Leader talk
Thấy gì từ những kế hoạch điện mặt trời đầy tham vọng ở Việt Nam?
Năng lượng tái tạo có thể đóng vai trò lớn hơn trong lưới điện quốc gia, nhưng việc phát triển các nhà máy điện truyền thống sao cho hiệu quả hơn và giảm thiểu tác động đến môi trường sẽ là nền tảng cho chiến lược năng lượng của Việt Nam trong thập kỷ tới.
Gần đây, những tin tức về điện ở Việt Nam xuất hiện khá nhiều trên truyền thông. Bạn đọc có thể đã quen thuộc với những tin tức về điện ở Việt Nam như: giá than đang tăng trên thị trường thế giới; Cơ quan Năng lượng quốc tế công bố Báo cáo năm 2017 ghi nhận sự phụ thuộc ngày càng lớn của Việt Nam vào nhập khẩu than; Chính phủ quyết định cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Tập đoàn Sumitomo Nhật Bản để phát triển nhà máy nhiệt điện than trị giá 2,6 tỷ USD tại Khánh Hòa hay Bộ Công thương vừa công bố tăng giá điện thêm 6% từ 1/12.
Những câu chuyện này đều phản ánh sự thay đổi căn bản trong chiến lược năng lượng của Việt Nam. Từ trước tới giờ, Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào các nhà máy thủy điện và bán điện cho người tiêu dùng thông qua các doanh nghiệp nhà nước với mức giá trợ cấp. Tuy nhiên, ai cũng biết cách này không bền vững về lâu dài.
Bản chất của thủy điện là phụ thuộc theo mùa và điều kiện tự nhiên, do đó tính ổn định không cao. Bên cạnh đó, Việt Nam về cơ bản đã tối đa hóa tiềm năng từ nguồn này, vì các con sông lớn đều đã được xây đập. Việc bán điện ở mức giá thấp hơn giá thị trường mang chủ ý tốt, nhưng nó bóp méo các tín hiệu thị trường và làm nặng gánh thêm cho ngân sách nhà nước.
Phát triển các nhà máy nhiệt điện than rõ ràng không phải là giải pháp hoàn hảo cho vấn đề này. Dù ta có thể giảm thiểu tác động đến môi trường bằng công nghệ tiên tiến, nhưng chúng sẽ không thể nào hoàn toàn sạch các-bon như năng lượng mặt trời hay năng lượng gió.
Ô nhiễm không khí đang được chú ý hơn ở Việt Nam. Người dân đang rất quan tâm đến tác động môi trường của các dự án công nghiệp lớn, đặc biệt sau thảm hoạ Formosa dọc bờ biển miền Trung năm ngoái.
Liệu chúng ta có sai lầm khi ký kết cấp phép cho các dự án nhiệt điện than? Khi đọc những bài báo phản ánh việc nhà đầu tư đổ xô đi xây dựng các nhà máy năng lượng mặt trời ở miền Trung, người ta chắc sẽ tự hỏi: tại sao năng lượng mặt trời lại không thể hiện diện nhiều hơn trên bản đồ năng lượng của Việt Nam trong tương lai?
Thế giới ưa chuộng năng lượng tái tạo đến thế vì nhiều lý do. Thứ nhất là những lo ngại về môi trường và hiện tượng Trái đất nóng lên. Thứ hai là mong muốn về thế mạnh chiến lược cho an ninh năng lượng quốc gia (nếu năng lượng tái tạo nội địa đủ, ta có thể giảm phụ thuộc nhập khẩu). Thứ ba là việc năng lượng tái tạo ngày càng rẻ (đặc biệt là năng lượng mặt trời) và khả năng cạnh tranh về chi phí của nó so với những nguồn truyền thống.
Tuy nhiên, tôi cảm giác những lời ca ngợi rùm beng về điện mặt trời có lẽ chỉ là những kỳ vọng hão huyền được thổi phồng. Hiện tại, năng lượng tái tạo chỉ chiếm 7,5% tổng sản lượng điện toàn cầu. Hơn nữa, con số này sẽ nhỏ đi nhiều nếu không tính các nước thuộc khối Liên minh Châu Âu.
Ví dụ, Đức đã triển khai khung trợ cấp mạnh mẽ và các động lực khác để giúp năng lượng tái tạo chiếm 25% tổng lượng điện. Nước này cũng dự định đưa con số này lên 40% trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, với hầu hết các quốc gia khác, việc đạt được đến con số này là một viễn cảnh xa vời.
Bên cạnh đó, tài chính và tác động môi trường không phải là yếu tố duy nhất để các nhà hoạch định chính sách cân nhắc khi đưa ra chiến lược năng lượng, vì họ cũng phải tính đến khả năng sẵn có, độ ổn định và tính khả thi của nguồn năng lượng đó.
Nhiều nơi không đủ gió hoặc ánh sáng mặt trời để vận hành các dự án năng lượng tái tạo. Nếu có, năng lượng tạo ra cũng thất thường vì gió không phải lúc nào cũng thổi và trời không phải lúc nào cũng nắng. Đây không phải là nguồn năng lượng mà chúng ta có thể chủ động điều khiển.
