Trong bối cảnh thị trường chứng khoán hướng tới nâng hạng, doanh nghiệp muốn IPO thành công cần chuẩn hóa tài chính, chủ động quản trị thuế và đầu tư hạ tầng công nghệ.
Ngày 8/10/2025, FTSE Russell đã công bố nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên mới nổi thứ cấp, dự kiến có hiệu lực từ đầu tháng 9/2026. Việc nâng hạng được kỳ vọng mở rộng đáng kể dòng vốn chỉ số lẫn vốn chủ động, đồng thời thúc đẩy chuẩn mực minh bạch, quản trị và chất lượng hàng hóa niêm yết.
Trước đó, sự ra đời của loạt nghị quyết chiến lược trong giai đoạn 2024 - 2025 đã tạo nên năm trụ cột chính sách vững chắc, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn tại Việt Nam theo hướng bền vững hơn.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam vừa được nâng hạng và tái cấu trúc mạnh mẽ, sự cộng hưởng từ năm trụ cột chính sách về khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, phát triển khu vực tư nhân, đổi mới pháp luật và phát triển giáo dục đào tạo, chính là chất xúc tác quan trọng giúp thị trường vốn phát triển bền vững, đa dạng và hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
Từ góc độ nhà đầu tư, các trụ cột chính sách đã củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường khi môi trường đầu tư ngày càng minh bạch, chuẩn hóa và tiệm cận với thông lệ quốc tế. Nhà đầu tư sẽ có thêm cơ sở để đánh giá doanh nghiệp, được tiếp cận thông tin đầy đủ, chuẩn mực và yên tâm rót vốn dài hạn thông qua những thương vụ IPO lớn, có chất lượng.
Ở chiều ngược lại, những trụ cột chính sách đã ban hành cũng mở ra cơ hội và triển vọng kinh doanh tốt hơn cho các doanh nghiệp gọi vốn khi môi trường thể chế được cải thiện, nguồn nhân lực chất lượng cao được chú trọng, và các rào cản pháp lý dần được tháo gỡ.
Nhiều tín hiệu cho thấy, đang có số lượng đáng kể các doanh nghiệp tư nhân chủ động chuẩn hóa quản trị, tái cấu trúc tài chính, và xây dựng chiến lược niêm yết dài hạn để gọi vốn trong nước và quốc tế.
Song song, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP rút ngắn thời hạn đưa cổ phiếu vào giao dịch sau IPO từ 90 ngày xuống còn 30 ngày. Quyết định 2070/QĐ-TTg về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính thuộc phạm vi Ngân hàng Nhà nước, cũng tạo nhiều điều kiện cho khối ngành ngân hàng vốn hóa vừa và nhỏ niêm yết trên sàn.
Các thông tin tích cực của thị trường chứng khoán trong nước đã “kích hoạt” làn sóng IPO, với hàng loạt doanh nghiệp đang lên kế hoạch hoặc đẩy nhanh kế hoạch IPO, kỳ vọng giá trị huy động lên đến hàng trăm triệu USD tùy theo quy mô và ngành nghề – phản ánh sự sôi động và đa dạng của thị trường vốn Việt Nam hiện nay.
Ông Khương Tiến Hùng, Trưởng Ban Quản lý chào bán chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà Nước nhấn mạnh, đứng trước những cơ hội mới, việc chuẩn bị kỹ càng hồ sơ IPO, đảm bảo thông tin đầy đủ, chính xác, tuân thủ các quy định pháp lý là các yếu tố rất quan trọng để kế hoạch chào bán thành công.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ, việc chuẩn bị hồ sơ IPO không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là bài kiểm tra về năng lực quản trị và tuân thủ pháp lý của doanh nghiệp.
“Nhiều vấn đề phát sinh trong quá trình doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ pháp lý và phối hợp với cơ quan quản lý”, ông Phạm Ngọc Bích, Giám đốc điều hành Khối Tài chính doanh nghiệp, Công ty CP Chứng khoán TP.HCM chia sẻ trong sự kiện “IPO tại Việt Nam: Từ hành trình chiến lược đến niêm yết hiệu quả” do EY Việt Nam tổ chức.
Theo ông Bích, không ít doanh nghiệp bắt đầu quá muộn, chưa chuẩn hóa báo cáo tài chính, chưa tái cấu trúc quản trị theo chuẩn công đại chúng.
Từ ngày 1/7/2025, HOSE trở thành đầu mối duy nhất tiếp nhận hồ sơ niêm yết cổ phiếu, để thực hiện tái cấu trúc thị trường chứng khoán theo hướng chuyên biệt hóa theo Quyết định 37/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Việc tái cấu trúc thị trường theo hướng chuyên trách từng mảng sản phẩm được kỳ vọng sẽ cải thiện hiệu quả vận hành, tăng tính minh bạch và đáp ứng tiêu chí nâng hạng thị trường theo chuẩn quốc tế.
Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong dài hạn mà còn góp phần thu hút dòng vốn trung và dài hạn, thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bà Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành của Sở giao dịch chứng khoán TP. HCM cho hay, niêm yết trên HOSE giúp tăng vị thế, thu hút vốn dài hạn và nhà đầu tư quốc tế, nhưng cũng đòi hỏi chuẩn mực minh bạch và quản trị cao hơn.
Theo bà Đào, có nhiều điểm mới trong khung pháp lý, đặc biệt là yêu cầu kiểm toán báo cáo vốn điều lệ, báo cáo tài chính soát xét, và quy định về công bố thông tin định kỳ sau chào bán và niêm yết mà doanh nghiệp cần hiểu rõ và tuân thủ đầy đủ.
