Để đón làn sóng đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam

Đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam tăng tốc

Trong nhiều thập kỷ qua, Việt Nam đã phát triển và trở nên gắn kết chặt chẽ với chuỗi cung ứng toàn cầu, tiến vào lĩnh vực điện tử giá trị cao hơn và chứng kiến ​​mức tăng trưởng xuất khẩu gấp bảy lần kể từ năm 2007.

Thị trường hàng đầu về dòng vốn đầu tư nước ngoài đổ vào Việt Nam chắc chắn là Hàn Quốc, với những gã khổng lồ như Samsung, LG, Hyundai, Lotte.

Singapore và Nhật Bản cũng đã tham gia vào cuộc đua vốn đầu tư này và giành được thành công lớn.

Tuy nhiên, động lực của dòng vốn FDI cũng như danh sách nhà đầu tư đang thay đổi kể từ nửa cuối năm ngoái và rõ ràng hơn vào năm nay.

Đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam ngày càng tăng tốc, cùng với đó là Hồng Kông, Đài Loan.

Đơn cử, Mixue, một thương hiệu trà sữa và kem của Trung Quốc, đã mở hơn 1.000 cửa hàng nhượng quyền tại thị trường Việt Nam.

Trong khi đó, các công ty điện tử toàn cầu như Luxshare, Geortek, Foxconn, Pegatron, Compal tiếp tục đầu tư mạnh vào hệ sinh thái hay Hualian Ceramic, một công ty gốm sứ gia dụng hàng đầu, có kế hoạch xây dựng một thung lũng gốm sứ.

Không chỉ vậy, Sailun Group vừa cam kết đầu tư thêm vào nhà máy sản xuất lốp xe của họ; Lotus Pharmaceuticals đã thực hiện các thương vụ mua lại để mở rộng sang ngành dược phẩm.

Ngoài ra, Deli Stationery (văn phòng phẩm), Sunwoda (pin) và United Imaging (chăm sóc sức khỏe) đều đang thâm nhập mạnh mẽ vào Việt Nam.

Sự tăng tốc của dòng vốn là nhờ sự tương đồng sâu sắc giữa hai nền kinh tế, được thúc đẩy bởi chuỗi cung ứng toàn cầu đang thay đổi và sắp xếp lại.

Thương mại giữa hai thị trường đã tăng gấp 10 lần kể từ năm 2007. Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong phân khúc hạ nguồn của chuỗi cung ứng sản xuất Trung Quốc.

Đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam, cùng với Hồng Kông và Đài Loan đóng góp đến 60% tổng dòng vốn, trong khi năm 2022 chỉ chiếm 38%.

Ngoài ra, tính đến nửa đầu năm nay, gần một nửa tổng số vốn đầu tư nước ngoài đăng ký mới từ Singapore thực tế cũng bắt nguồn từ các khoản đầu tư của Trung Quốc và Đài Loan.

Dù lượng vốn đầu tư không cao như Trung Quốc, Đài Loan vẫn tiếp tục mở rộng và tăng cường đầu tư vào Việt Nam như một cách để chuyển hướng và đa dạng hóa chuỗi cung ứng theo chính sách hướng Nam năm 2016.

Bên cạnh đó, nhiều hiệp định FTA song phương và khu vực của Việt Nam là chất xúc tác giúp các công ty sản xuất toàn cầu đến từ Đài Loan tận dụng Việt Nam như một cứ điểm hiệu quả về chi phí để xuất khẩu sang Hoa Kỳ, châu Âu cũng như nội khối châu Á.

Ngày nay, Việt Nam là một khu vực sản xuất quan trọng và chiến lược cho những công ty như Foxconn, Compal và Pegatron.

Trong khi đó, dòng vốn từ Hồng Kông là sự pha trộn của các nhà đầu tư từ các tập đoàn Hồng Kông cho đến các công ty Trung Quốc đang sử dụng Hồng Kông như bệ phóng để đầu tư vào Việt Nam.

Vị trí của Việt Nam

Theo Bộ phận nghiên cứu toàn cầu HSBC, có một số yếu tố thúc đẩy dòng vốn đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam gia tăng.

Trước hết, Trung Quốc hiện đang là trung tâm của thương mại toàn cầu, nơi các biện pháp bảo hộ đang gia tăng.

Khối lượng xuất khẩu hàng năm của Trung Quốc lên tới 3,5 nghìn tỷ USD, vượt xa Hoa Kỳ (2 nghìn tỷ USD) và Đức (1,7 nghìn tỷ USD). Các doanh nghiệp Trung Quốc ngày càng trở nên quan trọng đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xét từ góc độ hành lang thương mại toàn cầu, 9 trong số 20 mối quan hệ thương mại toàn cầu quan trọng tập trung vào Trung Quốc, trong khi chỉ có 4 mối quan hệ thương mại quan trọng tập trung vào Hoa Kỳ và Châu Âu.

