Leader talk

Nhận diện những nút thắt để Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình

Phạm Sơn Chủ nhật, 26/05/2024 - 08:08

Các định hướng cải cách nhằm tự do hóa thị trường là giải pháp giúp Việt Nam đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Chuyên gia kinh tế Đinh Tuấn Minh tại sự kiện "Cà phê quản trị" số tháng 5/2024 do Hội Các nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam tổ chức. Ảnh: Hoàng Anh

Năm 2023, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt gần 4,3 nghìn USD, tức vẫn còn một chặng đường rất dài để đạt đến con số khoảng 13 nghìn USD trở lên, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao như mục tiêu 2045 theo Nghị quyết Đại hội XIII.

Mục tiêu này là rất thách thức, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang chứng kiến những biến động bất thường và khó khăn vẫn chưa đi đến hồi kết. 

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu không có giải pháp mang tính đột phá, Việt Nam khó có thể thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình để đạt được mức thu nhập cao.

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Tuấn Minh, nhiệm vụ đầy thách thức đòi hỏi Việt Nam phải có những cải cách thể chế hiệu quả theo hướng tự do hóa thị trường.

Ông Minh cho biết, thực tiễn các quốc gia trên thế giới đã chỉ ra, nền kinh tế có độ tự do càng cao thì thu nhập càng cao, các yếu tố an sinh xã hội, y tế, giáo dục, sinh kế, dân trí của người dân càng được đảm bảo. Ngược lại, tự do kinh tế thấp đồng nghĩa với thu nhập không cao, tình trạng đói nghèo diễn ra phổ biến.

Thực tế cho thấy, chính sách cải cách của Việt Nam kể từ sau Đổi mới đến nay vẫn nhất quán theo hướng tự do hóa nền kinh tế, đặc biệt là giai đoạn kể từ sau năm 2011, khi Việt Nam chuyển từ tư duy trọng cầu sang trọng cung, tức là tập trung các giải pháp cải thiện năng suất, giảm thiểu chi phí, giữ ổn định vĩ mô để tạo đà tăng trưởng lâu dài.

Kết quả đạt được của sự nhất quán trong chính sách là tương đối tích cực. Cụ thể, Việt Nam đã thiết lập được những yếu tố cơ bản của một nền kinh tế thị trường, bao gồm xác lập và bảo vệ quyền sở hữu, tự do giá cả và thỏa thuận, bảo vệ hợp đồng trao đổi và quyền tự do kinh doanh.

Theo ông Minh, dù chỉ xếp hạng 106/190 quốc gia về chỉ số tự do của nền kinh tế nhưng ở một số chỉ tiêu, Việt Nam đã tiệm cận, thậm chí có chỉ tiêu vượt so với những quốc gia, nền kinh tế có thu nhập trung bình cao.

Cụ thể, chỉ số về quy mô chính phủ (thể hiện tỷ lệ nhân viên làm việc cho chính phủ trên tỷ lệ dân số và tỷ lệ chi tiêu chính phủ so với GDP), chỉ số về hệ thống pháp luật và quyền sở hữu hiện đang tiệm cận so với trung bình các quốc gia có thu nhập trung bình cao. 

Chỉ số về quy định quản lý thị trương tín dụng, lao động và kinh doanh của Việt Nam ghi nhận mức cao hơn so với các quốc gia này.

Tuy nhiên, chỉ số về đồng tiền tốt và tự do thương mại quốc tế của Việt Nam hiện đang thấp hơn đáng kể so với trung bình của các quốc gia có thu nhập cao. 

Lý giải về điều này, ông Minh cho biết, Việt Nam dù kiểm soát lạm phát tốt nhưng tiền Việt Nam là đồng tiền chưa chuyển đổi, chưa có sự kiểm soát về dòng tiền ra và vào.

