Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 vừa qua, lãnh đạo các nước thành viên đều nhận định bối cảnh tình hình thế giới và khu vực từ đầu năm 2023 đến nay tiếp tục biến động đa chiều, nhanh chóng, phức tạp, khó lường.
Kinh tế thế giới đã có những tín hiệu phục hồi tích cực hơn, song còn nhiều rủi ro, tăng trưởng chưa bền vững, thương mại phục hồi chậm, bất ổn địa chính trị ngày càng phức tạp. ASEAN đứng trước cả thách thức và cơ hội.
Trên tinh thần chủ đề “ASEAN Tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng” tại hội nghị lần này, các chuỗi hoạt động nổi bật lên 3 nội dung quan trọng gồm dấu ấn về tầm vóc của ASEAN được khẳng định rõ nét và xuyên suốt; các nỗ lực hiện thực hóa ASEAN là tâm điểm của tăng trưởng; chuẩn bị những hành trang ban đầu cho giai đoạn phát triển tiếp theo của ASEAN.
Tham gia hội nghị lần thứ 43, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, trong bối cảnh mới, ASEAN đứng trước sứ mệnh phải khẳng định "là một cực trong thế giới đa cực", là trung tâm trong hợp tác cũng như cấu trúc ở khu vực, và ASEAN hoàn toàn có đủ khả năng đảm nhận được sứ mệnh đó.
Cụ thể, ASEAN có không gian kinh tế rộng mở; nhiều sáng kiến mới cũng đang được thúc đẩy mạnh mẽ để ASEAN kịp thời nắm bắt, tận dụng cơ hội từ những xu thế phát triển mới; ASEAN độc lập, tự cường, là điểm sáng về tăng trưởng kinh tế, tăng cường thương mại – đầu tư nội khối.
ASEAN đóng vai trò là một mắt xích quan trọng trong các cơ chế hợp tác khu vực thông qua quan hệ và hợp tác với các đối tác bên ngoài.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43. Ảnh: Nhật BắcĐể giữ vững ASEAN tầm vóc, Thủ tướng nhấn mạnh phải nâng cao tự cường của ASEAN thông qua đẩy mạnh liên kết kinh tế, mở rộng thị trường nội khối, khơi thông các dòng chảy thương mại và đầu tư.
Các nước ASEAN cần tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản về chính sách và thể chế, duy trì ổn định chuỗi cung ứng nội khối, nhằm nâng cao sức chống chịu của khu vực trước các tác động, thách thức từ bên ngoài.
Bên cạnh đó, củng cố vai trò của ASEAN là tâm điểm của mạng lưới các hiệp định thương mại tự do thông qua việc rà soát, nâng cấp và đàm phán mới FTA giữa ASEAN với các đối tác, nhằm tạo những xung lực phát triển mới cho nền kinh tế khu vực.
Thủ tướng nêu rõ, ASEAN cần xác định bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực là trách nhiệm và nỗ lực tự thân của chính ASEAN. Đặc biệt, trước vòng xoáy của cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các nước lớn, xu hướng phân mảnh, tập hợp lực lượng ngày càng rõ nét, kéo theo các nước phải đứng trước những lựa chọn chiến lược hết sức khó khăn.
Thủ tướng nhấn mạnh để ASEAN giữ vững vai trò trung tâm, câu trả lời duy nhất là phát huy sức mạnh tự thân, củng cố đoàn kết nội khối để khẳng định giá trị chiến lược của mình.
Các nước ASEAN phải nêu cao tinh thần đoàn kết, độc lập, tự chủ và tự cường bằng cả lời nói và hành động; thượng tôn pháp luật, kiên định với các nguyên tắc cơ bản và chuẩn mực ứng xử của ASEAN.
Ngoài ra, ở giữa tâm điểm cạnh tranh gay gắt, ASEAN cần giữ vững cân bằng chiến lược với các nước lớn. ASEAN phải thực sự trở thành một cầu nối tin cậy với năng lực điều hòa và cân bằng các mối quan hệ và lợi ích, kiên định mục tiêu xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm và quan trọng nhất là thống nhất giữ vững lập trường nguyên tắc của mình trong các vấn đề có liên quan trực tiếp đến môi trường an ninh – phát triển của khu vực.
Chỉ có như vậy, vai trò của ASEAN mới có thể phát huy thực chất và nhận được sự coi trọng trên thực tế của các đối tác, nhất là các nước lớn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết.
Thủ tướng thông báo Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN về phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm, nhằm bổ trợ cho các diễn đàn, cơ chế chính thức của ASEAN, tạo cơ hội trao đổi rộng rãi về các ý tưởng, sáng kiến cho hợp tác khu vực, góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường và bền vững.
Để nâng tầm hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, Thủ tướng đề nghị tập trung đẩy mạnh giao thương, đầu tư, kết nối doanh nghiệp, ổn định chuỗi cung ứng, hỗ trợ tiếp cận thị trường của nhau; mong muốn các đối tác hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hàng hóa của Việt Nam và các nước ASEAN.
Hướng tới tương lai bền vững, Thủ tướng đề nghị các cơ chế hợp tác của ASEAN nhằm mở rộng các lĩnh vực tiềm năng, như chuyển đổi số, kinh tế số, thương mại điện tử, chuyển đổi năng lượng, tài chính xanh, công nghệ xanh… nhằm tạo thêm xung lực cho tăng trưởng bao trùm.
Thủ tướng nhấn mạnh chuyển đổi các cơ cấu kinh tế, hướng tới xây dựng nền kinh tế số, phát triển kinh tế xanh, áp dụng kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ là những định hướng, phù hợp, đúng đắn, huy động nguồn lực bằng hình thức hợp tác công-tư.
Theo đó, ông đề nghị các nước cần phối hợp chặt chẽ với nhau, phát huy các tư duy mới, phương thức mới và công nghệ mới trong quá trình chuyển đổi sâu sắc này.
