Người lao động ngoài trời dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu

“Ngay sau cơn bão Yagi quét qua Hà Nội, mọi thứ vẫn ngổn ngang, một số người lao động đã phải lao ra đường làm việc, mưu sinh, không được phép nghỉ ngơi”, PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đời sống xã hội (Social Life), cho biết.

Tuy nhiên, không phải đến khi thiên tai, bão lũ, sức khỏe và sự an toàn của lao động ngoài trời mới bị đe dọa. Trên thực tế, người lao động ngoài trời đang bị bào mòn từng ngày khi làm việc dưới điều kiện nắng nóng gay gắt hoặc trời rét lạnh, những hiện tượng ngày càng trở nên phổ biến trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Khảo sát của Viện Social Life với 400 người lao động ngoài trời ở Hà Nội, TP.HCM, Cần Thơ và Đà Nẵng chỉ ra, trên 50% thường phải làm việc trong khoảng thời gian từ 10 – 18 giờ, tức khung giờ nắng nóng gay gắt ở khu vực miền Nam hoặc mùa hè ở khu vực miền Bắc.

Làm việc dưới điều kiện khắc nghiệt, hơn 22% người lao động tham gia khảo sát có sức khỏe bị suy yếu rõ rệt, thường mắc các chứng bệnh liên quan đến nhiệt độ, xương khớp, tim mạch và đường hô hấp. Nhiều trường hợp bị tụt giảm 40 – 50% thu nhập trong những tháng cao điểm nắng gắt do phải nghỉ làm hoặc giảm bớt thời gian làm việc.

Đáng chú ý, đa phần nhóm lao động ngoài trời làm các công việc phi chính thức như xe ôm, bán hàng rong, thu gom phế liệu nên không được hưởng các chính sách an sinh xã hội như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

Gần 70% trong số được khảo sát không có khoản tiền tiết kiệm để phòng khi đau ốm, mất thu nhập. Vì vậy, bất chấp thời tiết khắc nghiệt, bất chấp sức khỏe ngày càng suy giảm, người lao động phải làm việc không ngừng nghỉ để duy trì cuộc sống.

Nhưng càng làm việc dưới điều kiện khắc nghiệt, sức khỏe càng suy giảm và càng dễ đau ốm, bệnh tật. Theo ông Lộc, điều đó tạo ra một vòng luẩn quẩn, đẩy một bộ phận không nhỏ người lao động ngoài trời vào tình trạng dễ bị tổn thương.

Viện trưởng Viện Social Life cho biết, tại một số nền kinh tế, nhiều chính sách được ban hành nhằm hỗ trợ người lao động ngoài trời, chẳng hạn như Quỹ hỗ trợ thời tiết khắc nghiệt cho lao động ngoài trời của Singapore, Bảo hiểm thời tiết ở Bangladesh.

Dựa trên kinh nghiệm quốc tế, Viện Social Life đề xuất xây dựng một số giải pháp trước mắt, bao gồm xây dựng các trạm nghỉ di động cho người lao động ngoài trời, thiết lập quỹ hỗ trợ, gói bảo hiểm vi mô cho lao động tự do, phi chính thức.

Về dài hạn, cần có những giải pháp hỗ trợ sinh kế một cách căn cơ và đồng bộ để tăng cường khả năng chống chịu của người lao động trước tình trạng thời tiết ngày càng khắc nghiệt do biến đổi khí hậu, chẳng hạn như đào tạo nghề, xây dựng kỹ năng tự bảo vệ sức khỏe, xây dựng nền tảng kết nối việc làm thời vụ để người lao động có thể làm công việc an toàn hơn vào những ngày thời tiết xấu.