Hiện tại, các nhà máy điện tái tạo không thể hoạt động ở bất cứ nơi nào mà vẫn tạo hiệu suất cao ở giai đoạn này vì lưới điện không hỗ trợ. Ở châu Âu, các chính phủ đang cố gắng nâng cấp lưới điện để dự trữ điện hiệu quả hơn và vận hành các nhà máy đồng bộ hơn. Tuy nhiên, quá trình này dự kiến sẽ tiêu tốn hàng trăm tỷ đô la Mỹ.
Đối với nhiều nước, tỷ trọng mật độ năng lượng (chỉ số thể hiện năng lượng được dự trữ trên một khu vực) khá thấp của năng lượng tái tạo lại là một vấn đề khác. Trong khi các nhà máy điện truyền thống (than, dầu, hạt nhân, thuỷ điện và khí tự nhiên) có thể sản xuất hơn 1000W điện trên mỗi mét vuông diện tích đất, thì con số này của các nhà máy điện mặt trời chỉ là gần 20W/m2, kể cả ở địa điểm thuận lợi nhất.
Ví dụ, một trong những nhà máy điện mặt trời nổi tiếng nhất trên thế giới là dự án Agua Caliente trên sa mạc Arizona, một trong những nơi nhiều nắng nhất trên trái đất. Nhà máy này có diện tích 971 ha, là một diện tích đất rất lớn nếu đặt trong tương quan với công suất của nhà máy chỉ là 290 MW. Sản lượng của các nhà máy điện truyền thống tương đối lớn ở Mỹ và các nơi khác phải gấp đó 10 lần.
Yêu cầu về diện tích đất lớn để sản xuất điện mặt trời không phải thứ gì quá to tát ở Arizona, nơi mật độ dân số khoảng 22 người/km2 và hầu hết dân cư sống tập trung ở thủ phủ Phoenix. Nhưng mọi chuyện sẽ phức tạp hơn rất nhiều ở những nơi đông dân hơn, chẳng hạn như ở tỉnh Bình Định, nơi có mật độ dân số 290 người/km2 (gấp 10 lần Arizona) và dân cư sống rải rác trong các thị trấn và làng xóm nhỏ.
Tóm lại, phát triển năng lượng sạch rõ ràng là rất quan trọng, nhưng chúng ta nên có cái nhìn thực tế về tiềm năng của năng lượng tái tạo ở Việt Nam.
Năng lượng tái tạo có thể đóng vai trò lớn hơn trong lưới điện quốc gia, nhưng việc phát triển các nhà máy điện truyền thống sao cho hiệu quả hơn và giảm thiểu tác động của chúng đến môi trường sẽ là nền tảng cho chiến lượcnăng lượng của Việt Nam trong thập kỷ tới.
Theo thông tin từ Cổng điện tử Chính phủ, đại diện Chương trình Năng lượng của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam (USAID) cho biết tính đến hết tháng 7/2017 đã có hàng trăm dự án điện mặt trời được đăng ký đầu tư vào Việt Nam với tổng công suất nguồn lên tới 17.000 MW.
Tỉnh Ninh Thuận là địa phương có tiềm năng điện mặt trời rất lớn, thu hút khoảng 140 dự án, Đắk Lắk 13 dự án và Khánh Hòa 12 dự án… Trong đó có nhiều dự án quy mô đầu tư lớn: Dự án điện mặt trời công suất hơn 2.000 MW của Tập đoàn Thiên Tân đầu tư tại tỉnh Ninh Thuận và Quảng Ngãi. Tập đoàn Xuân Cầu đầu tư khoảng 2.000 MW ở Tây Ninh, Tập đoàn TH True-Milk và Công ty Xuân Thiện đầu tư các dự án điện mặt trời tại tỉnh Đắk Lắk với công suất đặt khoảng 3.000 MW.
Hiện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đang tiến hành đầu tư gần 20 dự án với tổng công suất đặt khoảng 2.000 MW tại các tỉnh Khánh Hòa, Kon Tum, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai…
*Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả: Ông Michael Modler, Giám đốc Phát triển kinh doanh tại Công ty Tư vấn Kinh doanh Hội nhập Toàn cầu (GIBC).
Cơn sốt điện mặt trời ở Việt Nam
Hơn 50% dự án năng lượng tái tạo tại Đông Nam Á không có khả năng thanh toán
Khả năng vượt qua sự phụ thuộc vào các phương pháp sản xuất năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch của các quốc gia Đông Nam Á được đánh giá cao nhưng nó chỉ hiện diện khi ngành năng lượng tái tạo có thể thu hút nhiều nhà đầu tư hơn nữa.
Đạt tỷ lệ điện năng sản xuất từ năng lượng tái tạo khoảng 7% vào năm 2020
Đối với phát triển điện gió, mục tiêu đến năm 2020 đạt tổng công suất lắp đặt là 800 MW.
