Không thay đổi chiến lược chống dịch, thực hiện nghiêm 5K

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia phòng chống COVID-19 nhấn mạnh tại cuộc họp Ban Chỉ đạo, sáng 10/5, thảo luận về tình hình dịch bệnh, việc chuẩn bị vật tư, trang thiết bị, sinh phẩm, bảo đảm tài chính… phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Xác định rõ 4 nguồn dịch

Tại cuộc họp, các thành viên Ban Chỉ đạo, chuyên gia đã thảo luận, phân tích về những ổ dịch xuất hiện từ ngày 27/4 đến nay.

Theo đó, có thể xác định có 4 nguồn dịch bao gồm: Đà Nẵng, Yên Bái, Bệnh viện K và Bệnh viện bệnh Nhiệt Đới Trung ương cơ sở 2; nguồn dịch mới xuất hiện tại Hải Dương là ca bệnh nhập cảnh trái phép từ Lào.

Từ 4 nguồn dịch này đã lây lan ra 26 tỉnh, thành phố, với 442 ca mắc COVID-19 trong nước. Mặc dù số ca nhiều, lây lan ở nhiều địa phương trên cả nước, nhưng do thực hiện truy vết thần tốc, xét nghiệm nhanh, cách ly kịp thời nên số ca nhiễm mới đều là F1 được cách ly từ trước, nguồn lây ra cộng đồng được ngăn chặn...

Các chuyên gia nhận định về cơ bản, chúng ta đang kiểm soát được nguồn lây ở từng ổ dịch. Từng tỉnh đang kiểm soát được tình hình, góp phần cùng cả nước kiểm soát dịch bệnh.

Theo các chuyên gia, biến chủng mới của virus SARS-CoV-2 ở Ấn Độ có tốc độ lây lan nhanh hơn. Thực tế hiện nay, qua 1 vài ngày tiếp xúc gần, các ca F1, F2 nhanh chóng trở thành ca F0; lây mạnh trong môi trường kín như quán bar ở Vĩnh Phúc, bệnh viện, địa điểm massage, vũ trường…, vì vậy việc xét nghiệm phải thần tốc hơn nữa.

Các địa phương chỉ giãn cách xã hội khi lây nhiễm trong cộng đồng quá mạnh, không phát hiện được nguy cơ, không truy được vết. Không nên giãn cách xã hội khi các lực lượng vẫn đang làm tốt công tác truy vết, năng lực phòng, chống dịch của lực lượng y tế được nâng lên; chúng ta đang nỗ lực khắc phục cách ly, phong tỏa…

Nhấn mạnh việc “xét nghiệm sàng lọc càng nhiều càng tốt”, PGS.TS Trần Đắc Phu nêu ví dụ, Hà Nội tăng cường công tác xét nghiệm tại sân bay, bệnh viện và tiếp tục xét nghiệm nhiều nơi khác trong thời gian tới. “Xét nghiệm sàng lọc nhiều vẫn rẻ hơn phải giãn cách xã hội một cách vô lý”.

Trong bối cảnh hiện nay có thể có những “ổ bệnh lẩn khuất trong cộng đồng, chưa diệt được hẳn”, việc thực hiện nghiêm thông điệp 5K (“Khẩu trang - Khử khuẩn - Khoảng cách - Không tập trung - Khai báo y tế”) có vai trò quan trọng trong công tác phòng bệnh.

“Thực hiện tốt 5K có thể cắt đứt chuỗi lây nhiễm, chuỗi dịch tễ trong cộng đồng. Cùng với đó, chiến lược “phát hiện sớm, truy vết, cách ly, khoanh vùng dập dịch, điều trị hiệu quả” của Việt Nam vẫn chính xác, ổn định, cần tiếp tục duy trì”, chuyên gia Trần Đắc Phu khẳng định.

