Khi chất Việt trở thành triết lý quản trị hiện đại

Trong thời đại toàn cầu hóa, điều mà doanh nghiệp Việt cần không chỉ là học hỏi mô hình quốc tế mà còn là tìm về gốc rễ của chính mình. Với bà Đỗ Thùy Dương, CEO The MAP, bản sắc Việt không dừng ở cảm xúc dân tộc mà là một triết lý quản trị được kết tinh từ văn hóa, được thể hiện qua cách tổ chức vận hành, ra quyết định và phát triển con người.

Sau hành trình 25 năm từ TalentPool đến The MAP, bà Dương vẫn giữ một niềm tin bền bỉ rằng người Việt có thể tạo dựng mô hình quản trị của riêng mình, vừa nhân văn vừa hiện đại, đủ sức đi xa cùng thế giới.

Nhìn lại hành trình từ TalentPool đến The MAP, đâu là quyết định hay khoảnh khắc quan trọng nhất đã định hình triết lý lãnh đạo của bà? Bài học từ trải nghiệm đó là gì?

Bà Đỗ Thùy Dương: Năm 2008 tôi thành lập TalentPool, một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực đào tạo cho doanh nghiệp, tập trung vào việc nâng cấp và chuyển hóa đội ngũ nhân sự chủ chốt của các tập đoàn lớn.

Để làm được điều đó, tôi đã đi khắp thế giới, học ở những môi trường danh tiếng nhất và gặp nhiều bậc thầy hàng đầu về quản trị, lãnh đạo. Càng đi nhiều, càng học nhiều, tôi càng nhận ra những gì mình đang tìm kiếm vốn đã có trong tinh thần Việt Nam và trong di sản mà tiền nhân để lại. Người phương Tây có cách rất khéo léo khi hệ thống hóa tinh thần ấy thành khung lý thuyết và các hướng dẫn hành động cụ thể.

Sau 25 năm làm tư vấn, được tiếp cận với nhiều mô hình khác nhau, tôi hiểu rằng người Việt và bản thân tôi hoàn toàn có thể làm được. Niềm tin ấy đã đưa tôi đến một quyết định quan trọng. Tôi tạm dừng TalentPool, dừng việc đi học để bắt đầu đi làm thật. Tôi chọn bước vào môi trường tập đoàn và doanh nghiệp lớn, nơi có những thách thức cụ thể, để rèn luyện và trưởng thành qua trải nghiệm thực tế.

Trải nghiệm đó giúp tôi củng cố niềm tin vào năng lực và chất riêng của người Việt. Từ đó, tôi tìm cách khái quát và hệ thống lại thành một khung năng lực quản trị cùng triết lý lãnh đạo mang “chất Việt”, làm nền tảng cho hành trình phát triển của The MAP sau này.

Bà từng nhấn mạnh lãnh đạo bằng sự hiện diện và không can thiệp quá sớm. Khi xây dựng văn hóa tại những doanh nghiệp như VinFast hay Vingroup, bà làm sao cân bằng giữa giữ định hướng chiến lược và khuyến khích sự chủ động, sáng tạo của đội ngũ?

Bà Đỗ Thùy Dương: Ở VinfFast, tôi được trải nghiệm sự hiện diện liên tục của lãnh đạo thông qua tốc độ phản hồi email, tin nhắn, đề xuất, kiến nghị, giải quyết khó khăn và ra các quyết định để thúc đẩy tiến độ triển khai công việc. Đó là sự hiện diện thiết thực nên tốc độ triển khai công việc nhanh và hiệu suất cao.

Bản thân sự hiện diện đã là một sự khuyến khích, hiện diện theo cách nào đó chính là làm việc, làm gương, là gương. Tức là mình không để anh em một mình, mà cùng làm, cùng hướng dẫn, cùng tháo gỡ khó khăn, cùng lắng nghe những vướng mắc.

Tóm lại là mình luôn ở đó, dù là sự hiện diện vật lý hay sự hiện diện về tinh thần thì các thành viên đều cảm nhận được sự hiện diện này.

Muốn khuyến khích sự chủ động, sáng tạo thì chính mình cũng liên tục chủ động, sáng tạo không can thiệp thô bạo nhưng hướng dẫn, tạo điều kiện, ra đề bài thách thức, tưởng thưởng xứng đáng, hướng dẫn đúng lúc, tạo sức ép đúng mực.

Trong quá trình ươm mầm nhân tài, bà đã gặp thách thức lớn nhất nào, đặc biệt với các nữ lãnh đạo trẻ? Bà đã giúp họ vượt qua như thế nào?

