Văn bản của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, rất nhiều người thu nhập thấp, công nhân lao động đã tìm đến các thông tin cho vay tiêu dùng được quảng cáo trên facebook hoặc zalo với suy nghĩ như vay ngân hàng. Tuy nhiên, sau đó nhiều người lao động đã “sập bẫy” vay tiêu dùng lãi suất cao hoặc rơi vào tình trạng bị lừa đảo.
Cụ thể, các đối tượng lập ra các fanpage trên mạng xã hội như facebook, zalo lấy tên các công ty tài chính; sau đó chạy quảng cáo và cho vay tiền với lãi suất thấp. Thủ tục vay tiền với điều kiện đơn giản (khách hàng chỉ cần chụp ảnh chứng minh nhân dân và sổ hộ khẩu hoặc bằng lái xe, biên lai tiền điện hằng tháng gửi qua zalo).
Từ thông tin của khách hàng thu thập được, các đối tượng liên lạc giả tư vấn cho vay theo kịch bản đã biên soạn sẵn; trong đó chúng yêu cầu khách hàng khi vay tiền đều phải đóng tiền bảo hiểm rủi ro cho khoản vay (khoảng vài trăm đến vài triệu đồng tùy thuộc vào số tiền cần vay).
Khi người vay đồng ý theo các nội dung vay tiền, thông qua các công ty chuyển phát nhanh các đối tượng gửi cho người vay bản hợp đồng tín dụng giả để tạo lòng tin. Nhân viên của các công ty chuyển phát nhanh khi giao gói hàng chuyển phát cho khách hàng sẽ thu khoản tiền bảo hiểm rủi ro từ khách vay. Sau khi nhận được tiền, các đối tượng sẽ chặn liên lạc với khách hàng và không giải ngân bất cứ khoản vay nào.
Trước thực trạng này, tại văn bản trả lời chất vấn đại biểu quốc hội Trần Hữu Hậu (đoàn đại biểu tỉnh Tây Ninh), Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc ra đời và tồn tại của các công ty tài chính tiêu dùng là phù hợp với nhu cầu thực tiễn, tạo điều kiện cho đối tượng khách hàng không đủ điều kiện tiếp cận dịch vụ cho vay của ngân hàng thương mại có cơ hội tiếp cận các khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống, kích thích và thúc đẩy tiêu dùng của dân cư.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị HồngBên cạnh đó, hoạt động cho vay tiêu dùng của công ty tài chính cũng đã góp phần mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng của khách hàng ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa; hạn chế tình trạng “tín dụng đen”, cho vay nặng lãi ở các địa bàn này.
Tuy nhiên, qua phản ánh của các đơn vị chức năng và thông tin từ phương tiện thông tin đại chúng, NHNN thấy hiện nay có một số cá nhân, doanh nghiệp lập website, tạo ứng dụng cho vay có tên gây hiểu nhầm doanh nghiệp đó là công ty tài chính được cấp phép hoạt động.
NHNN cũng nhận được đề nghị phối hợp cung cấp thông tin từ cơ quan cảnh sát điều tra đối với các vụ án lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của những công ty này.
Theo đó, để bảo vệ quyền lợi của người dân nói chung và các công ty tài chính tiêu dùng được cấp phép nói riêng, NHNN đã có văn bản chỉ đạo các NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố chủ động báo cáo và đề xuất ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố rà soát và yêu cầu các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức khác đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp chỉ được thực hiện hoạt động ngân hàng khi được NHNN cấp phép, đảm bảo tuân thủ quy định tại Luật các tổ chức tín dụng.
Đồng thời, yêu cầu không được sử dụng các cụm từ, thuật ngữ để quảng cáo các sản phẩm, dịch vụ là hoạt động ngân hàng khi chưa được NHNN cấp phép.
Đối với các công ty tài chính, NHNN cho biết, thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường quản lý, thanh tra, giám sát hoạt động của các công ty tài chính, nhất là các công ty tài chính tiêu dùng nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch, an toàn.
Để ổn định lãi suất thị trường, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng, bao gồm cả công ty tài chính cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn để đảm bảo thanh khoản, ổn định lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay.
Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng, công ty tài chính đã thực hiện tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh nhằm chia sẻ khó khăn với khách hàng, nhưng đảm bảo an toàn tài chính trong hoạt động; khuyến nghị công ty tài chính rà soát, xem xét giảm lãi suất các khoản vay cho mục đích tiêu dùng phù hợp với điều kiện cụ thể của công ty tài chính, khách hàng vay, giúp khách hàng tiếp cận vốn tốt hơn, góp phần hỗ trợ khách hàng trên cơ sở hai bên cùng có lợi, hướng đến quan hệ kinh doanh bền vững.
