướng Phạm Minh Chính cảnh báo đại dương chiếm 70% diện tích Trái đất nhưng lại nhận ít đầu tư nhất trong 17 mục tiêu phát triển bền vững.

Doanh nghiệp xuất khẩu xoay trục nhờ thương mại điện tử B2B

Doanh nghiệp xuất khẩu xoay trục nhờ thương mại điện tử B2B

Tiêu điểm -  18 giờ

Thương mại điện tử B2B không chỉ mở rộng cánh cửa ra thế giới cho doanh nghiệp mà còn góp phần chuyển đổi mô hình kinh doanh truyền thống sang hiện đại, bền vững hơn.

Doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài: Nặng gánh thủ tục vì Luật Đầu tư

Doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài: Nặng gánh thủ tục vì Luật Đầu tư

Tiêu điểm -  22 giờ

Đối với Luật Đầu tư, VCCI đề xuất bỏ cơ chế yêu cầu phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương và cấp giấy phép đăng ký đầu tư ra nước ngoài.

Triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn u ám trước thời hạn thuế quan

Triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn u ám trước thời hạn thuế quan

Tiêu điểm -  22 giờ

Bối cảnh bất định xoay quanh chính sách thuế quan vẫn phủ bóng lên triển vọng kinh tế Việt Nam, với dự báo tốc độ tăng GDP khó đạt mục tiêu.

Mỹ áp thuế hơn 35% với 23 doanh nghiệp Việt xuất khẩu tôm

Mỹ áp thuế hơn 35% với 23 doanh nghiệp Việt xuất khẩu tôm

Tiêu điểm -  2 ngày

Mỹ áp thuế chống bán phá giá 35,29% với 23 doanh nghiệp Việt xuất khẩu tôm sang thị trường này, mức thuế cao nhất trong gần 20 năm qua.

Chọn 'nhân tài làm việc nước' từ góc nhìn GS. Trần Văn Thọ

Chọn 'nhân tài làm việc nước' từ góc nhìn GS. Trần Văn Thọ

Leader talk -  15 giờ

Theo GS. Trần Văn Thọ, đội ngũ cán bộ hành chính cần được thi tuyển, đào tạo bài bản, cải thiện chế độ để nâng cao hiệu quả công việc, tránh nhũng nhiễu, tham nhũng.

Địa ốc Hoàng Quân thay tổng giám đốc

Địa ốc Hoàng Quân thay tổng giám đốc

Hồ sơ quản trị -  15 giờ

Ông Nguyễn Long Triều vừa được bổ nhiệm Tổng giám đốc Công ty CP Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ địa ốc Hoàng Quân thay ông Nguyễn Thanh Phong.

Chủ xe VinFast VF 8: Mua về ai cũng khen, hàng tháng tiết kiệm 4-5 triệu đồng tiền xăng

Chủ xe VinFast VF 8: Mua về ai cũng khen, hàng tháng tiết kiệm 4-5 triệu đồng tiền xăng

Nhịp cầu kinh doanh -  16 giờ

Đang sở hữu 3 chiếc Audi, anh Nguyễn Quang Huy (Đồng Nai) giữ tâm thế “thử cho biết” khi mang về chiếc VF 8. Mọi thứ thay đổi 180 độ ngay sau đó khi VF 8 trở thành kép chính còn những mẫu xe giá nhiều tỷ đồng “trùm mền”. Anh thậm chí còn tính bán bớt xe xăng, để mua thêm xe điện VinFast.

Thủ tướng chỉ ra nghịch lý: Biển rộng nhưng đầu tư ít

Thủ tướng chỉ ra nghịch lý: Biển rộng nhưng đầu tư ít

Tiêu điểm -  16 giờ

Thủ tướng Phạm Minh Chính cảnh báo đại dương chiếm 70% diện tích Trái đất nhưng lại nhận ít đầu tư nhất trong 17 mục tiêu phát triển bền vững.

PVcomBank đồng hành cùng lễ khai mạc vòng chung kết Robocon 2025

PVcomBank đồng hành cùng lễ khai mạc vòng chung kết Robocon 2025

Nhịp cầu kinh doanh -  16 giờ

Vòng chung kết cuộc thi sáng tạo Robot Việt Nam 2025 (Robocon 2025) đã khai mạc tại nhà thi đấu Ninh Bình, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Trong vai trò là đơn vị đồng hành cùng cuộc thi, đại diện Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) đã tham dự buổi khai mạc Triển lãm Robocon và lễ khai mạc vòng chung kết với 32 đội thi đến từ nhiều trường đại học trên cả nước.

Vinmec lần đầu thay toàn bộ xương đùi cho bệnh nhi ung thư nhỏ tuổi nhất thế giới

Vinmec lần đầu thay toàn bộ xương đùi cho bệnh nhi ung thư nhỏ tuổi nhất thế giới

Nhịp cầu kinh doanh -  16 giờ

Hệ thống Y tế Vinmec vừa phẫu thuật thành công ca thay toàn bộ xương đùi bằng vật liệu in 3D cá thể hóa cho bệnh nhi ung thư nhỏ tuổi nhất thế giới. Đây cũng là sản phẩm y sinh đầu tiên được thiết kế và sản xuất hoàn toàn trong nước, đánh dấu bước tiến quan trọng trong ứng dụng y học chính xác tại Việt Nam.

Garden Apartment: Giá trị gia tăng kép ở The Matrix One Premium

Garden Apartment: Giá trị gia tăng kép ở The Matrix One Premium

Nhịp cầu kinh doanh -  16 giờ

Nếu khả năng tăng giá giúp chủ sở hữu có thêm tài sản cả khi ngủ, thì với bất động sản dòng tiền, “lãi kép” lại mang đến sức hấp dẫn khó cưỡng.