Theo các chuyên gia, về chiến lược, chúng ta vẫn phải tiếp tục duy trì ngăn chặn - phát hiện – cách ly – khoanh vùng – dập dịch và điều trị. Trong từng khâu phải thực hiện chặt chẽ hơn. Ví dụ, ngăn chặn phải ngay trong khu cách ly bằng cách kiểm soát chặt chẽ hơn, tránh lây nhiễm chéo hoặc lây nhiễm từ khu cách ly ra cộng đồng. Bộ Y tế đã nâng thời gian cách ly lên 21 ngày, yêu cầu quản lý chặt chẽ sau cách ly. Hay trong phát hiện, chúng ta phải đa dạng hoá công nghệ xét nghiệm, đẩy mạnh xét nghiệm tầm soát ở những khu vực có nguy cơ cao. Đặc biệt, mỗi người phải thực hiện nghiêm khuyến cáo 5K, nhất là đeo khẩu trang, giữ khoảng cách tiếp xúc…

Một số điểm đáng chú ý được rút ra qua phân tích các nguồn dịch cho thấy virus lây lan rất nhanh trong môi trường kín như quán bar, karaoke, cơ sở mátxa… Khi phát hiện ca bệnh, năng lực lấy mẫu, xét nghiệm đóng vai trò hết sức quan trọng để lãnh đạo địa phương đưa ra các biện pháp khoanh vùng, dập dịch hợp lý, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dân, hoạt động sản xuất kinh doanh.

Chuẩn bị sẵn sàng phương án 30.000 người mắc

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, chúng ta đang ở trong tình trạng nguy cơ rất cao, khả năng lây nhiễm mạnh. Các trường hợp tiếp xúc trong môi trường kín gần như đều bị lây nhiễm… Muốn chuyển tâm thế chống dịch sang “chủ động tấn công” phải phát hiện sớm nguồn lây nhiễm bằng cách đẩy mạnh xét nghiệm tầm soát, sàng lọc nguồn bệnh.

“Chúng ta phải coi xét nghiệm là trọng tâm, trọng điểm phải làm trong lúc này. Tại các khu vực có nguy cơ dịch bệnh lây nhiễm cao như: Cơ sở khám chữa bệnh, chợ, siêu thị, nhà máy, nơi lưu trú, khu vực tập trung đông người,… phải thực hiện xét nghiệm sàng lọc, phát hiện sớm để ngăn chặn dịch bệnh”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nói.

Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện có trên 300 giường bệnh trở lên phải có một phòng xét nghiệm khẳng định Realtime-PCR, qua đó, tăng khả năng mua sắm với tất cả cơ sở y tế trên toàn quốc, đáp ứng nhu cầu xét nghiệm.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ Y tế có ngay phương án hỗ trợ, tăng cường năng lực xét nghiệm cho các địa phương, đặc biệt là đánh giá ngay hiệu quả các công nghệ xét nghiệm mới, từ đó đưa ra phương án, chiến lược xét nghiệm phù hợp với từng tình huống, điều kiện thực tế nhằm sàng lọc, đánh giá dịch tễ trên địa bàn sớm nhất, tiết kiệm nhất.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết, hiện nay các địa phương mới chỉ chuẩn bị vật tư, trang thiết bị y tế, máy móc, thuốc men… phục vụ phòng chống dịch ở thời điểm hiện tại. Chúng ta phải dự trù, lường trước các kịch bản xấu hơn có thể xảy ra là tình huống cả nước có tới 30.000 ca nhiễm, trên cơ sở đó chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sẵn sàng ứng phó.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Tạ Anh Tuấn đề nghị, trên cơ sở kịch bản 30.000 ca mắc COVID-19, Bộ Y tế giao chỉ tiêu, phân vùng cụ thể để các địa phương chủ động mua sắm theo thẩm quyền. Nếu khó khăn về kinh phí, sử dụng quỹ dự phòng mà thiếu thì báo cáo Bộ Tài chính để bố trí, bảo đảm đầy đủ kinh phí phục vụ phòng, chống dịch.

