Bão chi phí cuốn phăng lợi nhuận ngành F&B

Áp lực chi phí đè nặng ngành F&B

Hơn 60% trong số hơn 4.000 doanh nghiệp ẩm thực và đồ uống (F&B) tham gia khảo sát Báo cáo thị trường kinh doanh ẩm thực Việt Nam 2024 do iPOS.vn thực hiện cho biết doanh thu sụt giảm. Ngay cả các doanh nghiệp có doanh thu ổn định hoặc tăng cũng thừa nhận rằng biên lợi nhuận tương đối mỏng do chi phí bán hàng tăng từ 5-15% cùng với việc đẩy mạnh khuyến mãi để thu hút khách hàng.

Áp lực chi phí đang đè nặng lên các doanh nghiệp F&B, đặc biệt là chi phí nguyên vật liệu. Gần 45% doanh nghiệp cho biết khoản chi phí này chiếm từ 30% trở lên trong giá bán, thậm chí 6,2% doanh nghiệp có chi phí vượt quá 50%, khiến biên lợi nhuận rơi vào vùng nguy hiểm.

Theo ông Nguyễn Thái Bình, đồng sáng lập Học viện Concepts, giá nguyên vật liệu năm 2024 tăng do tác động của nhiều yếu tố vĩ mô. Lạm phát toàn cầu và biến động kinh tế làm chi phí nhập khẩu leo thang, trong khi chi phí vận chuyển tăng do bất ổn chính trị và biến động giá nhiên liệu.

Chính sách thuế, quy định nhập khẩu cũng bị siết chặt, cùng với biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nguồn cung nông sản, khiến sản lượng cà phê, đường, gạo, rau củ suy giảm. Đồng thời, xuất khẩu gia tăng, đặc biệt với gạo và cà phê, làm hạn chế nguồn cung trong nước, đẩy giá cả lên cao.

Bên cạnh đó, các yếu tố chi phí khác như lương cơ bản tăng từ 1/7/2024 và chi phí thuê mặt bằng leo thang do sự gia tăng của giá bất động sản cũng đang tạo sức ép cho các doanh nghiệp F&B.

Chuyên gia mặt bằng Minh Phan, nhà sáng lập SitePlus cho biết, thị trường mặt bằng bán lẻ đang trải qua giai đoạn thanh lọc mạnh mẽ khi chi phí thuê mặt bằng đã ở mức cao.

Sau Tết Nguyên đán, số lượng mặt bằng trống tăng cao do sức mua yếu và chi phí vận hành lớn, buộc nhiều chủ nhà phải linh hoạt và hỗ trợ nhiều hơn cho khách thuê. Tuy nhiên, tại các khu vực đắc địa, giá thuê vẫn giữ nguyên hoặc tăng nhẹ do nguồn cung hạn chế.

iPOS.vn dự báo, áp lực chi phí nguyên vật liệu chưa có dấu hiệu giảm trong ngắn hạn, đòi hỏi doanh nghiệp F&B phải có chiến lược linh hoạt hơn. Việc cân bằng giữa giá thành, lợi nhuận và sức mua của khách hàng sẽ trở thành bài toán sống còn trong năm 2025, khi thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt.

Lối đi nào cho doanh nghiệp F&B?

Ông Nguyễn Anh Quân, Giám đốc Nhãn hàng của iPOS.vn cho biết, để đối phó với áp lực gia tăng chi phí, gần một nửa số doanh nghiệp được khảo sát tiết lộ sẽ tăng giá sản phẩm. Tuy nhiên, việc tăng giá này nằm ở một số dòng sản phẩm thay vì tăng đột ngột cùng lúc tất cả sản phẩm.

Trong năm nay, doanh nghiệp có từ sáu cửa hàng trở lên có tỷ lệ muốn tăng giá trên 53%, trong khi các đơn vị chỉ có một cửa hàng có tỷ lệ này chỉ 50,25%.

“Điều này cho thấy các chuỗi F&B lớn có khả năng chủ động hơn trong việc điều chỉnh giá bán, có thể do họ có lợi thế về thương hiệu, sức mua nguyên liệu lớn hoặc cần tăng giá để duy trì biên lợi nhuận”, ông Quân nói.

Khoảng 58% doanh nghiệp có tăng trưởng trên 5% sẵn sàng tăng giá, phản ánh sự tự tin của họ trong việc duy trì lượng khách hàng dù giá tăng.

Theo ông Quân, việc điều chỉnh giá bán sẽ là cách để các doanh nghiệp duy trì biên lợi nhuận, bù đắp cho những khoản chi phí gia tăng, đồng thời có thể nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, việc tăng giá sản phẩm không phải là một quyết định dễ dàng. Ngành F&B đang đối mặt với một thị trường khó khăn khi người tiêu dùng đang thắt chặt chi tiêu. Điều này khiến cho 50,8% doanh nghiệp quyết định giữ nguyên giá bán, tránh rủi ro mất khách hàng. Gần 61% doanh nghiệp có doanh thu giảm trên 20% không muốn tăng giá, cho thấy họ lo ngại mất thêm khách hàng nếu giá bán thay đổi.