WB và EVN hợp tác thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam
Ngày 20/9, tại Hà Nội, Ngân hàng Thế giới và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã phát động chiến dịch thúc đẩy triển khai năng lượng tái tạo với việc lắp đặt 5 trạm đo năng lượng mặt trời trên toàn quốc.
Người phụ nữ tiên phong kiến tạo chuyển dịch năng lượng bền vững
Bà Jessica Nga Trần, Giám đốc điều hành Quỹ Clime Capital tại Việt Nam, tin rằng, chọn đúng người, làm đúng việc, theo cách đúng đắn sẽ mang lại những kết quả bền vững.
Nghị quyết 70 và cú hích mới hút vốn FDI vào điện tái tạo
Nghị quyết 70 mở đường cho làn sóng FDI mới vào năng lượng tái tạo, tạo cú hích để Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu 30% điện xanh vào năm 2030.
Khi chất Việt trở thành triết lý quản trị hiện đại
Với CEO The MAP Đỗ Thùy Dương, “chất Việt” là triết lý quản trị có thể dẫn dắt doanh nghiệp Việt đi xa hơn trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.
Tự do có trách nhiệm: Triết lý lãnh đạo làm nên HPT của Chủ tịch Ngô Vi Đồng
Hơn ba thập kỷ qua, HPT dưới sự dẫn dắt của ông Ngô Vi Đồng đã vun đắp “niềm tin và trí tuệ Việt” thành biểu tượng đổi mới của doanh nghiệp công nghệ Việt.
3 giải pháp kiềm chế giá bất động sản: Những rủi ro tiềm ẩn
Các giải pháp trong dự thảo nghị quyết của Chính phủ về cơ chế kiểm soát, kiềm chế giá bất động sản, bên cạnh những mặt tích cực cũng bộc lộ nhiều kẽ hở, tiềm ẩn rủi ro chính sách và khó khả thi trên thực tế.
Lợi nhuận trước thuế FPT tăng 17,6% sau 9 tháng
Động lực tăng trưởng của FPT từ đầu năm đến nay là doanh thu ký mới mảng dịch vụ công nghệ nước ngoài mang về trên 29.000 tỷ đồng.
SSI lãi trước thuế hơn 4.000 tỷ đồng, về đích sớm sau 9 tháng
Chỉ sau 9 tháng, Chứng khoán SSI đã gần như hoàn thành kế hoạch cả năm 2025, với lợi hai mảng cốt lõi là dịch vụ chứng khoán và hoạt động đầu tư.
F88 có quý giải ngân kỷ lục, lãi trước thuế gấp đôi cùng kỳ
Chỉ riêng quý III/2025, F88 đã giải ngân tới 4.339 tỷ đồng và là mức giải ngân kỷ lục trong 3 năm trở lại đây, kéo theo hơn 246.700 hợp đồng mở vay mới.
Tập đoàn Xuân Thiện áp sát dự án điện gió ngoài khơi 3,5 tỷ USD ở Lâm Đồng
Tập đoàn Xuân Thiện xin giao 20.000ha khu vực biển Lâm Đồng để khảo sát phát triển dự án điện gió ngoài khơi trị giá khoảng 93.650 tỷ đồng.
KienlongBank nhận 'trái ngọt' từ hành trình chuyển đổi số
Tháng 10 không chỉ là cột mốc đáng nhớ trong hành trình 30 năm của KienlongBank mà còn ghi dấu ấn đặc biệt khi ngân hàng liên tiếp được vinh danh tại hai giải thưởng uy tín: “Thương hiệu mạnh tăng trưởng ấn tượng” do Vietnam Economic Times (VnEconomy) phối hợp Hội Khoa học kinh tế Việt Nam tổ chức, và “Better Choice Awards – Giải pháp thanh toán không tiền mặt đột phá” dành cho bộ giải pháp quản lý tài chính cửa hàng MyShop – Paybox.
Vietnam Airlines kết nối vẻ đẹp mùa thu Thủ đô với thông điệp xanh
“Bay nhẹ tới Hà Nội” là chiến dịch lan tỏa tinh thần bảo vệ môi trường đồng thời quảng bá vẻ đẹp của Thủ đô trong mùa thu dịu dàng.
SeABank đồng hành, tiếp sức doanh nghiệp nữ chủ vươn xa trên thương trường
Kinh tế Việt Nam ghi nhận sự vươn lên mạnh mẽ của các doanh nghiệp nữ chủ, khẳng định bản lĩnh cạnh tranh từ quản trị, công nghệ đến mở rộng thị trường. Đồng hành cùng hành trình này, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) tiên phong cung cấp giải pháp tài chính toàn diện, đi kèm với hỗ trợ phi tài chính, giúp doanh nghiệp nữ chủ nâng cao năng lực và phát triển bền vững.




















































