Đâu sẽ là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng nhất?

Hoài An Thứ sáu, 13/05/2022 - 14:57

Điều kiện cơ bản để thoát bẫy thu nhập trung bình là phải gia tăng năng suất, trong đó, kinh tế số là tác nhân quan trọng.

Dư địa phát triển mới từ kinh tế số

World Bank (Ngân hàng Thế giới) gần đây đã nhấn mạnh: “Tiếp tục con đường phát triển nâng cao phúc lợi và thúc đẩy tăng trưởng sẽ đòi hỏi phải nâng cao năng suất của từng người lao động, Việt Nam mới có thể trở thành quốc gia thu nhập cao”.

Trên thực tế, thành công của một số ít nền kinh tế từ đang phát triển chuyển sang vị thế thu nhập cao hơn cho thấy vốn nhân lực – là sự kết hợp giữa các yếu tố giáo dục, kỹ năng và sức khỏe, về cơ bản có tính chất quyết định đến năng suất lao động – đã và đang là động lực chính để duy trì tăng trưởng kinh tế bền vững.

Theo GS.TS. Trần Thọ Đạt, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, kinh tế số tạo ra dư địa mới bởi con người tạo ra đầu vào của nền kinh tế - dữ liệu số. Trong bối cảnh nhiều khó khăn, dự báo về GDP liên tục giảm, thì dự báo về kinh tế số lại cho thấy xu hướng ngược lại.

“Điều kiện cơ bản để thoát bẫy thu nhập trung bình là phải gia tăng năng suất, trong đó, kinh tế số là tác nhân quan trọng”, ông Đạt phân tích tại Diễn đàn dự báo kinh tế Việt Nam 2022 – 2023 mới đây.

Đâu sẽ là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của Việt Nam?
GS.TS. Trần Thọ Đạt, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng.

Để trở thành nền kinh tế có khả năng cạnh tranh cao, Việt Nam phải nâng cao hiệu suất sử dụng nguồn lực, trong đó, kinh tế số là động lực tăng trưởng quan trọng nhất.

Mô hình kinh tế số truyền thống của Việt Nam dựa trên các yếu tố đầu vào truyền thống là lao động, khoa học công nghệ, nhưng dữ liệu sẽ thay đổi toàn bộ, làm thay đổi nguyên lý kinh tế.

Một số báo cáo gần đây đã chỉ ra tiềm năng lớn của kinh tế số Việt Nam. Đơn cử, báo cáo từ Google, Temasek và Bain Economy dự báo tổng giá trị giao dịch kinh tế số của Việt Nam sẽ đạt 220 tỷ USD vào năm 2030, đứng thứ 2 Đông Nam Á.

Ông Đạt cho biết theo tính toán của nhóm tác giả, trong giai đoạn 2020 – 2030, trung bình mỗi năm kinh tế số đóng góp từ 6,88 – 16,5% trong 100% tốc độ tăng năng suất lao động tổng thể của cả nền kinh tế.

Điều này càng minh chứng kinh tế số đóng góp rất quan trọng đến năng suất và hiệu quả của nền kinh tế trong thập kỷ tới, và là động lực mới cải thiện nhanh chóng năng suất lao động.

Tạo đà nhảy từ kinh tế số

Mặc dù có nhiều tiềm năng phát triển, kinh tế số của Việt Nam hiện vấp phải nhiều rào cản để có thể bứt phá.

Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2020 cho thấy Việt Nam tụt hạng trong các chỉ số liên quan đến nguồn nhân lực và nghiên cứu phát triển (hạng 79), đầu ra về kiến thức và công nghệ (hạng 37).

Mặc dù đã nhấn mạnh trọng tâm vào cải cách chính sách công nghiệp 4.0, nhưng về kỹ năng kỹ thuật số của lực lượng lao động, Việt Nam đã tụt 4 bậc xuống vị trí thứ 96 trong Chỉ số Năng lực cạnh tranh nhân tài toàn cầu năm 2020 (GTCI).

