4 yếu tố ngăn đà phục hồi của du lịch

Các yếu tố ‘sống còn’

Theo kế hoạch, Việt Nam sẽ mở cửa 5 địa điểm thu hút du lịch là Phú Quốc, Đà Nẵng, Quảng Nam (nơi có phố cổ Hội An), Khánh Hòa (có thành phố biển Nha Trang) và Quảng Ninh (có Vịnh Hạ Long) từ tháng 11.

Trong đó, đảo Phú Quốc được chọn làm nơi thí điểm mở cửa từ 20/11 đón du khách đã tiêm phòng đầy đủ thông qua các chuyến bay thuê bao chuyến (charter flight).

Sau giai đoạn 1 chỉ mở cửa phục vụ trong phạm vi hạn chế, du khách sẽ được tự do đi lại tại 5 khu vực trên từ tháng 1/2022 trong giai đoạn hai, sau đó tiến dần đến mở cửa hoàn toàn.

Mặc dù Việt Nam đang từng bước tiến tới mục tiêu mở cửa trở lại cho thấy dấu hiệu đáng mừng, nhiều tình huống khó lường thường xảy ra trong giai đoạn dịch bệnh và để hồi sinh thành công ngành du lịch phụ thuộc vào nhiều yếu tố, HSBC nhấn mạnh trong báo cáo cập nhật mới nhất. 

Thứ nhất, các yêu cầu về nhập cảnh. Điều này đồng nghĩa không chỉ cần xem xét nới lỏng hạn chế biên giới ở phía Việt Nam, mà những kiểm soát biên giới của các quốc gia khác cũng quan trọng không kém.

Ví dụ, việc thiếu vắng khách Trung Quốc đến Việt Nam cho thấy kỳ vọng tăng trưởng ngắn hạn sẽ còn hạn chế, vì quốc gia này vẫn siết chặt các biện pháp kiểm soát biên giới với yêu cầu cách ly 14 ngày tại khách sạn, cộng thêm một số ngày tự cách ly/theo dõi sức khỏe tại nhà tùy từng địa phương.

Thứ hai, tình hình diễn biến dịch bệnh cũng vô cùng quan trọng.

Mặc dù số ca nhiễm mới trong ngày của Việt Nam đã giảm đáng kể 70% so với đỉnh dịch, số ca nhiễm mới lại đang có dấu hiệu tăng trở lại. Tính trung bình 7 ngày, số ca nhiễm mới trong ngày gần đây đã tăng lên khoảng 5.000 ca, tốc độ tăng khá nhanh 50% so với hai tuần trước.

Mặc dù các ca mắc mới vẫn tập trung ở Đông Nam Bộ (như Đồng Nai, Bình Dương và TP. HCM) – khu vực không nằm trong chương trình thí điểm du lịch, những rủi ro dai dẳng do Covid-19 có thể tạo tâm lý e ngại cho cả khách du lịch lẫn chính quyền địa phương.

Thứ ba, tỷ lệ tiêm vaccine còn thấp là một vấn đề. Hiện Việt Nam mới chỉ đạt tỷ lệ phủ vaccine toàn quốc là 22%, còn khá chậm so với các nước láng giềng trong khu vực.

Trên thực tế, Việt Nam đã tăng tốc tiến độ tiêm phòng từ quý III, ưu tiên các điểm đến du lịch và cụm công nghiệp. Dù vậy, Việt Nam cần tính toán kỹ phương án hỗ trợ đi lại giữa các địa phương này, cũng như trên cả nước trong khi vẫn phải hạn chế rủi ro tiềm tàng do vi rút.

Thứ tư, Việt Nam cần nỗ lực nối lại các chuyến bay quốc tế để thúc đẩy du lịch.

Kể từ đầu mùa dịch, nhiều chuyến bay đã bị hủy, và ngay cả khi các quy định giãn cách gần đây cũng dần được gỡ bỏ thì ngành hàng không vẫn phải mất một thời gian nữa mới lấy lại phong độ như thời trước đại dịch, HSBC nhấn mạnh.

Điều tích cực là Việt Nam đã nhanh chóng chấp nhận “giấy chứng nhận vaccine” của 72 nước và phát triển đường bay mới để thu hút nguồn khách du lịch mới.

Từ tháng 11, Vietnam Airlines bắt đầu khai thác đường bay thẳng thương mại thường lệ đến Mỹ, trong khi Bamboo Airways sẽ đưa vào khai thác các chuyến bay thẳng tới Anh từ tháng 1/2022. Bộ Giao thông Vận tải cũng đang lên kế hoạch mở lại các đường bay quốc tế.

Du lịch ‘đóng băng’ vì Covid-19

Là ngành “đứng mũi chịu sào” trong đại dịch Covid-19, hoạt động du lịch đã gần như dừng hẳn. Việt Nam chỉ đón 3,8 triệu lượt khách vào năm 2020, và tổng lượng khách đến thời điểm hiện tại của năm 2021 còn chưa bằng 1% của năm 2019.

Do thiếu vắng sự hiện diện của khách quốc tế nên các dịch vụ liên quan, đặc biệt là lưu trú, vận tải và ăn uống, đã không thể phục hồi đúng nghĩa.

Du lịch nội địa đã gồng gánh ít nhiều trong những giai đoạn Việt Nam kiểm soát tốt tình hình lây lan của dịch bệnh, nhưng rồi cũng chịu cảnh gián đoạn đột ngột khi đợt bùng dịch chủng Delta xuất hiện cuối quý II.

Dịch vụ lưu trú và ăn uống trong quý III/2021 sụt giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái, cho thấy ảnh hưởng nghiêm trọng của các đợt giãn cách kéo dài.

Không quá ngạc nhiên khi thị trường lao động trở nên lao đao. Khoảng 10% lực lượng lao động của Việt Nam tập trung trong lĩnh vực dịch vụ lưu trú, vận tải và giải trí – những ngành liên quan mật thiết đến du lịch.

“Số liệu này thực tế chưa phản ánh hết bức tranh hiện thực vì có những hoạt động không được thống kê chính thống lại chiếm phần lớn tỷ trọng trên thị trường lao động của Việt Nam, trong đó phần nhiều là dịch vụ liên quan tới du lịch”, HSBC nhận định. 

Chưa hết, thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam cũng đang dần thu hẹp.

Trước đây, Việt Nam từng trải qua giai đoạn thâm hụt dịch vụ khoảng 3 tỷ USD bình quân mỗi năm, nhưng thâm hụt đã giảm một nửa xuống còn 1,5 tỷ USD vào năm 2019 nhờ đón một lượng khách du lịch cao kỷ lục.

Tuy nhiên, với tình trạng du lịch ngưng trệ từ năm 2020, thâm hụt dịch vụ tăng cao càng khiến tài khoản vãng lai của Việt Nam dao động mạnh, HSBC nhận định.

Mặc dù tác động có vẻ chưa rõ nét trong năm 2020, ngay cả khi thâm hụt dịch vụ cao kỷ lục lên mức 10 tỷ USD thì thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam vẫn ở mức rất tốt, chiếm 5,5% tỷ trọng GDP trong năm. Nguyên nhân sâu xa chủ yếu là nhờ xuất khẩu tăng trưởng vượt bậc trong khi nhập khẩu bị thu hẹp.