Theo đó, UBND tỉnh Đồng Nai đã được Chính phủ giao chỉ tiêu kế hoạch vốn ngân sách nhà nước để thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành qua 2 đợt (năm 2018 và năm 2019) là 11.490 tỷ đồng.
Đến nay, các đơn vị được ủy quyền thực hiện nhiệm vụ chủ đầu tư dự án chỉ mới giải ngân được hơn 123 tỷ đồng, đạt 1,07% tổng số vốn Trung ương đã bố trí. Số vốn giải ngân chủ yếu là chi phí thuê đơn vị tư vấn lập hồ sơ, thủ tục.
Tuy nhiên, dự kiến đến cuối năm 2019, các đơn vị sử dụng vốn sẽ tiếp tục giải ngân khoảng 1.768,5 tỷ đồng, đạt 15,4% kế hoạch (trong đó riêng việc chi trả bồi thường 2.170ha vườn cây cao su, chi phí lập báo cáo nghiên cứu khả thi, kinh phí thực hiện công tác bồi thường đất do Sở Tài nguyên và môi trường thực hiện là 1.568,5 tỷ đồng).
Phối cảnh dự án cảng hàng không quốc tế Long ThànhViệc giải ngân chậm theo UBND tỉnh Đồng Nai là do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do khách quan.
Cụ thể, ngày 20/7/2018, UBND tỉnh Đồng Nai có tờ trình đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, trong đó đề nghị phân kỳ nhu cầu vốn theo 4 năm. Trong đó, Đồng Nai dự đoán năm đầu tiên, công tác giải ngân chỉ đạt khoảng 1.533 tỷ đồng, tập trung vào chi trả cho đất tổ chức và các chi phí lập hồ sơ, thủ tục tái định cư.
Dự kiến đến cuối năm 2019, các đơn vị sử dụng vốn sẽ giải ngân được khoảng 1.768,5 tỷ đồng, tức là cao hơn con số mà Đồng Nai đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước đây.
Một nguyên nhân nữa được Đồng Nai cho là lý do quan trọng dẫn đến việc giải ngân năm 2019 chỉ đạt 15,4% kế hoạch là do Bộ Kế hoạch và đầu tư bố trí 11.490 tỷ đồng trong năm đầu tiên là cao so với nhu cầu vốn thực tế, hơn nữa, việc thực hiện phải theo đúng quy định Luật Đất đai năm 2013.
Ngay sau khi Thủ tướng phê duyệt Quyết định quy hoạch tổng thể Cảng HKQT Long Thành vào tháng 6/2011, Đồng Nai đã ban hành quy định cấm chuyển nhượng, xây dựng mới nhà cửa, hệ thống hạ tầng trong vùng quy hoạch dự án.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, Đồng Nai gặp nhiều khó khăn phát sinh. Cụ thể, các hộ dân địa phương do nhu cầu cấp bách trong cuộc sống nên chuyển nhượng giấy tay, phân chia thừa kế cho con, dẫn đến khó khăn trong quá trình kiểm đếm xác định nguồn gốc đất.
Có trường hợp sai thông tin chủ sử dụng, thay đổi đối tượng thu hồi đất do chuyển nhượng, thừa kế nên phải điều chỉnh thông báo thu hồi đất, có hộ dân không chỉ được ranh đất, không đồng ý với hồ sơ kỹ thuật do giảm diện tích, xuất hiện tình trạng người dân tự chia tách, lập thành nhiều hồ sơ để cho tặng, chuyển nhượng bằng giấy viết tay.
Từ đó dẫn đến việc khó xác định chủ sử dụng đất và kéo dài thời gian triển khai do áp dụng quy trình kiểm kê vắng chủ cũng như công tác xác định nguồn gốc đất mất nhiều thời gian.
Với quy trình phê duyệt thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình, theo quy định Điều 85, Luật đất đai 2013 thì chỉ được phép thu hồi đất ở sau khi hoàn thành xây dựng nhà ở hoặc cơ sở hạ tầng của khu tái định cư.
Nhưng khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn đến cuối năm 2019 mới khởi công xây dựng và hoàn thành trong năm 2020. Do đó, khi chưa bố trí tái định cư cho các hộ dân thì không thể phê duyệt thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân.
Đồng Nai đang tập trung thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, đảm bảo không làm ảnh hưởng đến tiến độ chung dự án Cảng HKQT Long Thành.
Cụ thể, hiện địa phương đang tập trung tối đa công tác kiểm kê, xác định nguồn gốc đất cho toàn bộ dự án, dự kiến hoàn thành trong năm 2019. Đồng Nai cũng sẽ phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và chi trả cho 18 tổ chức trong năm 2019.
Riêng với hộ gia đình cá nhân, sau khi đã khởi công xây dựng hạ tầng tái định cư, song song việc các hộ dân bốc thăm tái định cư và phê duyệt giá đất cụ thể để bồi thường, địa phương sẽ phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân có đất thu hồi thuộc giai đoạn 1 trong quý I/2020 và các hộ dân còn lại trong năm 2020.
Đồng Nai cam kết tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khu vực ưu tiên 1.810 ha đảm đảo yêu cầu bàn giao mặt bằng để chủ đầu tư khởi công dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 vào tháng 10/2020 và giao toàn bộ diện tích 5.000 ha trong quý I năm 2021.
Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng HKQT Long Thành đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi tại Quyết định số 1487/QĐ-TTg ngày 6/11/2018, với tổng mức đầu tư 22.856 tỷ đồng từ vốn ngân sách nhà nước, thời gian thực hiện (2017 – 2021).
