Từ đồng lúa đến quốc gia số: Việt Nam trước thời khắc quyết định

Bước lên quốc gia số

Gần đây, ông Julian Gorman, Giám đốc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Hiệp hội Hệ thống thông tin di động toàn cầu (GSMA) đã nhận định: "Việt Nam đang đứng trước thời khắc quyết định. Tỷ lệ sử dụng di động cao và thị trường ví điện tử phát triển đang mở ra những cơ hội to lớn cho tăng trưởng kinh tế và tài chính toàn diện".

Góc nhìn của ông Julian Gorman đúng với bối cảnh của Việt Nam trong hành trình vươn mình trở thành một quốc gia số. Không còn là một đất nước chỉ được biết đến với những cánh đồng lúa bát ngát, Việt Nam đang trỗi dậy mạnh mẽ trên bản đồ số

Tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc của các dịch vụ di động đã đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có tiềm năng trở thành những quốc gia số hàng đầu khu vực.

Chương trình chuyển đổi số quốc gia đã đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng, một lộ trình rõ ràng để đưa Việt Nam vào top 30 quốc gia số hàng đầu thế giới vào năm 2030.

Những mục tiêu này không chỉ dừng lại ở việc phủ sóng mạng 5G và cáp quang trên toàn quốc, mà còn bao gồm việc phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ số với hơn 100.000 công ty và lực lượng lao động lên đến 1,5 triệu chuyên gia công nghệ.

Đáng chú ý, Việt Nam đã khẳng định vị thế dẫn đầu trong việc triển khai IPv6, với hơn 55% người dùng kết nối thông qua giao thức internet thế hệ mới này - một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy sự sẵn sàng của một hạ tầng kỹ thuật số vững chắc, đủ sức đáp ứng những thách thức của kỷ nguyên số.

Các công nghệ mới nổi, từ trí tuệ nhân tạo (AI) đến mạng di động thế hệ thứ năm (5G) và sáng kiến Open Gateway đang tạo ra những làn sóng thay đổi sâu rộng trong mọi ngành công nghiệp, mang lại những cải thiện đáng kể cho các dịch vụ công và từng bước xóa nhòa khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn.

Xương sống của quốc gia số

Trong hành trình số hóa đầy tiềm năng này, hạ tầng viễn thông đóng vai trò là xương sống, là nền tảng không thể thiếu để hiện thực hóa các mục tiêu đầy tham vọng.

Ông Nguyễn Đạt, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Viettel, đã khẳng định một cách mạnh mẽ vai trò trung tâm này, khi Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng trong việc phổ cập mạng 4G đến 98% dân số.

Theo ông Đạt, để thúc đẩy kinh tế số và hỗ trợ hiệu quả cho cộng đồng doanh nghiệp, sự hiện diện và phát triển của mạng 5G là yếu tố then chốt, không thể thay thế.

Trong đó, Viettel đã cho thấy sự tiên phong của mình khi triển khai hơn 6.000 trạm phát sóng 5G khắp cả nước và ghi nhận những tín hiệu tích cực từ doanh thu, cho thấy một tương lai đầy hứa hẹn cho việc thương mại hóa công nghệ di động thế hệ mới này.

Ông Trần Văn Tùng, đại diện Tổng công ty công nghiệp công nghệ cao Viettel (VHT) cho biết, ban đầu Viettel chỉ tập trung phát triển hạ tầng 4G, nhưng rất nhanh sau đó đã chuyển hướng sang nghiên cứu và phát triển công nghệ 5G từ năm 2018.

Dù không phải là một trong những nhà khai thác triển khai 5G sớm nhất trên thế giới, VHT đã khẳng định vị thế là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển công nghệ lõi của 5G.

"Chúng tôi đi nhanh, nhưng không dễ dàng", ông Tùng chia sẻ. Nhờ sự tập trung cao và một chiến lược phát triển rõ ràng, đội ngũ kỹ sư của VHT đã tự mình nghiên cứu và tích lũy kinh nghiệm.

Hợp tác giữa Viettel và các đối tác quốc tế tại dự án nhà máy thông minh Pegatron tại Hải Phòng là một ví dụ. Ông Cy Feng, Tổng giám đốc BU6 Pegatron đánh giá cao sự hỗ trợ của Viettel trong việc xây dựng nhà máy thông minh từ năm 2023.