Đâu sẽ là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của Việt Nam? 1
Kinh tế số đóng góp rất quan trọng đến năng suất và hiệu quả của nền kinh tế trong thập kỷ tới.

Tại diễn đàn, ông Đạt dẫn báo cáo cho biết mức độ sẵn sàng cho số hóa của Việt Nam chỉ ở mức trung bình, xếp thứ 70/141 quốc gia được đánh giá, cũng như thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á.

Mặc dù kịp thời về quyết sách và chiến lược, Việt Nam vẫn còn đang đi sau về kỹ năng số của nhóm dân số tham gia vào hoạt động kinh tế - xã hội. Chuyển đổi số có thể làm mất đi nhiều việc làm, nhưng cũng có thể tạo ra việc làm mới với những kỹ năng khác, đòi hỏi người lao động, doanh nghiệp, lẫn nhà nước phải thay đổi.

Vị này đánh giá Việt Nam hiện cũng chưa có đủ doanh nghiệp theo đuổi những ý tưởng đột phá, bởi chu kỳ đổi mới sáng tạo bị rút ngắn trong nền kinh tế số, nên doanh nghiệp có thể bị lỗi thời rất nhanh.

Ngoài ra, Việt Nam còn gặp vấn đề trong khả năng truy cập thông tin và dữ liệu.

Để thúc đẩy kinh tế số mạnh mẽ hơn, ông Đạt đề xuất Chính phủ cần chia sẻ dữ liệu công trực tuyến, phát triển khả năng tương tác liên thông giữa các cơ sở dữ liệu, khuyến khích khu vực tư nhân thu thập và chia sẻ dữ liệu khi các nền tảng và công cụ số mới làm giảm độc quyền của nhà nước.

Cùng với đó, Việt Nam cũng cần bộ chỉ số đo lường kinh tế số và công bố định kỳ.

Số hóa dữ liệu và hành trình chinh phục công nghệ Make in Vietnam

Ông Đạt khuyến nghị trọng tâm chính sách kinh tế số cần tập trung vào bộ chỉ số đánh giá toàn diện cấu trúc kinh tế số của cả nước, ngành/tỉnh, đánh giá thực trạng theo các cấu phần kinh tế số.

Bên cạnh đó, đặt ra mục tiêu cụ thể phát triển kinh tế số, chú ý liên kết vùng, không thể để 63 tỉnh thành lại dàn hàng ngang.

Hai vấn đề trong trọng tâm chính sách tiếp theo sẽ là xây dựng các kịch bản phát triển kinh tế số gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, và cần tính đến khả năng về nguồn lực và khung thời gian thực hiện.

“Việc đưa ra hai quyết định quan trọng, đặc biệt là Quyết định số 411/QĐ-TTg, phê duyệt Chiến lược quốc gia về kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, sẽ là động lực để thực hiện được mục tiêu đã đề ra trong năm 2025 và 2030”, ông Đạt kỳ vọng.

World Bank trong báo cáo về các chính sách phản ứng Covid-19 của Việt Nam đã nêu rõ cơ hội thúc đẩy phát triển chính sách số hóa tại Việt Nam là thông qua việc ưu tiên khuyến khích các chính sách thúc đẩy học tập trực tuyến, thanh toán điện tử và chính phủ điện tử.

PwC trong báo cáo mức độ sẵn sàng về kỹ năng số Việt Nam khuyến nghị các giải pháp cho thách thức nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực cần được phát triển tổng thể ở cấp địa phương, quốc gia và khu vực. Đây là vấn đề phức tạp cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các lãnh đạo ở cấp chính phủ, nhà giáo dục và các doanh nghiệp.

Theo đó, các nhà lãnh đạo chính phủ và các nhà hoạch định chính sách cần đảm bảo rằng người dân có kiến thức để tham gia và bản thân họ cũng có kiến thức để thúc đẩy thảo luận về tương lai của công nghệ và luật quy định.