Ban Chỉ đạo yêu cầu ngay trong tuần này Bộ Y tế phải hoàn thiện phương án chuẩn bị ứng phó tình huống 30.000 người nhiễm COVID-19 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trong đó phải giao chỉ tiêu cụ thể (giường bệnh, sinh phẩm, máy xét nghiệm, thuốc điều trị, oxy,…) để các địa phương chuẩn bị theo phương châm “4 tại chỗ” (theo kịch bản trước đây, Bộ Y tế mới chuẩn bị phương án 10.000 người nhiễm).

Hết sức cảnh giác khả năng còn nguồn dịch trong cộng đồng

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh đến hôm nay (10/5), nói số tròn là khoảng 10 ngày nay, một số nơi và một số đồng chí ở các địa phương thực sự vào cuộc chống dịch không kể ngày đêm. Hiện nay tình hình thế giới, khu vực và cụ thể sát nước ta là Lào, Campuchia vẫn rất phức tạp. Trong nước đã có mầm bệnh ở trong cộng đồng. Qua công bố giải trình tự gen của virus và thực tiễn cho thấy tốc độ lây lan nhanh hơn rất nhiều.

Đến giờ phút này đã có hơn 400 ca nhiễm mới trong cộng đồng ở 26 tỉnh. Số liệu ca nhiễm, số tỉnh có người nhiễm nhiều nhưng như các chuyên gia phân tích là có 4 nguồn dịch.

Nguồn thứ nhất là TP. Đà Nẵng gồm ca bệnh từ khu cách ly tập trung rồi về tỉnh Hà Nam, từ một quán bar và một cơ sở thẩm mỹ, làm đẹp lan ra nhiều tỉnh nhưng cơ bản thì đến hiện nay, theo báo cáo của Bộ Y tế, các địa phương là đã khoanh hết được F1. Dự kiến khi có kết quả xét nghiệm toàn bộ F1 thì tới đây có thể sẽ còn có một số ca mắc mới nhưng không nhiều. Như vậy cơ bản chúng ta kiểm soát được.

Nguồn thứ hai là từ Yên Bái, qua các chuyên gia Ấn Độ, Trung Quốc rồi lan xuống Vĩnh Phúc và một số tỉnh. Các địa phương cũng lấy tất cả mẫu F1, lấy được nhiều mẫu F2, đang xét nghiệm được khoảng 2/3 rồi. Dự kiến tới đây mỗi ngày cũng có thể sẽ có thêm một số ca nhưng theo báo cáo của Bộ Y tế và các tỉnh thì cơ bản đến giờ phút này cũng đã kiểm soát được.

Nguồn thứ ba từ Hải Dương liên quan đến 1 người liên quan đến lịch sử dịch tễ ở Lào về, hiện nay lây cho 2 người nữa. Nguồn lây này đang được kiểm soát, theo dõi chặt chẽ.

Nguồn thứ tư, đang nóng nhất, là từ Bệnh viện nhiệt đới Trung ương 2 lan ra rất nhiều tỉnh; lây sang Bệnh viện K rồi tiếp tục lan ra rất nhiều tỉnh nữa. Đến giờ phút này, chùm ca bệnh thông qua Bệnh viện K đã cơ bản được kiểm soát. Theo thông tin từ Bộ Y tế cũng như các tỉnh như Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, việc phát hiện, truy vết, lấy mẫu, khoanh vùng đang được triển khai rất nhanh, dự kiến sẽ ghi nhận thêm một số ca nhưng trong khoảng 3-5 ngày tới dự kiến cơ bản kiểm soát được tình hình.

Yêu cầu Bộ Y tế, các địa phương tiếp tục triển khai các biện pháp chống dịch nhanh chóng, quyết liệt, hiệu quả như những ngày qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam lưu ý ngoài 4 nguồn dịch nêu trên, hoàn toàn có thể còn nguồn dịch nào đó trong cộng đồng chúng ta mà không biết.

“Bây giờ, chúng ta phải rất tích cực, phải rất cảnh giác, nhất là những tỉnh mà chưa bao giờ có dịch phải thường xuyên giám sát”, Phó Thủ tướng nói.

