Làm thế nào để mở rộng không gian tài chính cho phát triển bền vững của Việt Nam?

Theo Tiến sĩ Marthew Martin, Giám đốc tổ chức Tài chính Phát triển Quốc tế (DFI), Việt Nam cần một nguồn lực tài chính lớn để đạt được các mục tiêu về Phát triển Bền vững (SDGs) thông qua việc mở rộng không gian tài chính.

Trên thực tế, việc mở rộng trên có thể được thực hiện thông qua 8 giải pháp, bao gồm chính sách tài chính/ tiền tệ mở rộng hơn, hoạt động vay nợ (bao gồm cả các mô hình hợp tác công-tư), thu ngân sách, các khoản đóng góp cho an sinh xã hội và y tế, hợp tác viện trợ và phát triển, dự trữ tài chính và ngoại hối, phân bổ lại chi tiêu và chi tiêu hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, “các giải pháp như nới lỏng chính sách tài khóa hay vay nợ để đầu tư phát triển đều không phù hợp trong bối cảnh Việt Nam đang cố gắng kiểm soát lạm phát và nợ công hiện đang tiến đến mức trần 65% GDP”, ông Marthew Martin nhấn mạnh.

Tại hội thảo “Các công cụ quản lý ngân sách nhà nước: Kinh nghiệm quốc tế và các khuyến nghị cho Việt Nam”, vị giám đốc DFI cho rằng Việt Nam chỉ nên tập trung vào 3 nội dung chính, bao gồm tái cơ cấu lại các khoản chi ngân sách; nâng cao hiệu quả chi ngân sách thông qua các cơ chế minh bạch và có sự tham gia của công chúng trong giám sát chi tiêu.

Bên cạnh đó, cần nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nước bằng các giải pháp khác nhau như hạn chế gian lận thuế, bãi bỏ các ưu đãi thuế không cần thiết.

Báo cáo “Đánh giá chính sách ưu đãi thuế của Việt Nam” do Oxfam thực hiện năm 2017 chỉ rõ chính sách ưu đãi thuế còn lớn và dàn trải, ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế dài hơn và có phạm vi rộng hơn một số nước trong khu vực.

Chính sách ưu đãi thuế còn khá cao đối với các dự án đầu tư vào các địa bàn kém phát triển hay các khu kinh tế và những ưu đãi thuế có thể thúc đẩy hành vi chuyển giá, chuyển lợi nhuận, gây xói mòn cơ sở thuế.

Theo báo cáo Cạnh tranh Toàn cầu của Diễn đàn kinh tế thế giới (2017-2018), ba yếu tố quan trọng nhất được công ty lựa chọn không phải ưu đãi thuế, mà là cơ sở hạ tầng, chất lượng nguồn nhân lực và ổn định xã hội.

Do đó, Việt Nam được khuyến nghị cần rà soát và loại bỏ những ưu đãi thuế không cần thiết, đồng thời giảm thiểu việc trốn thuế và tránh thuế qua các cơ chế giám sát, đặc biệt thực hiện tốt Nghị Định 20/2017/NĐ-CP - Quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Đối với chi tiêu ngân sách, hiệu quả chi tiêu sẽ được nâng cao thông qua cơ chế minh bạch và giám sát. Ông Nguyễn Quang Thương, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển và Hội nhập đánh giá rằng một số tài liệu về ngân sách được công bố theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước 2015 không đủ chi tiết để giám sát một cách hiệu quả.

“Việt Nam cần tiếp tục cải thiện các quy định chính sách cũng như thực hành về công khai ngân sách nhà nước”, ông nhấn mạnh.

Chia sẻ cùng quan điểm, Tiến sĩ Vũ Sỹ Cường, Học viện Tài chính khuyến nghị rằng Việt Nam cần nghiên cứu áp dụng các công cụ mới để chi tiêu tốt hơn cho các mục điêu định hướng và cần thiết có sự hợp tác giữa các Bộ, ngành để xây dựng kế hoạch ngân sách cho mục tiêu phát triển chung.