Ba thông điệp từ Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng

Sáng ngày 25/10, Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) đã được tổ chức tại Hà Nội, thể hiện tinh thần đoàn kết quốc tế và cam kết chung của các quốc gia cùng xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh và bền vững.

Phát biểu khai mạc tại lễ mở ký, Chủ tịch nước Lương Cường đánh giá, sự kiện này không chỉ đánh dấu sự ra đời của một công cụ pháp lý toàn cầu, mà còn khẳng định sức sống bền bỉ của chủ nghĩa đa phương, nơi các quốc gia vượt qua các khác biệt, sẵn sàng cùng nhau gánh vác trách nhiệm vì lợi ích chung về hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển, nhấn mạnh.

Trong quá trình phát triển của nhân loại, khoa học - công nghệ đã giúp con người không ngừng mở rộng không gian sinh tồn, tương tác và phát triển. Theo Chủ tịch nước Lương Cường, chúng ta đã và đang bước vào không gian mạng, nơi mỗi dòng dữ liệu, mỗi thao tác công nghệ, mỗi tương tác số đều có thể tác động sâu rộng đến an ninh, kinh tế, phát triển, và cả tương lai của các quốc gia.

Không gian mạng vừa là không gian mới của phát triển, vừa là mặt trận mới của an ninh toàn cầu, nơi cơ hội và thách thức đan xen, nơi tiến bộ công nghệ phải song hành cùng đạo đức và trách nhiệm.

Cùng với những tiến bộ vượt bậc của công nghệ số, các hoạt động tội phạm mạng đang gia tăng nhanh chóng về quy mô, mức độ và hậu quả. Tội phạm mạng đã trở thành thách thức trực diện đối với an ninh, phát triển của mỗi quốc gia và đời sống, hạnh phúc của mỗi người dân trong thời đại số.

Các vụ tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, thao túng thông tin, xâm nhập hạ tầng thiết yếu diễn ra ngày càng tinh vi và có tổ chức, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la cho nền kinh tế toàn cầu mỗi năm; thông tin cá nhân và an toàn của người dân cũng đang bị xâm hại nghiêm trọng, trong đó trẻ em và phụ nữ là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Bảo vệ chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia, bảo vệ không gian mạng, không chỉ là yêu cầu của thời đại, mà còn là điều kiện tiên quyết để mỗi quốc gia phát triển nhanh, bền vững, góp phần củng cố hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung.

Công ước Hà Nội gửi đi ba thông điệp rõ ràng

Trước những thách thức của tội phạm mạng, Công ước Hà Nội – một công ước đa phương toàn cầu về chống tội phạm mạng ra đời, là minh chứng sống động cho tinh thần đoàn kết và thượng tôn pháp luật.

Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh, qua năm năm đàm phán, với hàng chục phiên thảo luận và hàng nghìn lượt ý kiến đóng góp, thành quả hôm nay là kết tinh của sự kiên trì, trí tuệ và lòng tin giữa các quốc gia, khi chúng ta cùng lựa chọn đối thoại thay vì đối đầu, hợp tác thay cho chia rẽ.

Quá trình đó hội tụ các giá trị toàn cầu, phản ánh tinh thần đồng thuận, sức sống của chủ nghĩa đa phương và vai trò trung tâm của Liên Hợp Quốc. 

Công ước Hà Nội gửi đi ba thông điệp rõ ràng, mang ý nghĩa sâu sắc và lâu dài đối với thế giới, trước hết là khẳng định cam kết định hình trật tự, bảo đảm an toàn, an ninh trong không gian mạng trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Bên cạnh đó là đề cao tinh thần chia sẻ, đồng hành và hỗ trợ lẫn nhau, bởi chỉ khi cùng hợp tác, cùng nâng cao năng lực, chúng ta mới có thể bảo vệ không gian mạng ổn định và bền vững.

Không chỉ vậy, Công ước Hà Nội nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của mọi nỗ lực là vì người dân, để công nghệ phục vụ đời sống, phát triển mang lại cơ hội cho tất cả, và không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình số hóa toàn cầu.

Theo Chủ tịch nước Lương Cường, ba thông điệp đó thể hiện rõ nét tinh thần cốt lõi của Công ước Hà Nội, một công ước của thượng tôn pháp luật, của hợp tác và của người dân. Đó cũng chính là phương châm mà Việt Nam kiên định theo đuổi trong tiến trình hội nhập quốc tế, lấy pháp luật làm nền tảng, lấy hợp tác làm động lực, lấy người dân là chủ thể là trung tâm và mục tiêu của mọi nỗ lực.

Kêu gọi các quốc gia thành viên sớm phê chuẩn Công ước

Chủ tịch nước cho biết, đối với Việt Nam, Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng không chỉ là vinh dự, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. 

Với chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, là thành viên chủ động, tích cực, đối tác tin cậy và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, hơn 5 năm qua, Việt Nam luôn đồng hành cùng tiến trình đàm phán Công ước này.

"Chúng tôi tự hào khi Hà Nội – thủ đô của một đất nước vươn lên từ tro tàn của chiến tranh, được lựa chọn làm nơi khởi đầu kiến tạo không gian mạng hòa bình, hợp tác và tin cậy", Chủ tịch nước bày tỏ.

“Việc Việt Nam đăng cai Lễ mở ký và là nước đầu tiên ký Công ước Hà Nội là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của chúng tôi đối với thượng tôn pháp luật, thực thi đầy đủ nghĩa vụ quốc tế và góp phần củng cố trật tự pháp lý toàn cầu trong không gian mạng”.

Ông cũng nhấn mạnh, để Công ước thực sự đi vào cuộc sống cần không chỉ ý chí chính trị, mà cả nguồn lực thực thi. Hợp tác quốc tế trong đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ sẽ giúp nâng cao năng lực của các quốc gia, góp phần xây dựng không gian mạng an toàn và ổn định.

Chủ tịch nước Lương Cường kêu gọi các quốc gia thành viên sớm phê chuẩn Công ước, để văn kiện này sớm có hiệu lực, thiết lập vững chắc một trật tự số công bằng, bao trùm và dựa trên luật lệ.

Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) gồm 9 chương, 71 điều với nhiều nội dung quan trọng như: hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng; cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứng cứ điện tử, tịch thu, xử lý tài sản phạm tội, bảo vệ nhân chứng, hỗ trợ nạn nhân.

Công ước yêu cầu mỗi quốc gia thành viên cần hình sự hóa theo luật nước mình, các hành vi như truy cập, can thiệp xóa bỏ, thay đổi, cản trở trái phép vào hệ thống công nghệ thông tin; sử dụng các tài nguyên, dữ liệu điện, thiết bị điện tử vào mục đích trái phép; làm giả, trộm cắp, gian lận hệ thống công nghệ thông tin...

Với tội phạm mạng nhắm vào trẻ em (người dưới 18 tuổi), Công ước quy định về các hành vi cần được các nước thành viên hình sự hóa, gồm sản xuất, phân phối, truyền tải, phát sóng, mua bán, sở hữu, hoặc thậm chí chỉ truy cập các tài liệu lạm dụng tình dục trẻ em thông qua hệ thống mạng hoặc phương tiện lưu trữ khác.

Việc tài trợ, rửa tiền thu được từ tội phạm loại này, hoặc dụ dỗ lôi kéo trẻ em tham gia các hành vi trên cũng sẽ bị hình sự hóa thành tội riêng biệt, tùy luật pháp các nước.

Với các hình ảnh riêng tư liên quan đến người trưởng thành (18 tuổi trở lên), Công ước yêu cầu hình sự hóa việc phát tán khi không được chủ thể cho phép.