Sáng tạo là trọng tâm của nền kinh tế mới
Là một trong những người góp sức trong việc hồi sinh thương hiệu giày dép lâu đời tại Việt Nam bằng sức mạnh của sáng tạo, anh Hùng Võ, Phó tổng giám đốc marketing tại Biti’s, Giám đốc điều hành công ty quảng cáo sáng tạo Dentsu Redder cho biết, sáng tạo là tố chất không thể thiếu cho trẻ em khi lớn lên.
Anh cho rằng, trong một tương lai bất định, giáo dục cần phải thay đổi, cần phải hỗ trợ cho những đứa trẻ sinh ra trong thời điểm hiện tại có được niềm vui, sự hân hoan; phải giúp trẻ làm quen với nhiều hình thái sáng tạo khác nhau để có thể có nhiều góc nhìn trên cùng một chủ thể.
“Nền giáo dục này cũng cần giúp cho trẻ chủ động độc lập, nhưng song song hiểu tầm quan trọng của những mối quan hệ hữu ích, ý nghĩa và rằng hiểu bản thân mình có kết nối, chịu sự ảnh hưởng qua lại từ gia đình, bạn bè, cộng đồng, quốc gia, thế giới và đặc biệt là cả trái đất”, anh Hùng nói.
Chính vì vậy, sáng tạo phải được trả lại vị trí của nó. Giáo dục sáng tạo sẽ giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng và vẻ đẹp của từng cá nhân. Điều này cũng đặt ra bài toán cấp thiết cho giáo dục hiện nay là cần phải dạy gì cho trẻ - nếu không phải là kỹ năng sáng tạo?
Sáng tạo thúc đẩy khả năng học tập trên nhiều bình diện
Đánh giá cao vai trò của năng lực sáng tạo đối với việc thúc đẩy hiệu quả học tập của người học, GS. Trần Thanh Vân, Chủ tịch Hội Khoa học gặp gỡ Việt Nam cho rằng, dù ở thời đại nào, bộ óc con người cũng cần nuôi dưỡng năng lực trí tuệ. Nó không chỉ giúp mỗi cá nhân học tập mà còn giúp các em phát triển tâm hồn, biết yêu cái đẹp và cuộc sống.
“Tôi hình dung rằng bộ óc như một nhạc cụ với nhiều dây đàn, khi được kích thích sẽ phát ra âm thanh, có phải đó là bản hòa ca của trí tuệ chăng”, ông Vân nói trong hội nghị thường niên về giáo dục mang tên “Bản hoà ca trí tuệ” do Embassy Education thực hiện.
Vị giáo sư này cho rằng, một bộ não có năng lực là bộ não biết sáng tạo, là nơi hội tụ của trí và tâm. Giáo dục phải giúp con trẻ phát triển được bộ não bằng cách giúp trẻ biết tò mò, biết hứng thú với cuộc sống và chủ động khám phá thế giới. Một môi trường giáo dục phải giúp trẻ em phát triển toàn diện, không phân biệt não trái hay não phải. Đó sự tổng hòa của khối óc, để trí tưởng tượng bay bổng, trí sáng được phát huy.
GS. Trần Thanh Vân, Chủ tịch Hội Khoa học gặp gỡ Việt Nam cho rằng, một bộ não có năng lực là bộ não biết sáng tạo, là nơi hội tụ của trí và tâmTừ quan điểm người dạy, GS. Ngô Bảo Châu cũng đề cao vai trò của sáng tạo. Theo ông, sáng tạo là phải tạo ra được cái mới, một điều gì đó đẹp đẽ cho thế giới. Sáng tạo là nhìn những gì người khác nhìn thấy nhưng nghĩ những gì người khác chưa từng nghĩ.
Chính sáng tạo sẽ khiến cho việc dạy và học trở nên hiệu quả. Người thầy thực thụ không phải là những người chỉ đọc thuộc lòng một quyển sách. Cũng là nội dung đó, nhưng sẽ luôn luôn có phần nào sáng tạo trong đó.
Còn đối với tiến sĩ – nghệ sĩ quốc tế Alex Tú, một người thầy giống một người huấn luyện, có lúc đi đằng trước, có lúc đi đằng sau, có lúc đi kế bên, luôn luôn sát cánh cùng học trò để cho các em khi học không chỉ học động tác mà còn tự khám phá để tự biến chuyển theo ý muốn.
Ông Châu cũng chia sẻ, cha mẹ nên hỗ trợ trẻ hình thành tư duy tích cực về học tập. Theo ông, việc học không phải là việc nạp những kiến thức sáo mòn đã cũ, việc học là sống. Việc học phải giúp cho trẻ trở thành người tự chủ và hạnh phúc.
Trong hành trình cuộc đời, con trẻ thông qua việc học, trở thành những người độc lập, biết sống cuộc sống của mình, làm chủ cuộc sống của mình, hạnh phúc trong cuộc sống của mình, và có khả năng cảm thụ cái hay, cái đẹp của cuộc sống, của nghệ thuật, biết vui, biết sống chan hòa, đem lại những niềm vui và hạnh phúc cho người khác.
Vị giáo sư này cho rằng, muốn học tốt, cần có năng lực sáng tạo. Học tập hiệu quả là sống một cuộc sống hiệu quả. Chính vì vậy, năng lực sáng tạo là một kỹ năng cần thiết để sống cuộc sống hiệu quả. Những mô hình giáo dục giúp trẻ có năng lực sáng tạo cần được quan tâm phát triển hơn nữa.