Tuyệt đối tuân thủ thông điệp 5K

Qua các ý kiến, đánh giá lại công tác chống dịch 10 ngày qua, Phó Thủ tướng cho rằng có thể rút ra một điểm kết luận là ít nhất từ giờ đến cuối năm chúng ta chưa thể có vaccine tiêm đại trà cho người dân, nên chưa thể có tác động của vaccine vào miễn dịch cộng đồng một cách đáng kể.

Điều đó có nghĩa chúng ta vẫn phải tiếp tục tinh thần chống dịch như lúc chúng ta chưa có vaccine, theo những nguyên lý đã rất đúng từ đầu đến bây giờ.

Mỗi người, nhất thiết phải tuyệt đối tuân thủ thông điệp 5K, đặc biệt là khẩu trang. Các địa phương phải xử phạt nghiêm người ra nơi công cộng không đeo khẩu trang.

“Đeo khẩu trang bao giờ cũng khó chịu nhưng phải đeo. Tôi tham gia tiêm thử nghiệm vaccine, tham gia xét nghiệm kháng thể rất tốt, hiện nay như tôi không phải đeo khẩu trang nhưng tôi vẫn đeo để cho mọi người thấy cần phải đeo. Đây là giải pháp đơn giản nhất, dễ nhận biết ai tuân thủ hay không, nhưng cũng là hiệu quả nhất. Nếu tuân thủ tốt, nhất định chúng ta sẽ tiếp tục kiểm soát được dịch, sẽ chiến thắng”, Phó Thủ tướng nói.

Tất cả các cơ sở phải thực hiện tự đánh giá việc thực hiện các quy định, hướng dẫn phòng chống dịch, cập nhật lên bản đồ an toàn COVID-19 (antoancovid.vn), không an toàn thì không hoạt động.

Phó Thủ tướng cho biết ông đã nhắc rất nhiều lãnh đạo ở địa phương về tầm quan trọng hàng đầu của thực hiện an toàn COVID-19 nhưng đặc biệt tập trung vào các khu công nghiệp. Thực tiễn ở Hải Dương cho thấy nếu một nhà máy vài nghìn công nhân bị nhiễm, với chủng mới như bây giờ nếu chúng ta không thực hiện an toàn ngay từ đầu thì rất khó kiểm soát.

Đây chính là điều kiện bình thường mới. Nếu chúng ta chủ động được thì rất tốt.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng đã nhắc lại những biện pháp chống dịch trước đây rất hiệu quả nhưng nếu không nhắc thường xuyên thì sẽ bị quên. Ví dụ như cách đây 1 năm mọi người thường mở cửa, không đóng kín phòng, không bật điều hoà nhưng đến nay nhiều nơi không còn làm vậy.

Không thay đổi chiến lược chống dịch

Về chiến lược chống dịch, Phó Thủ tướng nêu rõ có một số nơi, một số địa phương nói về việc thay đổi chiến lược nhưng như các chuyên gia phân tích, đấy chỉ là cách diễn đạt khác nhau, còn chiến lược và nguyên tắc của chúng ta hoàn toàn không có gì thay đổi.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết ông đã quán triệt kỹ trong Hội nghị trực tuyến toàn quốc của Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch bệnh COVID-19 với các địa phương, ngày 7/5.

Đầu tiên, chúng ta phải ngăn chặn, kiểm soát biên giới, cũng như người tại trung tâm cách ly tập trung hoặc đang trong thời gian theo dõi, giám sát y tế, không để cho lây nhiễm vào cộng đồng. “Chúng tôi đã chỉ đạo rất cụ thể, bây giờ phải thực hiện thật nghiêm”.

Để phát hiện nhanh nhất các ca bệnh, Phó Thủ tướng cho rằng phải có khám, sàng lọc, không chỉ theo dấu các F1, F2, F3 mà cần sàng lọc định kỳ, sử dụng các biện pháp xét nghiệm khác nhau ở những nơi có nguy cơ cao như bệnh viện, các chỗ tập trung đông người.

