Rủi ro trong các kênh đầu tư mới

Thị trường ngoại hối – Forex là một thị trường phi tập trung cho việc trao đổi các loại tiền tệ trên toàn cầu. Theo luật sư Phạm Duy Khương, Giám đốc điều hành ASL LAW, Forex là thị trường giao dịch tiền tệ toàn cầu thông qua hệ thống ngân hàng trung ương của các quốc gia, vì vậy tính minh bạch là điều chắc chắn và việc thao túng thị trường Forex gần như không thể do đây là thị trường lưu thông tiền tệ lên đến hàng tỷ USD. 

Thêm vào đó, sự biến động, trồi sụt khó lường và dễ bị thao túng của các kênh đầu tư truyền thống như chứng khoán và bất động sản đã khiến những thị trường này mất đi phần nào sự hấp dẫn. Lúc này, đầu tư Forex đã trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn lớn cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, ông Khương chỉ ra, thị trường giao dịch ngoại hối cũng đem lại những rủi ro lớn cho các nhà đầu tư khi có thể dẫn đến các khoản lỗ lớn hay thậm chí là “tiền mất tật mang”.

Cụ thể, vì tỷ giá thực của các đồng tiền phụ thuộc vào nhiều yếu tố vĩ mô như kinh tế, dầu mỏ, chính trị… nên việc giao dịch trên thị trường Forex đòi hỏi các nhà đầu tư phải có hiểu biết sâu rộng về thị trường. Khi không có hiểu biết và thông tin, các nhà đầu tư có thể phải chịu rủi ro lớn cho khoản tiền mà họ đã đầu tư.

Bên cạnh đó là rủi ro về đòn bẩy, với số vốn đổ vào thị trường Forex, nhà đầu tư có thể vay thêm một khoản với một tỷ lệ nhất định, có thể lên tới 200 lần số tiền đầu tư. Đây lại là một con dao hai lưỡi, mặc dù nhà đầu tư có thể kiếm được những khoản lời lớn nhưng cũng phải chịu những món lỗ ngoài tầm kiểm soát.

Việc lựa chọn đối tác là các nhà môi giới trung gian Forex cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với các nhà đầu tư và việc lựa chọn sai sẽ đem lại rất nhiều rủi ro.

Theo ông Khương, để tránh những rủi ro này nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ thị trường tiền tệ để có những hiểu biết sâu rộng hơn về thì trường này. Bên cạnh đó, việc lựa chọn sàn giao dịch cũng là vô cùng quan trọng để tránh việc bị lừa đảo và thực hiện những giao dịch trái với quy định của pháp luật Việt Nam.

Đầu tư tiền ảo cũng là một trong những khái niệm nổi nhất thị trường tài chính hiện nay. Đây là một loại tiền tệ kỹ thuật số, được thiết kế với mục đích làm phương tiện trao đổi thay thế cho tiền pháp định. Dù mang lại lợi nhuận lớn cho các nhà đầu tư nhưng rủi ro từ hình thức đầu tư này cũng rất cao. 

Ông Khương cho rằng, tiền ảo là một loại tiền điện tử nên nhà đầu tư có thể phải chịu những rủi ro về kỹ thuật do có thể bị tin tặc tấn công. Điều này có thể khiến sàn giao dịch bị sập bất cứ lúc nào hoặc một bộ phận tiền ảo bị ăn cắp khiến cho rất nhiều nhà đầu tư mất rất nhiều tiền.

Bên cạnh đó là rủi ro về mặt pháp lý. Loại tiền điện tử này không được phát hành bởi bất kỳ chính phủ hay quốc gia nào, và cũng không có các tổ chức tài chính trung gian bảo lãnh. Ở Việt Nam, tiền ảo không được pháp luật công nhận là tài sản hay phương tiện thanh toán. Ngay cả Bộ Công thương không công nhận tiền ảo là hàng hóa, dịch vụ. Bộ Tư pháp không công nhận tiền ảo là loại tài sản. 

Vì vậy, tiền ảo không được coi là một loại tài sản hay hàng hóa và không có tính pháp lý ở Việt Nam. Cho nên, khi có xung đột hay tranh chấp xảy ra, quyền lợi và lợi ích của nhà đầu tư sẽ rất khó được bảo vệ.

Đặc biệt, ông Khương cho biết, tiền ảo rác hiện đang tăng mạnh và đang hút “máu” các nhà đầu tư. Lời mời chào hấp dẫn với lợi nhuận lớn khiến các nhà đầu tư đổ tiền vào các sàn tiền ảo rác để rồi sau một khoảng thời gian “đột nhiên bị sập” thì nhà đầu tư mới biết là bị lừa. Tinh vi hơn, nhiều sàn giao dịch đã dụ các nhà đầu tư mua những tiền ảo thật, sau đó dùng những tiền ảo thật này mua lại tiền ảo rác để kiểm lợi nhuận cao, để rồi các nhà đầu tư mất trắng số tiền ảo thật của họ.

