Rủi ro tiềm ẩn sau những khoản vay từ Trung Quốc

Minh Nhật Chủ nhật, 23/08/2020 - 12:47

Nhiều nền kinh tế đang phát triển lựa chọn vay của Trung Quốc vì điều kiện giải ngân thoáng hơn dù lãi suất các khoản vay cao và nguy cơ bị trói buộc vào các vấn đề ngoại giao.

Các khoản vay từ Trung Quốc cho 68 quốc gia đang phát triển nằm trong Sáng kiến đình chỉ dịch vụ nợ (Debt Service Suspension Initiative) của Ngân hàng thế giới (WB) và nhóm G20 đã gia tăng gần gấp đôi trong giai đoạn 2014 – 2018, theo dữ liệu phân tích nợ quốc tế 2020 của WB.

Mức tăng trưởng cao trên đã đẩy tổng giá trị cho vay từ Trung Quốc lên gần bằng mức của WB.

Cụ thể, tổng giá trị dư nợ mà Trung Quốc cho vay 68 quốc gia trong danh sách trên đạt khoảng 100 tỷ USD vào năm 2018, bao gồm các khoản chính thức và không chính thức. Trong khi đó, mức cho vay từ WB đối với cùng nhóm đối tượng và tính đến cùng thời điểm đạt khoảng 103 tỷ USD.

Tốc độ tăng trưởng tổng giá trị cho vay từ Trung Quốc đạt tới 90% trong vòng 4 năm tính đến hết năm 2018, vượt xa con số 40% của WB và 10% của Quỹ Tiền tệ quốc tế.

Sự gia tăng khoản vay trên đồng nghĩa với sức ảnh hưởng lớn hơn của Bắc Kinh trên toàn cầu. Trong khi đó, với các “con nợ”, khoản vay mang đến rủi ro cao rơi vào bẫy nợ, bị ràng buộc với những mục tiêu chính sách đối ngoại cũng như các sáng kiến được khởi xướng bởi Trung Quốc.

Sức ảnh hưởng vốn đã lan tỏa nhiều năm qua của Trung Quốc ngày càng trở nên lớn hơn đối với nhóm quốc gia đang phát triển khi không ít nền kinh tế phải phụ thuộc vào nguồn hỗ trợ từ Bắc Kinh để có thể chống lại dịch bệnh Covid-19.

Trong số 68 quốc gia trên, có tới 26 cái tên đang có khoản nợ Trung Quốc vượt quá 5% GDP và tác động tiềm ẩn của các khoản vay này vừa qua đã được thể hiện khi 14 nước nằm trong nhóm này ủng hộ Luật an ninh quốc gia Hồng Kông từng gây ra nhiều động thái trái chiều vào tháng 6 vừa qua, Nikkei cho hay.

Đáng chú ý, 14 quốc gia ủng hộ trên đều nằm trong nhóm có khoản nợ với Trung Quốc lên đến hơn 10% GDP, thậm chí Djibouti thuộc khu vực Đông châu Phi còn nợ Bắc Kinh với tổng giá trị lên tới 39% GDP.

Không chỉ vậy, các khoản vay của Trung Quốc còn có mức lãi suất cao, trung bình khoảng 3,5% với thời hạn tín dụng tương đối ngắn. Mức lãi suất này cao hơn gấp nhiều lần mức 0,6% của Quỹ tiền tệ quốc tế và 1% của WB.

Dù vậy, các quốc gia đang phát triển vẫn lựa chọn vay của Trung Quốc bởi việc giải ngân không yêu cầu nhiều điều kiện khắt khe như các tổ chức tài chính khác.

Rủi ro tiềm ẩn 

Không ít quan ngại đã được đưa ra về khả năng Trung Quốc lợi dụng việc cho vay, đưa các nền kinh tế đang phát triển vào nợ nần và phụ thuộc.

Năm 2017, Sri Lanka buộc phải bằng lòng cho Trung Quốc thuê cảng Hambantota với thời hạn 99 năm sau khi quốc gia này khó khăn trong việc trả các khoản nợ phát sinh từ quá trình xây dựng chính cảng này.

Một số nước khác đang cho thấy nỗ lực đa dạng hóa nguồn vốn vay nhằm giảm sự phụ thuộc vào nền kinh tế hàng đầu thế giới. Angola ở khu vực Tây Nam châu Phi đã nhận khoản vay từ Quỹ Tiền tệ quốc tế. Tuy nhiên, ngay cả tổ chức này, cùng với WB, lo ngại khoản tiền được chuyển đến các quốc gia đang phát triển chỉ đơn giản là dùng để trả khoản nợ với Trung Quốc.

