Alibaba, Amazon rót hàng tỷ đô la vào Việt Nam và Đông Nam Á: Chờ ngày mưa tan

Có mặt tại Diễn đàn thương mại điện tử Việt Nam 2018 (VOBF 2018) từ rất sớm, ông Gijae Seong, Trưởng bộ phận bán hàng toàn cầu của Amazon tại Singapore tỏ ra đặc biệt quan tâm tới các hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam.

Bài phát biểu dài 10 phút của Seong chưa nhắc tới việc đầu tư vào Việt Nam, song việc Amazon tìm kiếm sự trợ giúp từ Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam để tiếp cận tới các doanh nghiệp trong nước cho thấy, Việt Nam đang là một thị trường tiềm năng. Năm 2017, tốc độ tăng trưởng TMĐT của Việt Nam đạt trên 25%, và con số này có thể tăng lên 100% trong 4 năm tới.

Ông Gijae Seong cho hay, Amazon hiện có 13 thị trường bán lẻ, trong đó mới chỉ có 3 thị trường ở châu Á. Trong đó, miếng bánh TMĐT tại thị trường hơn 600 triệu dân Đông Nam Á, với bàn đạp là thị trường Việt Nam. Trước đó, giữa năm 2017, Amazon cũng đã chuẩn bị sẵn sàng cho việc gia nhập thị trường Singapore.

Tuy nhiên, trong khi động thái của Amazon vẫn còn khá cẩn trọng, các tờ báo phương Tây truyền đi thông tin, gã khổng lồ Alibaba của Trung Quốc quyết định rót thêm 2 tỷ USD Lazada.

Năm 2016, Alibaba đã bỏ 1 tỷ USD để mua lại Lazada, startup thuộc Rocket Internet, có phạm vi hoạt động chủ yếu tập trung ở khu vực Đông Nam Á. Sau đó, Alibaba tiếp tục đầu tư thêm 1 tỷ USD nữa để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại Lazada lên 83%.

Với việc đầu tư thêm 2 tỷ USD nữa, Alibaba đã tăng gấp đôi số tiền đầu tư của mình vào thị trường Đông Nam Á, lên tổng số 4 tỷ USD chỉ trong vòng chưa tới 2 năm. Một khoản đầu tư khổng lồ cho thấy tham vọng muốn đẩy nhanh tốc độ chinh phục thị trường TMĐT tại đây.

Lazada, sau khi có thêm 2 tỷ USD, đã tiến hành các bước chuyển đổi nhân sự khi Lucy Peng, chủ tịch của Lazada chuyển sang vai trò Giám đốc điều hành của công ty. CEO hiện tại là Max Bittner sẽ chuyển sang giữ vai trò cố vấn cấp cao.

“Nguồn vốn mới của Alibaba sẽ tác động tích cực tới Lazada và toàn lĩnh vực TMĐT Đông Nam Á”, Max Biitner đánh giá.

Tờ Bloomberg nhận định, dường như Alibaba đang chuẩn bị cho một cuộc chiến thực sự tại thị trường Đông Nam Á, nơi Shopee của SEA đang liên tục mở rộng thị trường và Amazon vừa mới đặt chân.

Quy mô thị trường TMĐT Đông Nam Á năm 2016

2 tỷ USD có thể coi là ngân sách dành cho Lazada để có thể "thống trị" thị trường. Tuy nhiên, dù được bơm vốn và có sự hỗ trợ từ một đế chế TMĐT lớn như Alibaba, khả năng thành công của Lazada vẫn đang là dấu hỏi.

Dù luôn được đánh giá là một thị trường rộng lớn đầy tiềm năng, TMĐT tại Việt Nam và Đông Nam Á luôn được xem là môi trường rất khắc nghiệt. Nghịch lý là thị trường luôn có tốc độ phát triển ở mức 2, thậm chí 3 con số này lại khiến các doanh nghiệp tham gia liên tục thua lỗ. 

Bản thân Lazada, trước khi được Alibaba mua lại, cũng có lịch sử thua lỗ nhiều năm liên tiếp, bất chấp việc có thị phần đứng đầu tại nhiều quốc gia như Thái Lan, Indonesia hay Việt Nam.

Xét riêng thị trường Việt Nam, những trang TMĐT hàng đầu cũng không có lãi. Tiki.vn, đã lỗ 255 tỷ đồng trong năm 2016, và khoản lỗ lũy kế tiếp tục kéo dài trong cả năm 2017. Adayroi, trang thương mại điện tử do Vingroup xây dựng, cũng đang trong tình trạng tương tự.

Các doanh nghiệp đều có cùng một lý do: Thị trường TMĐT còn quá sơ khai, và chi phí để xây dựng cơ sở hạ tầng, giáo dục thị trường, nghiên cứu phát triển là rất lớn. Thay vì đặt mục tiêu có lãi, cuộc đua trên thị trường TMĐT trở thành cuộc đua kim tiền để xem ai sẽ là người có được thị phần lớn nhất.

Hệ quả, những doanh nghiệp có quy mô nhỏ hơn như Bé yêu, Deca hay Lingo đã sớm phải dừng cuộc chơi chỉ sau vài năm hoạt động do không đủ kinh phí để duy trì. Sau quá trình thanh lọc, thị trường dần dần chỉ còn vài doanh nghiệp trụ lại. Đó là những doanh nghiệp có tiềm lực tốt nhất và cũng... tiêu tiền hiệu quả nhất.

Tuy nhiên, bất chấp việc thua lỗ nhiều năm liền, vẫn có những nhà đầu tư xếp hàng dài để rót tiền vào thị trường. Nếu Lazada có Alibaba, thì SEA với trang TMĐT Shopee cũng được một người khổng lồ khác của Trung Quốc là Tencent đổ vốn. Tiki, sau khi gọi vốn thành công từ VNG, tiếp tục được J.D.com (Trung Quốc) và STIC (Hàn Quốc) rót thêm hơn 1.000 tỷ đồng.

Rủi ro luôn đi cùng với cơ hội, và trong mắt các nhà đầu tư lớn, thị trường TMĐT Đông Nam Á có thể đang lỗ, nhưng theo thời gian, khi thị trường đã trưởng thành, những doanh nghiệp còn trụ vững và có thị phần lớn chắc chắn sẽ hái trái ngọt.

Dự báo, tới năm 2025, quy mô của mua bán online tại Đông Nam Á sẽ đạt tới con số 200 tỷ USD, một con số đủ lớn để Alibaba, Amazon hay Tencent sẵn sàng chi hàng tỉ USD để "đón sóng".