Các thể chế, chẳng hạn như hệ thống giáo dục, cần phải tự chuyển đổi số và đồng thời cung cấp các dịch vụ phù hợp cho tương lai.

Các doanh nghiệp/ tổ chức cần chuẩn bị lực lượng lao động của mình cho thế giới số, bắt đầu từ xác định các khoảng cách thiếu hụt về năng lực, xây dựng chiến lược năng lực hướng đến tương lai, đến phát triển và triển khai chương trình nâng cao năng lực. 

Về tình hình kinh tế số trong quý I/2022, Bộ Thông tin và truyền thông cho biết ước tính tổng doanh thu kinh tế số đạt khoảng 53 tỷ USD, đóng góp khoảng 10,2% GDP.
Trong đó, kinh tế số nền tảng có tốc độ tăng trưởng 28%, đạt doanh thu 8 tỷ USD, còn lại là kinh tế số ICT và kinh tế số ngành, với tốc độ tăng trưởng doanh thu trung bình khoảng 15%.
Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và đầu tư, số doanh nghiệp công nghệ số thành lập mới tính đến hết tháng 02/2022 đạt 65.329 doanh nghiệp, tăng 487 doanh nghiệp so với năm 2021.
Nghị quyết 54 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025 đặt mục tiêu tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP đạt khoảng 20%; tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong từng ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 10%.

Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Tiêu điểm -  2 năm
Các chính sách tài khóa, cải thiện giáo dục đại học, và an sinh xã hội là chìa khóa để Việt Nam đạt được khát vọng trong phát triển.
Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Bí quyết giúp Việt Nam đạt được khát vọng thu nhập cao

Tiêu điểm -  2 năm
Các chính sách tài khóa, cải thiện giáo dục đại học, và an sinh xã hội là chìa khóa để Việt Nam đạt được khát vọng trong phát triển.
Mảnh ghép trong bức tranh chuyển đổi số

Mảnh ghép trong bức tranh chuyển đổi số

Khởi nghiệp -  2 năm

Là nền tảng cung cấp giải pháp chuyển đổi số Make in Viet Nam, mới đây Base.vn đã giới thiệu với cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Phước về “hành trình doanh nghiệp số” gồm 5 giai đoạn, thể hiện quyết tâm đồng hành cùng lãnh đạo tỉnh đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số tại địa phương này.

Mấu chốt thành bại của chuyển đổi số trong doanh nghiệp

Mấu chốt thành bại của chuyển đổi số trong doanh nghiệp

Tiêu điểm -  3 năm

Không thể phủ nhận những lợi ích mà chuyển đổi số mang lại cho doanh nghiệp nhưng quá trình thực hiện nó không phải chỉ có "màu hồng".

Ngân hàng Thế giới hạ dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam giữa bất ổn thương mại

Ngân hàng Thế giới hạ dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam giữa bất ổn thương mại

Tiêu điểm -  3 giờ

Dù dự báo tăng trưởng GDP thấp hơn, Việt Nam vẫn là một trong những nền kinh tế dẫn đầu về tốc độ tăng tại Đông Nam Á.

Vướng mắc giá FIT cho điện tái tạo: Bộ Công thương thúc EVN xử lý

Vướng mắc giá FIT cho điện tái tạo: Bộ Công thương thúc EVN xử lý

Tiêu điểm -  1 ngày

Bộ Công thương yêu cầu EVN khẩn trương báo cáo giải quyết vấn đề hưởng giá FIT các dự án điện gió, điện mặt trời theo đúng yêu cầu Nghị quyết 233 của Chính phủ.

Thủ tướng đưa ra 3 sứ mệnh cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên chuyển đổi số

Thủ tướng đưa ra 3 sứ mệnh cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên chuyển đổi số

Tiêu điểm -  1 ngày

Thủ tướng đề nghị cộng đồng doanh nghiệp xây chiến lược dài hạn, đổi mới văn hoá, quản trị, tự sáng tạo đột phá thay vì chỉ ứng dụng và làm chủ công nghệ…

Đối diện 'cơn sóng thần' thuế quan, bản đồ nào dẫn lối tránh cho doanh nghiệp Việt?