Sự bùng phát của đại dịch Covid-19 càng khiến vấn đề nợ nần trở nên đáng lo ngại hơn bao giờ khi các con nợ có thể sẽ cắt giảm chi phí cho y tế công cộng do nền kinh tế đình trệ hoặc sử dụng tiền vào các mục tiêu kích cầu, từ đó làm tăng nguy cơ số ca nhiễm diễn biến đột biến.

Trong báo cáo có tên “China’s Overseas Lending: A Response to Our Critics” hồi đầu tháng 5 vừa qua công bố bởi Center for Global Development (Trung tâm vì phát triển toàn cầu) – một think tank (tổ chức nghiên cứu, phân tích, tư vấn chính sách) tại Washington, các tác giả chỉ ra rằng Trung Quốc hiện là chủ nợ lớn nhất của các nước đang phát triển.

Điều này đồng nghĩa với việc bất kỳ nỗ lực nào nhằm cung cấp các khoản giãn nợ, giảm nợ cho các quốc gia dễ bị tổn thương nhất sau Covid-19 đều phải có sự góp mặt từ Trung Quốc.

"Việc giảm nợ, xóa nợ có hiệu quả nhất thiết cần phải phối hợp chặt chẽ với Trung Quốc giữa bối cảnh cuộc khủng hoảng Covid-19 đang diễn ra. Hơn nữa, nhu cầu minh bạch cũng được đẩy lên mức cao, đảm bảo rằng việc giảm nợ được tiến hành để đối phó với đại dịch Covid-19 thay vì trả các khoản vay có từ trước với Trung Quốc", báo cáo nhấn mạnh.

Công ty nghiên cứu Economist Intelligence Unit (EIU) nhận định áp lực gia hạn các khoản vay, thậm chí là xóa sổ khoản vay sẽ ngày càng gia tăng với Trung Quốc trong bối cảnh có các điều kiện bất khả kháng như thiên tai, đại dịch ngăn cản một bên thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng, cụ thể là trả nợ.

Việc xóa nợ trên diện rộng có thể tạo ra những phản hồi tiêu cực, từ đó giảm khuyến khích hoạt động cho vay của Trung Quốc trong những tháng còn lại của năm nay và sang năm 2021, CNBC dẫn đánh giá của EIU.

Simon Leung, đối tác tài chính và ngân hàng của Công ty luật Baker McKenzie, cho biết phần lớn khoản vay từ Trung Quốc được thực hiện thông qua hai ngân hàng có liên kết chặt chẽ với chính phủ nước này là Ngân hàng Phát triển Trung Quốc và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc.

Các ngân hàng này đều có sự hậu thuẫn và hỗ trợ từ chính phủ, do đó các cuộc đàm phán lại khoản nợ giữa Bắc Kinh với các con nợ có thể liên quan đến đối thoại chính trị, vị này nhận định.

Khó hay không chuyện tách chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc?

Khó hay không chuyện tách chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc?

Tiêu điểm -  4 năm
Mặc dù Trung Quốc là điểm liên kết quan trọng của nhiều chuỗi cung ứng hàng đầu thế giới, xu hướng dịch chuyển một phần hoặc hoàn toàn khỏi quốc gia này đã không còn xa lạ, được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chiến tranh thương mại và mới nhất là đại dịch Covid-19.
Khó hay không chuyện tách chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc?

Khó hay không chuyện tách chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc?

Tiêu điểm -  4 năm
Mặc dù Trung Quốc là điểm liên kết quan trọng của nhiều chuỗi cung ứng hàng đầu thế giới, xu hướng dịch chuyển một phần hoặc hoàn toàn khỏi quốc gia này đã không còn xa lạ, được thúc đẩy mạnh mẽ bởi chiến tranh thương mại và mới nhất là đại dịch Covid-19.
Chuyên gia hiến kế để kinh tế tăng trưởng hai con số

Chuyên gia hiến kế để kinh tế tăng trưởng hai con số

Tiêu điểm -  7 giờ

Muốn tăng trưởng kinh tế cao, Việt Nam cần phát triển được đội ngũ doanh nghiệp tư nhân trong nước lớn mạnh, làm trụ cột, gánh vác những trọng trách lớn, đưa kinh tế bứt phá đi lên.