Bà Đỗ Thùy Dương: Phụ nữ Việt Nam vốn có sẵn sức bền tinh thần, nghĩa là sự kiên cường trước thử thách và khả năng thích ứng với mọi thay đổi. Thách thức lớn nhất thường không đến từ bên ngoài mà từ chính nội tâm của họ.

Nhiều phụ nữ luôn cố gắng “ôm cả đất, ôm cả trời”, nhận hết trách nhiệm về mình, gánh hết việc lớn nhỏ mà không biết cách chia sẻ hay nhờ người khác cùng gánh vác. Họ mạnh mẽ trong ý chí nhưng lại dễ xúc động, dễ cảm thông nên thường tự làm khổ mình. Chính sự kiên cường ấy đôi khi khiến họ ít khi đấu tranh đến cùng để thay đổi bản thân hay đòi hỏi những gì mình thật sự xứng đáng.

Điểm mạnh luôn đi cùng “tác dụng phụ”. Vì vậy, điều tôi làm là đồng hành, lắng nghe và đặt câu hỏi để họ có thêm góc nhìn, thêm định hướng và điểm tựa. Khi họ có thể chủ động tạo dựng cuộc sống mình mong muốn, hoặc dù vẫn giữ lựa chọn cũ thì cũng đã thay đổi được tâm thế, không còn nhìn đó là khổ đau hay bất hạnh, mà hiểu rằng đó là quyết định tự chủ của chính mình.

Có tình huống thất bại hay thử thách nào khiến bà phải thay đổi cách tiếp cận quản trị, và bà đã rút ra bài học gì cho bản thân và tổ chức?

Bà Đỗ Thùy Dương: Trong quá trình làm việc tôi tin vào điều Bác Hồ đã dạy, thành công tức là “được việc, được người, được tổ chức”. Được việc mà mất người, được việc mà ảnh hưởng tới các giá trị cốt lõi của tổ chức đó chính là thất bại.

Trong quá trình làm lãnh đạo, tôi đã phải đối diện với việc chia tay những người không phù hợp về giá trị mặc dù họ có thể đóng góp nhiều thành tích, thành tựu trong thời gian ngắn. Đó cũng là thất bại của tổ chức mà mình cần nhìn nhận lại cách xây dựng văn hoá, cách thực hiện các giá trị để làm sao người tài, người tốt có thể đến, ở lại và thấy tổ chức là nơi họ thuộc về như cá trong nước. Không làm được điều này chính là thất bại của người làm văn hoá, phát triển nhân sự.

Cũng cần nhớ rằng, quản trị bằng văn hóa không khuyến khích việc tuyển dụng những người giống mình về ứng xử, ngôn ngữ hay hình thức. Sự giống nhau bên ngoài dễ làm tổ chức đánh mất sức mạnh của sự đa dạng.

Điều quan trọng là phải “đồng chất”, nghĩa là có cùng hệ giá trị cốt lõi, có thể hiểu nôm na là cùng một ADN để cùng hợp nhất và hướng về mục tiêu chung. Còn bên ngoài, việc một người đến từ quốc gia nào, có màu da, tôn giáo, ngôn ngữ hay hình thức ra sao không còn quá quan trọng. Khi đã đồng chất, tức là đồng giá trị, thì tự nhiên sẽ có sự đồng điệu, đồng chí mà không nhất thiết phải đồng màu.

Văn hóa quản trị chất Việt

Trong cuốn sách mới ‘Văn hóa quản trị chất Việt’, bà nhấn mạnh việc đặt bản sắc Việt làm trung tâm. Theo bà, đâu là giá trị cốt lõi mà các doanh nghiệp Việt tuyệt đối không nên đánh mất trong quá trình hội nhập quốc tế?

Bà Đỗ Thùy Dương: Di sản dân tộc là trọng chữ nhân, nặng chữ tình. Tức tôn vinh các giá trị nhân văn, nặng tình, trọng nghĩa trong ứng xử hàng ngày. Việt Nam là một dân tộc hoà ái, thân thiện, có thể vì đại cục mà bỏ qua tiểu tiết, chính vì vậy mà người Việt mới có thể làm bạn với tất cả mọi quốc gia trên thế giới. Như cây tre trong giông bão khi cần cứng là cứng, khi cần mềm cũng có thể mềm, biết lúc nào tiến, khi nào lùi nhưng không thỏa hiệp với các giá trị cốt lõi, không khoan nhượng với các vấn đề xâm phạm lợi ích quốc gia.

