Ngày 10/11/2021, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Thông tư 16/2021/TT- NHNN thay thế Thông tư số 22/2016/TT-NHNN và Thông tư số 15/2018/TT-NHNN quy định việc tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).
Thông tư 16 tập trung vào 3 ý lớn bao gồm nguyên tắc mua, bán trái phiếu doanh nghiệp; quy định nội bộ và trách nhiệm của TCTD khi thực hiện mua bán trái phiếu doanh nghiệp.
Đánh giá về phạm vi điều chỉnh của Thông tư 16, nhóm phân tích Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) đánh giá thông tư không quy định việc giao dịch trái phiếu do TCTD phát hành. Điều này cho thấy Thông tư 16 tập trung vào giao dịch trái phiếu do doanh nghiệp phát hành và không ảnh hưởng đến các giao dịch trên thị trường sơ cấp và thứ cấp của TPDN do TCTD phát hành (chiếm khoảng hơn 30% quy mô thị trường).
Ngoài ra, các quy định tại thông tư cũng cho thấy sự chặt chẽ khi quy định về trái phiếu của TCTD được kiểm soát đặc biệt, để nhóm ngân hàng này có hành lang pháp lý về hoạt động mua, bán trái phiếu doanh nghiệp rõ ràng.
Việc siết hoạt động mua bán TPDN giữa tổ chức tín dụng và công ty con phản ánh thực trạng một số ngân hàng hiện đang bán TPDN cho công ty con gây ra hiện tượng méo mó thị trường. Với việc ban hành Thông tư 16, các ngân hàng sẽ cần tính toán và có kế hoạch cụ thể về việc giao dịch TPDN của mình, để thực hiện tuân thủ thông tư này.
Đối với hoạt động mua bán TPDN trong ngắn hạn, chẳng hạn TCTD bán TPDN cuối năm và mua lại khi sang năm mới, hoặc ngược lại để điều chỉnh mức tăng trưởng tín dụng, Thông tư 16 quy định các ngân hàng không được bán và mua lại cùng một trái phiếu doanh nghiệp (trái phiếu thuộc cùng một đợt/lô phát hành sơ cấp cụ thể, không phân biệt thời hạn) trong vòng 12 tháng.
Điều này cho thấy NHNN đặc biệt quan tâm tới chất lượng và tốc độ tăng trưởng tín dụng, cũng như hạn mức tín dụng phù hợp đối với từng ngân hàng. Đồng thời, ngân hàng có thể sẽ thực hiện mua và nắm giữ dài hạn đối với danh mục TPDN của mình
Nhìn chung, VCBS đánh giá Thông tư 16 định hướng an toàn hệ thống, tăng cường kiểm soát chặt chẽ trong giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, quản trị hoạt động và hoạt động cấp tín dụng tổng chung. Trong đó, thông điệp đảm bảo tỷ lệ nợ xấu ở mức an toàn, và chất lượng tín dụng được đặt lên hàng đầu.
Tiếp đó, các sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp cũng có những quy định chặt chẽ trong tiêu chí lựa chọn và nguyên tắc giao dịch. Nhà điều hành cũng lưu ý đến quy định nội bộ nhằm giám sát và đánh giá định kỳ, cũng như trao nhiều quyền chủ động hơn cho ngân hàng
Đánh giá về thị trường TPDN trong ngắn hạn, VCBS cho rằng hoạt động giao dịch trái phiếu doanh nghiệp đến từ TCTD nhiều khả năng sẽ được đẩy mạnh trong giai đoạn chuyển tiếp, trước khi thông tư đi vào hiệu lực.
Khi các quy định chặt chẽ trong thông tư đi vào hiệu lực từ ngày 15/1/2022, VCBS ước tính có ảnh hưởng tới khoảng 20% lượng trái phiếu phát hành mới trên thị trường.
Thông tư sẽ định hướng TCTD giao dịch trái phiếu doanh nghiệp chất lượng, đảm bảo dòng tiền dưới hình thức mua trái phiếu hay cho vay, đồng thời quản trị rủi ro tín dụng phát sinh sau này. Đây sẽ là những yếu tố cần thiết cho hoạt động mua và nắm giữ dài hạn đối với danh mục TPDN của tổ chức tín dụng.