Khu vực ASEAN hiện đang có thâm hụt thương mại với Trung Quốc gia tăng, nhưng phần nhiều đến từ việc sắp xếp lại chuỗi cung ứng đang diễn ra. Các thị trường ASEAN thực ra được hưởng lợi từ việc nhập khẩu nguyên liệu đầu vào giá rẻ từ Trung Quốc để trở nên cạnh tranh trên thị trường, từ đó đạt được vị thế thặng dư thương mại với các thị trường còn lại trên thế giới.

Việt Nam là một ví dụ điển hình và là một trong những quốc gia hưởng lợi chính.

Thứ hai, dòng đầu tư tăng cũng là phản ứng trước một thị trường nội địa Việt Nam đang tăng trưởng, nhờ tầng lớp trung lưu đang gia tăng trong tổng dân số 100 triệu người, với độ tuổi tiếp cận các phương tiện truyền thông là 30 và lực lượng lao động chiếm tới 70% dân số.

Nhà sản xuất xe điện số một Trung Quốc, BYD, gần đây đã gia nhập thị trường Việt Nam là một minh chứng.

Cuối cùng, các yếu tố cơ bản vẫn tiếp tục mạnh mẽ và hấp dẫn.

Mức lương trong lĩnh vực sản xuất của Việt Nam thấp hơn một nửa so với Trung Quốc và thấp thứ 2 trong ASEAN sau Philippines.

Không chỉ vậy, giá điện của Việt Nam thấp thứ hai trong ASEAN chỉ sau Indonesia, giá dầu diesel cũng thấp thứ hai sau Malaysia.

Việt Nam cũng đã có những tiến bộ đáng kể trong việc thực hiện cả FTA song phương và khu vực.

Chỉ số Hạn chế quy định đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI Regulatory Restrictiveness Index) cho thấy, Việt Nam là nền kinh tế cởi mở nhất chỉ sau Singapore trong khu vực, trong khi mức thuế thu nhập doanh nghiệp theo luật là 20%, thể hiện lợi thế so sánh với các thị trường như Trung Quốc, Philippines, Malaysia và Indonesia.

Tháo gỡ vướng mắc để tăng tốc

Hành lang thương mại và đầu tư với Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan đang và sẽ tiếp tục là nguồn đầu tư dồi dào, hỗ trợ và thúc đẩy tăng trưởng của đất nước. Dòng vốn FDI từ các nước khác cũng sẽ đóng góp vào sự tăng trưởng này.

Song những trở ngại về mặt cấu trúc vẫn còn. Tốc độ giải quyết những thách thức này sẽ quyết định mức độ tỏa sáng trong tương lai của Việt Nam.

Tuy nhiên, cơ hội từ sự thay đổi chuỗi cung ứng toàn cầu cũng mở ra cho nhiều quốc gia chứ không chỉ riêng Việt Nam. Các quốc gia láng giềng sẽ không đứng ngoài cuộc.

Thái Lan, Malaysia, Philippines và Indonesia đang triển khai những hành động, luật và nghị định liên quan cũng như các biện pháp ủng hộ nhà đầu tư để thu hút thêm FDI. Sự cạnh tranh là rất cao.

Đối với Việt Nam, điều quan trọng nằm ở việc tiến lên phía trước và leo cao hơn nữa trong chuỗi giá trị gia tăng, cũng như để hoàn thiện các lĩnh vực giá trị gia tăng nội địa.

Xuất khẩu hàng điện tử tiêu dùng vẫn mạnh. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn tụt hậu trong phân khúc mạch tích hợp toàn cầu và không có đủ kỹ thuật viên lành nghề trong nước để thu hút đầu tư sản xuất công nghệ cao dù gần đây Chính phủ đã vạch ra lộ trình dành riêng cho ngành bán dẫn cho đến năm 2050.

Trong các lĩnh vực khác bao gồm vận tải và hậu cần, thiếu hụt về cơ sở hạ tầng và chi phí hậu cần cao có thể gây áp lực lên các quyết định đầu tư.

Năng lượng xanh và hành trình chuyển đổi đòi hỏi tốc độ triển khai và số hóa hơn nữa để đơn giản hóa các quy trình thương mại – yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho kinh doanh.

Đồng thời, việc tiếp tục cải thiện khuôn khổ pháp lý bao quát hỗ trợ đầu tư nước ngoài cũng như các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam sẽ tạo điều kiện duy trì nỗ lực của Việt Nam để tiếp nhận dòng đầu tư bền vững hiện tại và tương lai.

Thông điệp rất rõ ràng và cơ hội càng rõ ràng hơn. Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để hưởng lợi từ sự chuyển hướng thương mại toàn cầu và những thay đổi trong chuỗi cung ứng.

Đón làn sóng đầu tư mới là vì lợi ích của Việt Nam và sẽ hỗ trợ Việt Nam tiến cao hơn trong thang giá trị gia tăng của các ngành và lĩnh vực.

* Bài viết thể hiện quan điểm của ông Joon Suk Park, Giám đốc khối kinh doanh quốc tế, khối dịch vụ ngân hàng doanh nghiệp, HSBC Việt Nam.