Về thương mại, tuy ký kết rất nhiều hiệp định thương mại tự do để giảm thuế xuất nhập khẩu nhưng Việt Nam vẫn có xu hướng kiểm soát bằng các hàng rào kỹ thuật, có thể khiến thương mại bị cản trở nếu lạm dụng.

Ông Minh nhìn nhận, đây là hai khía cạnh cần có sự đột phá về chính sách để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045.

Cụ thể, đối với chỉ số đồng tiền tốt, Việt Nam cần một mặt duy trì ổn định vĩ mô, mặt khác nghiên cứu xem xét chế độ tỷ giá hối đoái, nghiên cứu cho phép nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường ngoại hối tại các sàn giao dịch.

Còn về thương mại, cần rà soát lại các hàng rào phi thuế quan theo hướng minh bạch, rõ ràng, ổn định. Song song với đó, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, rà soát quy định về kiểm soát vốn để thị trường vốn hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài và rà soát quy định visa, mở rộng phạm vi công dân các nước được miễn visa du lịch vào Việt Nam.

Đối với những chỉ số Việt Nam có kết quả tương đối tốt, tiệm cận với các nước có thu nhập trung bình cao, ông Minh đề xuất tiếp tục duy trì cải cách, với một số giải pháp như rà soát lại quy định hợp tác công tư để thu hút đầu tư tư nhân vào các dịch vụ tiện ích, quy định tài sản công, đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Cùng với đó, đẩy mạnh cải cách tư pháp để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân làm ăn chân chính, sáng tạo. 

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong mọi lĩnh vực kinh tế và xã hội, ông Minh đề nghị, thay vì tổ chức các tổ công tác rà soát văn bản pháp lý xem chồng chéo, vướng mắc ở đâu, Nhà nước có thể cho phép một số cá nhân, cơ quan có thẩm quyền dừng thực thi các quy định nếu thấy vi phạm Hiến pháp hoặc trái với “luật mẹ”.


Hành trình ‘cởi trói’ pháp lý quyền tự do kinh doanh

Hành trình ‘cởi trói’ pháp lý quyền tự do kinh doanh

Tiêu điểm -  2 năm

Nếu không có tự do kinh doanh thì không có kinh tế thị trường. Bởi chỉ có tự do kinh doanh mới kích thích sự sáng tạo, tính cạnh tranh của các chủ thể, cá nhân, tổ chức trong xã hội. Một nền kinh tế thị trường không có cạnh tranh thì không có cơ hội phát triển.

Rào cản hiện thực hóa khát vọng thu nhập cao

Rào cản hiện thực hóa khát vọng thu nhập cao

Tiêu điểm -  2 năm

Tiếp tục con đường phát triển nâng cao phúc lợi và thúc đẩy tăng trưởng sẽ đòi hỏi phải nâng cao năng suất của từng người lao động, từ đó Việt Nam mới có thể trở thành quốc gia thu nhập cao.

Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Tiêu điểm -  2 năm

Các chính sách tài khóa, cải thiện giáo dục đại học, và an sinh xã hội là chìa khóa để Việt Nam đạt được khát vọng trong phát triển.

Thách thức đằng sau những hiệp định thương mại tự do

Thách thức đằng sau những hiệp định thương mại tự do

Tiêu điểm -  3 năm

Sau các hiệp định thương mại tự do là thách thức không nhỏ đặt ta với doanh nghiệp và toàn nền kinh tế trong việc phát triển và tận dụng tốt những ưu đãi mà hiệp định đó mang lại.

Nguồn lực nào cho tăng trưởng hai con số?

Nguồn lực nào cho tăng trưởng hai con số?

Leader talk -  18 giờ

Phát triển nguồn nhân lực, vật lực, tài lực gắn với khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo là con đường giúp Việt Nam tăng trưởng hai con số.