Để chuẩn bị tốt cho IPO và niêm yết, doanh nghiệp nên bắt đầu từ sớm, cung cấp đầy đủ các tài liệu cần thiết cho các bên liên quan. Đồng thời, cần đầu tư vào hệ thống quản trị minh bạch, áp dụng chuẩn IFRS, ESG và cơ chế công bố thông tin theo thông lệ quốc tế.
Những bước đi chiến lược trong lộ trình IPO
IPO không chỉ là một cột mốc tài chính, mà là bước chuyển mình chiến lược của doanh nghiệp. IPO thành công không chỉ phụ thuộc vào thị trường, mà còn vào sự chuẩn bị nội tại của chính doanh nghiệp.
“Chuẩn bị IPO không đơn thuần là hoàn thiện hồ sơ pháp lý, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện về cấu trúc, quản trị, tài chính và chiến lược”, ông Trần Nam Dũng, Phó tổng giám đốc EY Việt Nam cho biết.
Quá trình này thường bắt đầu từ xem xét các lựa chọn chiến lược 12 - 24 tháng trước IPO, bao gồm chiến lược IPO, mục tiêu, thời điểm, kịch bản khả thi, đội ngũ chuyên trách IPO, xem xét cấu trúc mô hình sở hữu và các vấn đề về thuế.
Giai đoạn rà soát kế hoạch kinh doanh, chuẩn bị hồ sơ pháp lý, lựa chọn đội ngũ tư vấn, xây dựng lộ trình và xác định giá trị doanh nghiệp sẽ được thực hiện trong 6 - 12 tháng trước IPO. Từ 1 - 6 tháng cuối cùng là thời gian hoàn thiện báo cáo tài chính và triển khai chiến lược thu hút nhà đầu tư.
Trong toàn bộ lộ trình này, có ba yếu tố chuyên môn đóng vai trò then chốt. Thứ nhất là về kế toán - kiểm toán. Báo cáo tài chính là nền tảng để nhà đầu tư và cơ quan quản lý đánh giá “sức khỏe” doanh nghiệp.
Việc chuẩn bị báo cáo không chỉ tuân thủ chuẩn mực Việt Nam mà còn cần hướng tới chuẩn IFRS để tăng tính minh bạch và khả năng tiếp cận vốn quốc tế. IFRS giúp doanh nghiệp phản ánh trung thực giá trị tài sản, công nợ và lợi nhuận, đồng thời đáp ứng yêu cầu của các quỹ đầu tư nước ngoài.
Theo ông Lê Vũ Trường, Phó tổng giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ Đảm bảo, EY Việt Nam, một báo cáo tài chính đạt chuẩn không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là thông điệp về sự minh bạch và chuyên nghiệp. Doanh nghiệp cần đảm bảo ý kiến kiểm toán chấp nhận toàn phần và chủ động xử lý các vấn đề tồn đọng trước khi bước vào giai đoạn IPO.
Thứ hai là vấn đề liên quan đến thuế. Để đảm bảo khoản mục thuế được trình bày hợp lý và tuân thủ đầy đủ quy định trên báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần rà soát toàn bộ nghĩa vụ thuế hiện hành và các khoản liên quan đến giao dịch vốn, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót hoặc rủi ro tiềm ẩn.
Doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị hồ sơ chứng từ đầy đủ cho các giao dịch lớn, đặc biệt là giao dịch với bên liên quan, để đảm bảo tính minh bạch và tránh tranh chấp sau niêm yết, đồng thời, đánh giá tác động của các chính sách thuế mới và lập kế hoạch dự phòng cho các khoản thuế phát sinh trong tương lai.
“Thuế không chỉ là tuân thủ mà còn là quản trị rủi ro. Một hồ sơ IPO minh bạch đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động kiểm tra, đối chiếu và chuẩn bị chứng từ hợp lệ để tránh chi phí phát sinh và bảo vệ uy tín sau khi niêm yết”, ông Thân Xuân Thịnh, Phó tổng giám đốc, Tư vấn Thuế, Công ty CP Tư vấn EY Consulting Việt Nam nhấn mạnh.
Yếu tố thứ ba là hạ tầng công nghệ. IPO không chỉ là câu chuyện tài chính mà còn là bài toán vận hành. Doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống công nghệ để đáp ứng yêu cầu công bố thông tin định kỳ, quản lý dữ liệu cổ đông và thực hiện giao dịch minh bạch.
Một nền tảng công nghệ hiện đại giúp giảm thiểu sai sót, tăng tốc độ xử lý và tạo niềm tin cho nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh thị trường hướng tới chuẩn quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ.
Khi thị trường vốn Việt Nam ngày càng thu hút dòng tiền đầu tư dài hạn, vai trò của các quỹ đầu tư trong quá trình IPO ngày càng trở nên chiến lược. Không chỉ là nguồn vốn tài chính, các quỹ đầu tư còn là đối tác đồng hành giúp doanh nghiệp chuẩn hóa quản trị, nâng cao năng lực tài chính và xây dựng câu chuyện đầu tư hấp dẫn trước khi niêm yết.
Theo chuyên gia từ Dragon Capital và VOI, tiêu chí đánh giá doanh nghiệp trước IPO bao gồm khả năng tăng trưởng, minh bạch tài chính, và năng lực quản trị. Sự tham gia của quỹ đầu tư trong giai đoạn tiền IPO không chỉ giúp doanh nghiệp cải thiện hồ sơ pháp lý và tài chính, mà còn tạo tín hiệu tích cực cho thị trường, góp phần định hình giá cổ phiếu hợp lý.
“Các quỹ đầu tư đang tìm kiếm những doanh nghiệp có câu chuyện tăng trưởng rõ ràng, quản trị tốt và minh bạch tài chính”, ông Trần Vinh Dự, Phó tổng giám đốc Công ty CP Tư vấn EY Việt Nam nhận định.