Sáng tạo cũng là nhân tố thúc đẩy các bạn trẻ Việt Nam học tập và giúp “ghi điểm” trên đấu trường quốc tế. Các trường đại học danh tiếng trên thế giới khi tuyển sinh cũng đòi hỏi sinh viên có năng lực sáng tạo. Nhờ sáng tạo mà Tri Giao, sinh viên ngành khoa học máy tính của đại học Princeton (thuộc IVY League) đã tạo được những mã code mới trong môn khoa học máy tính tại trường.
Không chỉ giúp nâng cao năng lực học tập và phát triển, sáng tạo cũng giúp con trẻ vượt qua các giai đoạn trong cuộc sống. Nhờ chơi đàn piano mà Minh Quân, sinh viên chuyên ngành kỹ thuật hóa học của đại học California tại Berkeley đã rèn được tính kỷ luật và quan tâm đến bức tranh tổng thể.
Bởi vậy, giáo dục sáng tạo không phải là một trào lưu nhất thời mà là xu thế tất yếu trong xu hướng phát triển giáo dục ở hiện tại và tương lai.
Sáng tạo nuôi dưỡng trí thông minh cảm xúc
Không chỉ là động lực phát triển năng lực học tập, sáng tạo cũng là nhân tố nuôi dưỡng sự thông minh cảm xúc.
Chia sẻ về chủ đề này, nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh cho biết, giáo dục toàn diện không chỉ giúp trẻ có năng lực học tập mà phải phát triển tâm hồn, cảm xúc. Việc liên tục rèn luyện sự sáng tạo là chất xúc tác của qua lại giữa IQ và EQ, có thể tăng sự trực cảm, nhạy cảm của một đứa trẻ, giúp nuôi dưỡng tình yêu thương.
Điều đó có thể được phát triển thông qua các bộ môn nghệ thuật như âm nhạc, diễn xuất. Bà Ninh cũng khuyến khích việc cha mẹ và nhà trường tạo môi trường cởi mở để trẻ được đặt câu hỏi.
“Tôi thường nói với thanh niên là trả lời có thể khó nhưng đặt câu hỏi có khi còn khó hơn. Các bạn chỉ cần tiếp cận nhiều chiều, phải làm cái điều mà người ta gọi là "thinking out of the box" - thoát ra khỏi những cái khuôn sáo có sẵn”, bà Ninh nói.
Nữ đạo diễn Kathy Uyên, người tham gia sâu vào việc đào tạo năng lực diễn xuất cũng đồng ý với quan điểm này. Theo chị, cảm xúc là phần quan trọng bậc nhất giúp các cá nhân có được tương tác xã hội hiệu quả, từ đó, phát triển năng lực EQ. Và sáng tạo cũng giữ vai trò then chốt trong việc phát triển EQ, khi giúp mỗi cá nhân “sống nhiều cuộc đời”, có được sự thấu cảm, trắc ẩn, nhạy cảm, từ đó kết nối với bản thân và thế giới hiệu quả.
Chỉ có sáng tạo mới có thể đáp ứng được đòi hỏi của thế kỷ mới. “Chúng ta phải coi sáng tạo là định hướng xuyên suốt của nền giáo dục trong thế kỷ XXI. Vì rằng thế giới sẽ luôn biến động, biến động nhanh và đó sẽ là một thế giới phức hợp", bà Ninh nhận định.
Chính vì vậy, bà cho rằng, giáo dục cũng phải đổi mới và thích nghi liên tục nếu không muốn thụt lùi. Chỉ có sáng tạo mới có thể đáp ứng được đòi hỏi của thế kỷ mới.
Sáng tạo là bản hòa ca của trí tuệ
Giáo sư Howard Gardner, Giám đốc cấp cao Harvard Project Zero nhấn mạnh vai trò tiên quyết của sáng tạo trong hành trình phát triển con người cũng như định hình tương lai của nền giáo dục tiên tiến.
Từ 40 năm trước, vị , cha đẻ của thuyết đa trí thông minh đã thấy được điểm mù của IQ. Quan trọng hơn, ông cho rằng, trí thông minh không chỉ là logic, nó đa dạng và linh hoạt hơn thế. Dựa trên việc mỗi cá nhân là một bản thể khác biệt, trí thông minh vì vậy cũng khác nhau.
Ông đề cao vai trò của văn hoá nghệ thuật trong việc hun đúc sức sáng tạo. Tuy nhiên không thể nói sự sáng tạo chỉ là hoạt động của đầu óc. Toàn bộ cơ thể con người và năng lực tinh thần cũng là một cội nguồn và là nguyên liệu của sự sáng tạo.
Giáo sư Howard Garder cũng nhấn mạnh vai trò của xã hội và các tổ chức giáo dục khi cho rằng cần rất nhiều động lực cũng như việc dạy dỗ tốt trong một môi trường khuyến khích sự khám phá để một con người có thể phát triển hết tiềm năng hay một loại hình trí thông minh nào đó. Đặc biệt, xã hội cũng cần chung tay để biết và công nhận giá trị của trí thông minh đó.
“Có thể nói, câu nói “cần cả một làng để nuôi dạy một đứa trẻ” và “trăm năm trồng người” là rất chính xác. Chính vì thế, chúng ta nên quan tâm đến sự phát triển sớm về trí tuệ, trí thông minh và sức sáng tạo ngay từ khi có thể”, giáo sư Howard Gardner nhấn mạnh.