Ông Feng hào hứng giới thiệu: "Trong những nhà máy thông minh của Pegatron lúc này, sự kết hợp giữa AI và mạng di động 5G Private giúp các nhà máy được vận hành gần như 100%".

Mạng di động 5G Private do Viettel cung cấp mang lại những lợi thế vượt trội về tốc độ, độ trễ thấp và khả năng kết nối đồng thời một lượng lớn thiết bị, hỗ trợ hiệu quả cho các ứng dụng tiên tiến như công nghệ thực tế tăng cường (AR), quản lý các trạm lắp ráp, quản lý hoạt động kiểm tra sản phẩm, giám sát quy trình sản xuất.

Ông Feng nhấn mạnh những lợi ích thiết thực mà mạng di động 5G mang lại: giảm chi phí, tăng năng suất, nâng cao lợi nhuận, thu thập dữ liệu thời gian thực, cải thiện điều kiện làm việc và giảm thiểu tai nạn lao động.

Pegatron dự kiến sẽ tiếp tục cải tiến và xây dựng thêm nhà máy tại Hải Phòng trong vòng 6 tháng tới, cho thấy sự tin tưởng mạnh mẽ vào tiềm năng của công nghệ 5G và sự hợp tác với Viettel.

Bài toán bảo vệ niềm tin số

Tuy nhiên, hành trình số hóa đầy hứa hẹn của Việt Nam cũng đi kèm với những thách thức không nhỏ. Sự gia tăng mạnh mẽ của các giao dịch trực tuyến và sự phổ biến của các nền tảng số đã tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" cho tội phạm mạng.

Tình trạng lừa đảo trực tuyến, xâm phạm quyền riêng tư và các mối đe dọa an ninh mạng đang trở thành mối quan ngại ngày càng lớn, có nguy cơ làm suy giảm niềm tin của người dân vào môi trường số và kìm hãm tiềm năng phát triển của nền kinh tế số.

Ông Julian Gorman của GSMA chỉ ra: "Lừa đảo gia tăng và đe dọa liên quan đến danh tính đang làm lung lay niềm tin của người dùng". Do đó, giải bài toán bảo vệ khách hàng và đảm bảo quyền riêng tư sẽ là một trong những ưu tiên hàng đầu.

Ông Nguyễn Văn Thành, Công ty an ninh mạng Viettel chia sẻ: "Để bảo vệ quyền riêng tư, chúng ta có thể xử lý hoàn toàn dữ liệu trên thiết bị của người dùng, tránh việc thu thập thông tin nhạy cảm lên hệ thống bên ngoài".

Ngoài ra, ông Thành gợi ý cần xây dựng một khung chính sách rõ ràng, minh bạch, trong đó khách hàng và thuê bao đồng ý chia sẻ thông tin cần thiết để phát hiện lừa đảo. Các giải pháp phải được thiết kế để bảo vệ dữ liệu của người cung cấp thông tin.

Đại diện Viettel nhấn mạnh vai trò then chốt của việc định danh cá nhân thực (eKYC) trong việc ngăn chặn lừa đảo trực tuyến: "Những kẻ lừa đảo hoạt động giống như những doanh nhân chuyên nghiệp, đầu tư mạnh và phát triển nhanh, khiến việc ngăn chặn trở nên khó khăn".

Từ đây, ông đề xuất một giải pháp mang tính đột phá, yêu cầu định danh cá nhân thực trên các nền tảng OTT, kết hợp với việc tích hợp thông qua các giao diện API mạng, giúp tăng tính minh bạch, giảm thiểu tài khoản giả và hạn chế hành vi lừa đảo.

Không dừng lại ở đó, mối nguy từ trí tuệ nhân tạo cũng là một yếu tố cần được cân nhắc. Ông Stefan Kostic, Giám đốc điều hành Ipification cảnh báo: "AI là một con dao hai lưỡi. Ở mặt tích cực, nó thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới. Nhưng AI cũng tạo ra thách thức, đặc biệt với các hiện tượng giả giọng hay deepfake".

Vị chuyên gia cho rằng, đây là vấn đề nhạy cảm trong các ngành như ngân hàng hay fintech, nơi bảo mật là tối quan trọng. Các hệ thống xác thực cũ đang trở nên lỗi thời vì không thể theo kịp tốc độ phát triển của AI. Ông Kostic nhấn mạnh sự cần thiết của việc cân bằng giữa tốc độ, bảo mật và quyền riêng tư trong các hệ thống xác thực để đảm bảo tính bền vững.