Đối diện 'cơn sóng thần' thuế quan, bản đồ nào dẫn lối tránh cho doanh nghiệp Việt?

Tiêu điểm -  2 ngày

Giữa những bất định vì thuế quan, các hiệp định thương mại có sẵn là bước đệm giúp doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chuyển hướng.

Vasep đề xuất 2 gói hỗ trợ cứu xuất khẩu thủy sản trước biến động thuế quan từ Mỹ

Vasep đề xuất 2 gói hỗ trợ cứu xuất khẩu thủy sản trước biến động thuế quan từ Mỹ

Tiêu điểm -  4 ngày

Vasep kiến nghị loạt giải pháp nhằm duy trì xuất khẩu thủy sản trong bối cảnh Mỹ thay đổi chính sách thuế, doanh nghiệp đối mặt nguy cơ giảm đơn hàng và hàng tồn kho.

VPBank bổ nhiệm chủ tịch hội đồng thành viên GPBank

VPBank bổ nhiệm chủ tịch hội đồng thành viên GPBank

Hồ sơ quản trị -  2 giờ

Việc bổ nhiệm dàn lãnh đạo mới là một phần trong lộ trình triển khai phương án chuyển giao bắt buộc GPBank cho VPBank đã được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt.

Bất động sản mất hút trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp quí I

Bất động sản mất hút trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp quí I

Tài chính -  2 giờ

Nhóm ngân hàng và chứng khoán gần như độc chiếm thị trường phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong ba tháng đầu năm.

Ngân hàng Thế giới hạ dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam giữa bất ổn thương mại

Ngân hàng Thế giới hạ dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam giữa bất ổn thương mại

Tiêu điểm -  3 giờ

Dù dự báo tăng trưởng GDP thấp hơn, Việt Nam vẫn là một trong những nền kinh tế dẫn đầu về tốc độ tăng tại Đông Nam Á.

Giá vàng hôm nay trưa 26/4: Trong nước bất ngờ tăng giá

Giá vàng hôm nay trưa 26/4: Trong nước bất ngờ tăng giá

Vàng -  4 giờ

Giá vàng trong nước bất ngờ tăng vào lúc gần trưa nay ở tất cả các nhà bán thêm từ 50.000 – 100.000 đồng/chỉ.

Phá kỷ lục lợi nhuận, Techcombank hướng tới vốn hóa 20 tỷ USD cuối 2025

Phá kỷ lục lợi nhuận, Techcombank hướng tới vốn hóa 20 tỷ USD cuối 2025

Tài chính -  4 giờ

Chủ tịch Hồ Hùng Anh cho biết Techcombank tự tin sẽ lặp lại những kỳ tích như giai đoạn IPO cổ phiếu vào năm 2017.

PAN Group liên tục thay 'ghế nóng' ở công ty thành viên: Chiến lược đầy toan tính

PAN Group liên tục thay 'ghế nóng' ở công ty thành viên: Chiến lược đầy toan tính

Doanh nghiệp -  7 giờ

Thay đổi lãnh đạo ở PAN Group không đơn thuần là sự chuyển giao quyền lực mà còn là chuyển hướng kinh doanh, làm mới bộ máy điều hành và nâng cấp năng lực quản trị toàn diện.

Bùng nổ đại đô thị, nguồn cung nhà ở ngập thị trường

Bùng nổ đại đô thị, nguồn cung nhà ở ngập thị trường

Bất động sản -  7 giờ

Các đại đô thị từ hàng trăm đến hàng nghìn ha đang bùng nổ khắp cả nước, mang đến nguồn cung bất động sản khổng lồ khuấy đảo thị trường.

Đọc nhiều