Mọi người hay cho rằng đó là sức mạnh mềm nhưng trên thực tế đó là sự hài hoà giữa cái cứng và cái mềm để làm nên thứ mà tôi gọi là quyền năng của sự thông thái. Đó là điều các doanh nghiệp Việt Nam cần phải nghiên cứu học hỏi từ di sản của cha ông.

Với "chất Việt", tôi ứng dụng tinh thần này vào phương thức “lý hoá cái tình” giải quyết được điểm kẹt bao nhiêu năm cứ đặt câu hỏi “bên tình bên lý bên nào nặng hơn” hoặc triệt tiêu tình trạng quyết định bằng cảm xúc “một trăm cái lý không bằng một tý cái tình” và cũng không cực đoan sòng phẳng theo kiểu tình là tình, lý là lý.

Để lý hoá cái tình phải hiểu được tâm tư nguyện vọng, văn hoá của con người, đồng thời cũng hiểu được mục tiêu chiến lược phương thức hành động của hệ thống. Trên cái hiểu đó cố gắng chuyển hoá, giúp các giá trị nhân văn, cảm xúc, gia đình phải được chính sách hoá, hệ thống hóa để áp dụng công bằng, minh bạch.

Đó là văn hoá dân tộc, còn phẩm chất trong từng doanh nghiệp, cá nhân, từng người lãnh đạo thì không thể để mất tinh thần kiên cường, khả năng thích ứng linh hoạt và niềm tin tích cực vào tương lai tươi sáng. Trên nền tảng đó mà nuôi dưỡng khát vọng và củng cố kỷ cương. Thiếu đi các yếu tố này ta sẽ không thể phát triển trong thời đại cạnh tranh khốc liệt, nhiều thách thức biến động như hiện nay.

Với vai trò là lãnh đạo, diễn giả, nhà sáng lập và phụ nữ, bà đã học được gì về cân bằng năng lực bản thân, áp lực công việc và bền bỉ tinh thần, để vừa phát triển tổ chức, vừa giữ được năng lượng cá nhân?

Bà Đỗ Thùy Dương: Bất kể là ai thì việc ngủ đủ, vận động đủ và tiếp nhận đủ các loại thực phẩm cho cơ thể, cho tinh thần, cho trí não, chuẩn bị cho mình một sự phát triển toàn diện về thân - tâm - trí là ba cục pin quan trong, giúp mình sẵn sàng về năng lượng cho mọi thử thách, cho các áp lực để có thể phục hồi nhanh.

Với tôi giấc ngủ là quan trọng nhất. Nó phản ánh chất lượng một ngày làm việc đã qua, mình làm đúng, tốt, đủ sẽ yên tâm đi ngủ. Ngủ ngon đủ là quá trình làm sạch và hồi phục năng lượng.

Bên cạnh giấc ngủ là việc chọn đọc cái gì, xem cái gì, nghe cái gì. Đây là thách thức rất lớn của thời đại này, quá nhiều niềm vui ngắn quyến rũ ta đi ra khỏi những điều thực sự quan trọng, cần thời gian, nỗ lực và đôi khi là buồn chán để đi đến kết quả cuối cùng. Tôi hầu như không có thú vui nào ngoài đọc, viết, và chia sẻ, thảo luận với mọi người về những gì mình đã đọc, đã viết. Càng nhiều câu hỏi, càng nhiều bài toán khó tôi càng thấy mình có năng lượng và năng lực để tìm lời giải.

Nếu có một thông điệp bà muốn gửi tới các thế hệ phụ nữ đang ấp ủ khát vọng lãnh đạo và phát triển văn hóa doanh nghiệp, đặc biệt là trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc thì thông điệp đó sẽ là gì?

Bà Đỗ Thùy Dương: Với các nhà lãnh đạo, ngoài việc chuẩn bị cho mình thì còn phải xây dựng hệ thống, tạo dựng môi trường để các thành viên trong tổ chức của mình có điều kiện về thời gian, về nguồn lực để phát triển tốt nhất, sống chân thực với bản thân họ và có cơ hội công bằng để được làm việc, được cống hiến, được trở thành con người họ muốn trở thành, theo cách riêng mà họ tin tưởng.

Trao quyền, trao niềm tin, trao giá trị để mọi người tự chủ tốt nhất trong cuộc đời mình là điều mà các lãnh đạo nữ có thể làm được cho đội ngũ của mình. Và trên hành trình đó, nếu gặp thử thách cứ dựa vào văn hoá dân tộc, văn hoá quốc gia, coi đó là cái la bàn định hướng giải pháp cho mình. Cây có cội, người có nguồn, muốn vươn mình thật cao phải bám rễ thật sâu!

Xin cảm ơn bà!