Đèo Cả, Futa Group ngóng Nhôm Lâm Đồng

Đèo Cả, Futa Group ngóng Nhôm Lâm Đồng

Tiêu điểm -  12 giờ

Đèo Cả, Futa Group sẽ phải chờ đánh giá hiệu quả thu hồi hàng triệu tấn quặng bauxite từ Nhôm Lâm Đồng để thông đường cho hai cao tốc nghìn tỷ tại Lâm Đồng.

Bắc Giang, Ninh Thuận dẫn đầu chỉ tiêu tăng trưởng 2025: GRDP từ 13%

Bắc Giang, Ninh Thuận dẫn đầu chỉ tiêu tăng trưởng 2025: GRDP từ 13%

Tiêu điểm -  1 ngày

Bắc Giang, Ninh Thuận... được giao chỉ tiêu tăng trưởng GRDP cao nhất năm 2025, phản ánh kỳ vọng bứt phá mạnh mẽ.

Chính sách 'luồng xanh' và đầu tư công: Động lực tăng trưởng 2025

Chính sách 'luồng xanh' và đầu tư công: Động lực tăng trưởng 2025

Tiêu điểm -  2 ngày

Đầu tư công và chính sách “luồng xanh” thu hút FDI là động lực tăng trưởng kinh tế năm 2025, thúc đẩy hạ tầng và sản xuất công nghệ cao.

Dự thảo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh: Giảm điện gió

Dự thảo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh: Giảm điện gió

Tiêu điểm -  2 ngày

Lý do cắt giảm là tổng công suất tính toán thừa so với nhu cầu dự báo và gió thường xuất hiện vào những thời điểm phụ tải thấp.

Hơn 1.600 tỷ đồng bốc hơi sau khi startup Telio tuyên bố giải thể

Hơn 1.600 tỷ đồng bốc hơi sau khi startup Telio tuyên bố giải thể

Doanh nghiệp -  5 giờ

Việc startup thương mại điện tử B2B Telio giải thể khiến các nhà đầu tư lớn như Tiger Global, Granite Oak, Peak XV và VNG mất trắng.

Hàng triệu người tạm gác giấc mơ an cư

Hàng triệu người tạm gác giấc mơ an cư

Bất động sản -  7 giờ

Để mua được căn hộ chung cư tại Hà Nội giá trung bình khoảng 70 triệu đồng/m2, các hộ gia đình cần có thu nhập tối thiểu từ 45 - 210 triệu đồng mỗi tháng.

Chuyên gia hiến kế để kinh tế tăng trưởng hai con số

Chuyên gia hiến kế để kinh tế tăng trưởng hai con số

Tiêu điểm -  7 giờ

Muốn tăng trưởng kinh tế cao, Việt Nam cần phát triển được đội ngũ doanh nghiệp tư nhân trong nước lớn mạnh, làm trụ cột, gánh vác những trọng trách lớn, đưa kinh tế bứt phá đi lên.

Saigonbank báo lỗ 114 tỷ đồng

Saigonbank báo lỗ 114 tỷ đồng

Tài chính -  8 giờ

Mặc dù đã cắt giảm 70% chi phí dự phòng rủi ro bất chấp nợ xấu tăng cao, Saigonbank vẫn lỗ trước thuế gần 114 tỷ đồng trong quý IV/2024.

Áp lực đáo hạn trái phiếu hạ nhiệt nửa đầu năm 2025

Áp lực đáo hạn trái phiếu hạ nhiệt nửa đầu năm 2025

Tài chính -  8 giờ

FiinGroup đánh giá áp lực đáo hạn trái phiếu tương đối thấp trong quý I/2025, nhưng dự kiến sẽ tăng cao trở lại trong nửa cuối năm.

Nhà phân phối xe điện Wuling báo lỗ kỷ lục

Nhà phân phối xe điện Wuling báo lỗ kỷ lục

Doanh nghiệp -  8 giờ

Việc lỗ lũy kế khiến giới đầu tư quan ngại về khả năng cổ phiếu TMT bị đưa vào diện cảnh báo cùng những đánh giá tiêu cực từ phía các tổ chức tín dụng.

Hội Môi giới bất động sản ký hợp tác chiến lược với SunValue và SunReal

Hội Môi giới bất động sản ký hợp tác chiến lược với SunValue và SunReal

Nhịp cầu kinh doanh -  12 giờ

Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, Tập đoàn Thẩm định giá SunValue và SunReal vừa chính thức ký hợp tác chiến lược trong lĩnh vực thẩm định giá và số hóa dữ liệu.