Các tồn tại chủ yếu xoay quanh vấn đề giá đất, tiền thuê đất, thẩm định quy hoạch dự án.
Điển hình, là vấn đề giá đất tại 6 dự án nhà ở, UBND tỉnh Yên Bái đã xác định giá đất theo phương pháp thặng dự, áp dụng suất đầu tư của Bộ Xây dựng (trong đó có khoản lợi nhuận trước thuế 5,5% trong chi phí xây dựng theo Thông tư 04 năm 2010); Thông tư 06 năm 2016 của Bộ Xây dựng và Thông tư 36 năm 2014 của Bộ Tài nguyên và môi trường (trong đó có khoản lợi nhuận của nhà đầu tư 14%).
Từ đây đã đưa 2 khoản lợi nhuận trên vào tổng chi phí phát triển để giảm trừ tiền sử dụng đất. Theo cơ quan thanh tra, do 2 thông tư nêu trên trùng nhau khoản lợi nhuận đối với 6 dự án (đều là nhà ở thương mại, trên địa bàn các huyện Lục Yên, thị xã Nghĩa Lộ và TP. Yên Bái).
Vấn đề thứ hai, là việc Cục thuế tỉnh Yên Bái miễn giảm tiền thuê đất chưa đúng quy định đối với hàng loạt dự án (3 dự án xây dựng bến xe, 1 dự án nhà máy xử lý nước thải – sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh, 2 dự án chăn nuôi).
Ngoài ra, việc thực hiện ưu đãi, hỗ trợ kinh phí san tạo mặt bằng đối với 4 dự án (nhà máy xi măng Yên Bình, nhà máy xử lý rác thải và sản xuất phân hữu cơ vi sinh, nhà máy may xuất khẩu Unico Global YB và nhà máy sản xuất gỗ tấm và gỗ lát sàn) từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, chưa phù hợp với Nghị định 108 năm 2006 của Chính phủ.
Đáng chú ý, dự án sân golf Ngôi sao Yên Bái bị chỉ ra nhiều vấn đề. UBND tỉnh duyệt đồ án quy hoạch 1/2000 khu du lịch sinh thái hồ Đầm Hậu, diện tích khu sân golf 160ha (vượt 60ha) được xác định là chưa đúng Quyết định 1946 năm 2009 của Thủ tướng phê duyệt quy hoạch sân golf Việt Nam đến năm 2020 (quy định diện tích tối đa cho sân golf 18 lỗ là 100ha).
Bên cạnh việc chưa được Bộ Kế hoạch và đầu tư thẩm định, dự án được UBND huyện Trấn Yên phê duyệt quy hoạch 1/500 chưa phù hợp với quy hoạch xây dựng 1/2000 do tỉnh phê duyệt. Dự án cũng ghi nhận việc thu hồi vượt khoảng 7,5ha diện tích (dẫn đến vượt hơn 8 tỷ đồng tiền bồi thường, giải phóng mặt bằng) so với quyết định phê duyệt của UBND tỉnh năm 2015.
Cũng theo Thanh tra Chính phủ, dự án được khởi công xây dựng từ năm 2015 khi chưa có mặt bằng và giấy phép xây dựng. 4 năm sau, dự án mới được cấp phép xây dựng. Đồng thời, tiến độ dự án bị chậm 4 năm so với phê duyệt trong chứng nhận đầu tư.
Sau khi Thanh tra Chính phủ kết thúc thanh tra tại địa phương, UBND tỉnh Yên Bái đã ban hành các quyết định về phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 khu du lịch sinh thái hồ Đầm Hậu, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Tổ hợp sân golf Ngôi sao Yên Bái.
UBND huyện Trấn Yên cũng có quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 dự án, điều chỉnh quy mô sân golf từ 160ha xuống còn 135ha, phù hợp với Nghị định 52/2020 của Chính phủ.
Bên cạnh yêu cầu kiểm điểm làm rõ trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND tỉnh Yên Bái thực hiện xác định tiền thuê đất của dự án, thu nộp về ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật.
Một nội dung quan trọng được cơ quan thanh tra chỉ rõ, là vi phạm liên quan đến đất quốc phòng. Cụ thể là khu vực đất kho K18 do Quân khu 2 (Bộ Quốc phòng) quản lý, thuộc quy hoạch đất quốc phòng.
Khu đất (có diện tích gần 32ha theo chứng nhận quyền sử dụng đã cấp, sau đo đạc thực tế thì diện tích là 34ha) được chia thành nhiều phần để thực hiện các dự án khác nhau (trong đó khoảng 17ha xây dựng khu nhà ở thương mại phường Pú Trạng, thị xã Nghĩa Lộ).
Được biết, dự án khu nhà ở thương mại phường Pú Trạng (có tên thương mại là khu đô thị thương mại du lịch Apec Golden Valley Mường Lò) do Công ty CP đầu tư BG Group (thành viên của Công ty CP Tập đoàn Apec Group) làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng.
Khởi công năm 2020, dự án được quảng bá có quy mô 283 căn biệt thự, nhà ở liền kề, nhà phố thương mại và khách sạn 6 tầng đạt tiêu chuẩn 3 sao, cùng với tổ hợp công trình công cộng, thương mại và dịch vụ tiện ích trên diện tích 16 ha, dự kiến hoàn thành vào năm 2022.
Theo kết luận thanh tra, về dự án này (đất ở đô thị khoảng 5ha trong tổng số gần 17ha) đã được UBND tỉnh Yên Bái tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất. Trước đó, Quân khu 2 đã bàn giao cho UBND tỉnh quản lý sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế xã hội, khi chưa được Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh quy hoạch đất quốc phòng sang các loại đất khác cũng như phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất.
Việc này, là chưa phù hợp với Nghị định 167/2017. Thanh tra Chính phủ xác định, trách nhiệm thuộc về Bộ Quốc phòng, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, Phó chủ tịch phụ trách lĩnh vực, Bộ Tư lệnh Quân khu 2, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh cùng các sở liên quan...
Công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh Yên Bái cũng ghi nhận một số tồn tại và thiếu sót trong khảo sát, lập, thẩm định phê duyệt dự án, bản vẽ thi công dự toán, đấu thầu…
Trong đó, đáng lưu ý là các dự án đầu tư thứ cấp tại khu công nghiệp phía Nam. Chi tiết, có 10 dự án đã hoạt động sản xuất và 10 dự án đang đầu tư nhưng chưa được cấp giấy phép xây dựng.
Dự án nhà máy gạch Sông Hồng Yên Bái (chủ đầu tư là Công ty CP đầu tư phát triển công nghiệp Sông Hồng, diện tích sử dụng dất khoảng 5,7ha, sau điều chỉnh còn 4,5ha) đã đi vào hoạt động từ năm 2016 nhưng chưa có quyết định giao đất, cho thuê đất, chưa được cấp phép xây dựng…(vi phạm Luật Đầu tư, Luật Đất đai và Luật Xây dựng).
Dự án nhà máy luyện gang – thép Cửu Long (chủ đầu tư Công ty CP thép Cửu Long Yên Bái) có diện tích sử dụng dất 28ha, chưa được cấp phép xây dựng, chậm tiến độ.