Cơ hội trong kỷ nguyên mới của doanh nghiệp bất động sản

Cơ hội trong kỷ nguyên mới của doanh nghiệp bất động sản

Leader talk -  2 ngày

Thị trường bất động sản sẽ có cơ hội phát triển lớn, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng hai con số, nếu các vấn đề thể chế, giá đất được tháo gỡ.

Biến động tỷ giá không đáng lo ngại

Biến động tỷ giá không đáng lo ngại

Leader talk -  3 ngày

Các chuyên gia đồng quan điểm về những yếu tố vĩ mô như tỷ giá, lạm phát hay thanh khoản hệ thống không thực sự đáng quan ngại sau giai đoạn biến động vừa qua.

Thủ tướng: Phải phấn đấu vì dân giàu nước mạnh, 'khó mấy cũng phải làm'

Thủ tướng: Phải phấn đấu vì dân giàu nước mạnh, 'khó mấy cũng phải làm'

Leader talk -  1 tuần

Chiều 14/2, Quốc hội thảo luận tại tổ về Đề án bổ sung về phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên; chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội, TPHCM; các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên mới: Rồng tái sinh

Doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên mới: Rồng tái sinh

Leader talk -  1 tuần

Doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội sau khi đã trải qua một năm Rồng với những nền tảng vững chắc và tăng trưởng ấn tượng.

Cách làm cầm đồ chẳng giống ai của Digiworld

Cách làm cầm đồ chẳng giống ai của Digiworld

Doanh nghiệp -  10 giờ

Quy mô chuỗi cầm đồ của Digiworld vẫn đang tỏ ra khiêm tốn so với các doanh nghiệp trong ngành, dù đã có hơn một năm tái cấu trúc.

TP.HCM muốn thu hồi đất nhà nước giao, cho thuê nhưng bỏ trống

TP.HCM muốn thu hồi đất nhà nước giao, cho thuê nhưng bỏ trống

Tiêu điểm -  10 giờ

Sở Tài nguyên và môi trường TP.HCM kiến nghị thu hồi đất đã được nhà nước giao, cho thuê nhưng để trống nhằm tránh lãng phí tài nguyên.

6 bước sản xuất sổ tay văn hóa doanh nghiệp

6 bước sản xuất sổ tay văn hóa doanh nghiệp

Diễn đàn quản trị -  10 giờ

Một sổ tay văn hóa được trình bày rõ ràng và chi tiết giúp tất cả thành viên trong tổ chức có cùng một hiểu biết và nhận thức về văn hóa doanh nghiệp.

Phú Mỹ bắt tay Tập đoàn Stavian mở rộng đầu tư hóa chất

Phú Mỹ bắt tay Tập đoàn Stavian mở rộng đầu tư hóa chất

Doanh nghiệp -  13 giờ

Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Phú Mỹ) vừa đạt được thỏa thuận hợp tác mangg tính chiến lược với Công ty CP Tập đoàn Stavian.

Rộng cửa cho doanh nghiệp nhà nước làm điện gió ngoài khơi

Rộng cửa cho doanh nghiệp nhà nước làm điện gió ngoài khơi

Tiêu điểm -  18 giờ

Điện gió ngoài khơi hứa hẹn mở ra cơ hội không thể thuận lợi hơn cho doanh nghiệp 100% vốn nhà nước tham gia từ khâu đề xuất, đầu tư vận hành tới chuyển nhượng.

Nguồn lực nào cho tăng trưởng hai con số?

Nguồn lực nào cho tăng trưởng hai con số?

Leader talk -  18 giờ

Phát triển nguồn nhân lực, vật lực, tài lực gắn với khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo là con đường giúp Việt Nam tăng trưởng hai con số.

5 xu hướng trải nghiệm nhân viên 2025

5 xu hướng trải nghiệm nhân viên 2025

Diễn đàn quản trị -  18 giờ

Các doanh nghiệp sẽ tập trung vào việc tối ưu hóa trải nghiệm nhân viên để thích ứng với những thay đổi nhanh chóng và khó lường.