Đã có rất nhiều sàn đa cấp tiền ảo biến tướng xuất hiện ở Việt Nam dùng lời mời chào hấp dẫn dụ dỗ các nhà đầu tư ví dụ như Winsbank, IBG, Myaladdinz hay Cashbackfro nhưng các cơ quan chức năng không thể vào cuộc do không có căn cứ, chỉ có thể ra những lời cảnh báo cho các nhà đầu tư để tránh bị lừa đảo.

Để hạn chế rủi ro khi đầu tư tiền ảo, ông Khương cho rằng, nhà đầu tư nên chọn mua các loại tiền điện tử an toàn, có tính minh bạch cao và có lịch sử lâu đời như Bitcoin, Ethereum hay Ripple và cũng tránh những lời dụ dỗ ngon ngon mà mạo hiểm đầu tư vào những đồng tiền ảo chưa rõ thông tin và nguồn gốc.

Ngoài hai kênh đầu tư trên, một kênh đầu tư mới nổi lên ở Việt Nam với đầy tiềm năng là thị trường hàng hóa phái sinh. Với khả năng dự đoán tốt về sự tăng giá của hàng hóa trong tương lai thì nhà đầu tư có thể kiếm được lời từ sự chệnh lệch giá giữa giá của tương lai so với giá đã thỏa thuận.

Mặc dù đây là kênh đầu tư mới nhưng lại rất tiềm năng và an toàn hơn so với các kênh đầu tư như Forex hay tiền điện tử. Tất cả các yếu tố về hạn sử dụng, chất lượng, giá cả và khối lượng đều được quy định cụ thể tại Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam do đó không có sự thiếu minh bạch hay sự thao túng thị trường từ các bên khác. Thêm nữa, đây là hoạt đông đầu tư đã được Bộ Công thương cấp phép cho nên các nhà đầu tư có thể dựa vào các cơ sở pháp lý để bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. 

Và về bản chất sản phẩm hàng hóa phái sinh là công cụ được sinh ra để phòng ngừa rủi ro cho sự biến động của giá cả trên thị trường của sản phẩm. Cho nên nó đảm bảo được tính an toàn cho thị trường này.

Tuy nhiên, theo ông Khương, vẫn có một số rủi ro mà các nhà đầu tư phải lưu ý. Giao dịch phái sinh cũng là kênh đầu tư cần sự hiểu biết để tiếp cận các nguồn thông tin cần thiết để dự đoán được thị trường hàng hóa. Khi không có hiểu biết và thông tin, các nhà đầu tư có thể phải chịu rủi ro lớn cho khoản tiền mà họ đã đầu tư.

Hiện nay cũng có một số sàn giao dịch trá hình sử dụng những lời mời chào hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Cho nên, để tránh tiền mất tật mang, các nhà đầu tư nên có những tìm hiểu thật kỹ sàn giao dịch định thực hiện đầu tư.

Một kênh đầu tư khác có thể kể đến là kinh doanh hàng hoá thương mại điện tử phi biên giới. Hình thức này, theo ông Khương, mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm tàng nhiều rủi ro về xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khi xuất khẩu hàng hoá sang một nước khác hay chính trong lãnh thổ Việt Nam. 

Hiện nay một số bên lợi dụng các sàn thương mại điện tử để tập trung bán hàng hoá xâm phạm sở hữu trí tuệ như sản phẩm mang nhãn hiệu, bản quyền đã được bảo hộ cho một bên khác.

Tuy nhiên, với những hiệp định đã có hiệu lực như CPTPP và EVFTA thì thực thi về sở hữu trí tuệ sẽ được đẩy mạnh, trong đó sẽ tập trung xử lý về hình sự những hành vi xâm phạm về sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, ông Khương cho biết, hiện có rất nhiều mô hình kinh doanh được tự gọi là nhượng quyền thương mại đang phát triển nóng. Bằng chứng của việc phát triển này chính là sự gia nhanh chóng số lượng các bên nhận nhượng quyền. Có thể kể đến các mô hình nhượng quyền liên quan đến đồ ăn, thức uống. 

Quan sát có thể thấy các thức hoạt động của các mô hình nhượng quyền này đi ngược với nguyên tắc chính của một mô hình nhượng quyền thương mại bền vững. 

Những rủi ro có thể kể đến bao gồm: mô hình kinh doanh của bên nhượng quyền còn mới, chưa được thời gian kiểm chứng về độ thành công, chưa có kinh nghiệm xử lý khủng hoảng, hợp đồng chứa những điều khoản lỏng lẻo, không thể được xem là hợp đồng nhượng quyền thương mại. Đây là những điều tiềm ẩn tranh chấp pháp lý trong tương lai.

Chính vì những lý do này, bên nhận nhượng quyền sẽ đối diện nhiều rủi ro về pháp lý trong trường hợp bên nhượng quyền dừng hoạt động cũng như gặp sự cố trong quá trình hoạt động.