Theo ông Bình, việc tăng giá sản phẩm trong năm 2025 cần được cân nhắc kỹ lưỡng do chi phí đầu vào tăng cao nhưng sức mua thị trường suy yếu. Tăng giá đột ngột có thể ảnh hưởng đến doanh số khi khách hàng ngày càng thận trọng trong chi tiêu.

“Các chuỗi F&B lớn và doanh nghiệp có tăng trưởng tốt sẽ đi đầu trong việc tăng giá để duy trì biên lợi nhuận. Các doanh nghiệp nhỏ và những đơn vị suy giảm doanh thu có thể trì hoãn tăng giá để tránh mất khách, đặc biệt là trong phân khúc bình dân”, ông Quân nói.

Ông Châu Lê, đồng sáng lập chuỗi trà sữa SanThai với 20 cửa hàng tại miền Tây, cho biết việc tăng giá không phải là lựa chọn phù hợp ở thời điểm hiện tại. Doanh nghiệp không chịu áp lực lớn về chi phí vận hành, giá vốn hàng nhập vẫn ổn định, do đó chưa có lý do để điều chỉnh giá trong năm tới.

Thay vào đó, SanThai ưu tiên giữ chân khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh với các điểm bán nhỏ lẻ – nơi chủ sở hữu không bị ảnh hưởng bởi chi phí mặt bằng, khiến việc tăng giá trở nên thách thức.

Tuy nhiên, SanThai vẫn duy trì lợi thế nhờ sản phẩm có khả năng tiếp cận rộng rãi và chiến lược định giá hợp lý ngay từ đầu. Sau khoảng tám tháng hoạt động, nhờ chiến lược marketing và truyền thông hiệu quả, chuỗi chưa chịu tác động đáng kể từ biến động thị trường. Với mức giá trung bình dưới 30 nghìn đồng, SanThai tiếp tục giữ vững năng lực cạnh tranh trong bối cảnh khách hàng tại khu vực vẫn còn nhiều cân nhắc khi tiếp cận các sản phẩm có mức giá cao hơn.

Thay vì vội vàng tăng giá bán, các chuyên gia cho rằng tối ưu chi phí vẫn là yếu tố cốt lõi trong bối cảnh thị trường chưa thực sự khởi sắc. Doanh nghiệp cần thận trọng trong việc lựa chọn mặt bằng, cân đối giữa chi phí thuê và doanh thu, đàm phán với nhà cung cấp, điều chỉnh công thức chế biến hoặc định lượng sản phẩm cũng như tối ưu hóa nhờ công nghệ để tránh quyết định vội vã dẫn đến áp lực tài chính không đáng có.

Ông Hoàng Tùng, nhà sáng lập Pizza Home, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tinh gọn mô hình. Việc rà soát, cắt giảm những yếu tố dư thừa hoặc điều chỉnh phù hợp sẽ giúp tối ưu vận hành.

“Cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh thì tốt, cạnh tranh bằng cut cost (giảm giá) thì thua”, ông Tùng nói.

Cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh thì tốt, cạnh tranh bằng 'cut cost' thì thua.

Pizza Home cũng chịu tác động từ chi phí tăng nhưng nhờ mô hình tinh gọn nên không đáng kể. Trong trường hợp bắt buộc phải tăng, ông Tùng cho biết sẽ chỉ điều chỉnh giá với các mặt hàng ít nhạy cảm. Việc tối ưu được Pizza Home thực hiện trên nhiều khía cạnh như tái phân bổ nhân sự giúp giảm số lượng nhân viên cần thiết, đầu tư máy móc để cắt giảm lao động dài hạn, tìm nguồn cung cấp mới và đàm phán giá thành nhằm duy trì hiệu quả hoạt động.

“Chẳng hạn, nếu ngày xưa khu bếp trung tâm cần đến 10 nhân sự thì nay chỉ cần bốn nhờ sự hỗ trợ của máy móc”, ông Tùng chia sẻ.

Theo các chuyên gia, trong trường hợp cần thiết phải tăng giá, doanh nghiệp nên áp dụng chiến lược linh hoạt theo khu vực, nhóm khách hàng và kết hợp nâng cao giá trị sản phẩm nhằm duy trì sự hấp dẫn.

Chẳng hạn, nếu xét riêng về việc thuê mặt bằng trong trung tâm thương mại, các chủ đầu tư cần cân nhắc mô hình kinh doanh, không chỉ chạy theo xu hướng. Theo ông Minh Phan, trung tâm thương mại mang lại khách ổn định, sức mua cao nhưng đi kèm chi phí lớn. Nếu doanh nghiệp muốn mở rộng thương hiệu, đây có thể là lựa chọn hợp lý, nhưng nếu ưu tiên lợi nhuận, cần cân nhắc kỹ bài toán chi phí – doanh thu và đối tượng khách hàng mục tiêu.