Thủ tướng đặt mục tiêu 2027 phải có chip Make in Vietnam

Tại phiên họp thứ hai của Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn hôm nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính phát đi một thông điệp dứt khoát: “Cuộc chạy đua làm chủ công nghệ bán dẫn đang rất mạnh mẽ. Việt Nam không thể đứng ngoài nếu muốn xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả”.

Không phải một phát biểu mang tính biểu tượng, đây là định hướng chiến lược rõ ràng.

Bán dẫn đang trở thành mắt xích quan trọng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Mọi lĩnh vực – từ trí tuệ nhân tạo, xe điện đến điện thoại thông minh, hạ tầng số – đều dựa vào chip.

Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang tăng trưởng mạnh mẽ và tái cấu trúc sâu rộng, bao gồm cả công nghệ lẫn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ngành này cũng đang đối diện với rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng do cạnh tranh địa chiến lược giữa các cường quốc.

Trong khi đó, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, chuyển từ mô hình dựa vào lao động giá rẻ, gia công, lắp ráp và khai thác tài nguyên sang lấy đổi mới sáng tạo, công nghệ, chuyển đổi số làm động lực then chốt. Trong chiến lược đó, công nghiệp bán dẫn không thể thiếu.

Từ năm 2019 đến nay, nhiều chính sách lớn đã được ban hành để tạo nền tảng thể chế cho ngành. Nghị quyết số 52 của Bộ Chính trị về tham gia cách mạng công nghiệp 4.0, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 193 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; cùng hàng loạt quyết định và chỉ thị của Thủ tướng từ chương trình phát triển nhân lực đến chiến lược ngành, đều hướng đến mục tiêu xây dựng năng lực tự chủ công nghệ cho Việt Nam.

Các kết quả ban đầu cho thấy bước đi đúng hướng. 10 trong số 38 nhiệm vụ theo chiến lược phát triển ngành đã hoàn thành. Chương trình đào tạo nguồn nhân lực cũng đạt tiến độ tốt. Các chính sách đầu tư, hỗ trợ tài chính, ưu đãi doanh nghiệp đang dần phát huy hiệu quả.

Hiện tại, Việt Nam có khoảng 170 dự án FDI liên quan đến bán dẫn và công nghệ cao với tổng vốn gần 11,6 tỷ USD. Những tên tuổi lớn như Intel, Amkor, Hana Micron đã hiện diện.

Trong thiết kế chip, gần 50 tập đoàn nước ngoài cùng hơn 10 doanh nghiệp trong nước đang hoạt động. Trong đóng gói và kiểm thử, đã có 14 doanh nghiệp nước ngoài và 1 doanh nghiệp trong nước tham gia. Ở lĩnh vực phụ trợ cho công nghiệp bán dẫn, đã có 15 doanh nghiệp nước ngoài.

Về nhân lực, khoảng 23.000 kỹ sư và kỹ thuật viên đang làm việc trong ngành. Hệ thống giáo dục đại học đã bước đầu đáp ứng với 166 cơ sở đào tạo, hơn 6.300 sinh viên theo học đúng ngành bán dẫn và hơn 12.000 theo học ngành gần.

Không chỉ phụ thuộc vào vốn ngoại, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã vào cuộc. CT Group đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027.

Tập đoàn có hệ sinh thái R&D và hệ thống phòng sạch chuẩn quốc tế đang được xây dựng và mở rộng tại các thành phố lớn, như SHTP Labs tại Khu Công nghệ cao TP.HCM (vốn đầu tư 300 tỷ đồng), phòng thí nghiệm tại Đại học Quốc gia Hà Nội (5 triệu USD).

Tuy nhiên, con đường phía trước còn dài. Thủ tướng chỉ rõ những nút thắt: huy động nguồn lực, nhất là vốn còn khó khăn, tiến độ các công việc còn chậm; đột phá chưa mạnh; hợp tác "3 nhà" còn lỏng lẻo; chuyển giao công nghệ chưa nhiều.

Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu chậm nhất tới 2027 phải thiết kế, chế tạo, kiểm thử một số chip bán dẫn cần thiết.

Và muốn đạt được, Thủ tướng đưa ra các nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nhấn mạnh: phải đi từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, nhưng phải tăng tốc, đột phá.

Trong đó, chính sách ưu đãi không chỉ dừng ở thu hút đầu tư, mà phải thúc đẩy chuyển giao công nghệ. Các bộ, ngành, địa phương phải bám sát chức năng, triển khai rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ trách nhiệm.

Ông cũng yêu cầu phát triển hệ sinh thái bán dẫn đồng bộ, hiệu quả. Cơ chế chính sách phải tháo gỡ được nút thắt về hạ tầng, thể chế, con người. Phối hợp giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp phải chặt chẽ và hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Cả nước phải là một đoàn quân. Hành quân tới mục tiêu phải thần tốc, táo bạo. Đánh trận phải đánh mạnh, đánh nhanh, đánh chắc thắng. Hiệu quả phải bền vững, lâu dài”.

Những chỉ đạo này không dừng lại ở định hướng. Các bộ như Tài chính, Giáo dục, Khoa học và công nghệ, Công thương, Ngoại giao, Xây dựng… đều được giao nhiệm vụ cụ thể. Từ đào tạo nhân lực, cải cách thể chế, đến thúc đẩy hợp tác quốc tế, phát triển hạ tầng và logistics phục vụ sản xuất.

Theo đó, Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và công nghệ, Bộ Tài chính tiếp thu đầy đủ ý kiến tại phiên họp, sớm ban hành thông báo kết luận để triển khai thống nhất, rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền.

Bộ Tài chính được giao rà soát, đôn đốc các bộ, ngành, cơ quan khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Trong năm 2025, Bộ phải trình Thủ tướng Quyết định về tín dụng cho học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán.

Bộ Khoa học và công nghệ có trách nhiệm rà soát, đôn đốc các bộ, ngành, cơ quan thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp bảo đảm bám sát mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ Ngoại giao được giao tăng cường hợp tác song phương, đa phương về bán dẫn; huy động nguồn lực quốc tế để hỗ trợ đào tạo nhân lực ngành; đẩy mạnh truyền thông, quảng bá hình ảnh Việt Nam là điểm đến của ngành bán dẫn; chỉ đạo cơ quan đại diện ở nước ngoài thúc đẩy hợp tác và cập nhật danh sách chuyên gia người Việt trong lĩnh vực này.

Bộ Giáo dục và đào tạo cần bám sát các nhiệm vụ đào tạo trong Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành bán dẫn, chỉ đạo đẩy mạnh mô hình liên kết giữa Nhà nước – nhà trường – doanh nghiệp, bảo đảm hiệu quả, chất lượng.

Bộ Công Thương có trách nhiệm đề xuất sửa đổi quy định về mua bán điện trực tiếp theo hướng tạo thuận lợi hơn, bảo đảm đủ điện sạch; phối hợp với Bộ Ngoại giao thúc đẩy phía Hoa Kỳ đưa Việt Nam ra khỏi danh sách kiểm soát xuất khẩu chiến lược; trình Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn 2050.

Bộ Xây dựng được giao xây dựng giải pháp bảo đảm hạ tầng giao thông phục vụ logistics ngành bán dẫn; nghiên cứu ứng dụng chip trong hạ tầng giao thông, giao thông thông minh và đô thị thông minh.

Bộ Tài nguyên và môi trường phải nghiên cứu, đề xuất khung pháp lý cho danh mục khoáng sản chiến lược phục vụ ngành bán dẫn; thúc đẩy điều tra, đánh giá nguồn tài nguyên trong nước, giảm phụ thuộc nhập khẩu; nghiên cứu cơ chế cấp phép đặc biệt cho khai thác, chế biến sâu các mỏ liên quan.

Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách để phát triển ngành bán dẫn nhanh, bền vững.