Về khoanh vùng, dập dịch, Phó Thủ tướng nhắc lại tinh thần từ trước đến nay, khi có ca nghi ngờ thì triển khai khoanh vùng và “vì mục tiêu kép” thì phải khoanh gọn nhất có thể. Nếu chưa đủ điều kiện để xác định chỉ khoanh một thôn, một xã thì ngay lập tức có thể khoanh rộng hơn nhưng phải làm ngay các biện pháp sàng lọc, điều tra dịch tễ cần thiết để xác định đúng điểm mà cần khoanh vùng.

“Chúng ta khoanh gọn mà chặt, mà nghiêm thì mới tốt chứ rộng mà hổng thì không hiệu quả. Có ý kiến cho rằng thay vì "truy đuổi dịch" phải chăng chiến lược mới là ngăn chặn. Khoanh vùng chính là ngăn chặn, đó chỉ là cách diễn đạt khác. Sở y tế phải tham mưu lãnh đạo địa phương, Bộ Y tế củng cố lại hoạt động của tổ chuyên gia, có hướng dẫn cần thiết để khoanh vùng cho đúng”, Phó Thủ tướng nói và đặc biệt lưu ý trước khi thực hiện khoanh vùng cũng có nhiều biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn sự lây lan của virus.

Từ thực tiễn các chùm ca bệnh ở TP. Đà Nẵng, tỉnh Vĩnh Phúc cho thấy virus SARS-CoV-2 lây lan rất nhanh trong phòng kín như các quán bar, quán karaoke, mát xa,... vì vậy, ngay trước khi quyết định cách ly, khoanh vùng, các địa phương nên xem xét tạm dừng hoặc kiểm soát chặt hơn những hoạt động dịch vụ, kinh doanh nêu trên.

Phó Thủ tướng đề nghị tất cả các tỉnh khi có dịch thì rất bình tĩnh, có các giải pháp thực sự cần thiết, không làm xáo trộn và tác động tiêu cực đến đời sống của người dân, hoạt động kinh tế hơn mức cần thiết. Còn khi chưa có dịch thì không được lơ là, chủ quan bởi người mang mầm bệnh đã có trong cộng đồng, trong điều kiện giao thông thuận lợi bất kỳ chỗ nào cũng có thể bùng phát dịch.

Gửi lời cám ơn rất nhiều chuyên gia, người dân đã góp ý về các biện pháp chống dịch, Phó Thủ tướng khẳng định: Đến ngày hôm nay, đến giờ phút này Việt Nam vẫn đang chống dịch rất tốt bằng những biện pháp của Việt Nam. Chúng ta phải có lòng tin, kiên trì, tiếp tục chiến lược chống dịch, không lung lay, thay đổi mà phải làm tốt hơn, cập nhật theo tình hình.

“Hiện nay, không một quốc gia nào an toàn khi cả thế giới chưa an toàn. Không một người Việt Nam nào an toàn khi cả nước chưa an toàn. Mỗi người phải trách nhiệm trước hết với mình và người thân của mình, sau đó là với đất nước, với cộng đồng”, Phó Thủ tướng kêu gọi và cám ơn rất nhiều các doanh nghiệp, dù còn rất khó khăn, nhưng vẫn tiếp tục thực hiện rất nghiêm các quy định chống dịch, nhiều bà con cũng vượt qua khó khăn, tiếp tục cùng với cả nước chống dịch.

Các thành viên Ban Chỉ đạo cũng cho rằng cần có đầu mối chỉ đạo thống nhất về các hệ thống, ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) phục vụ phòng, chống dịch do Bộ TT&TT chủ trì nhằm quản lý chặt chẽ người nhập cảnh từ lúc đến Việt Nam, cách ly tập trung, hoàn thành cách ly, bàn giao về địa phương, giám sát tại cộng đồng; lắp đặt hệ thống camera giám sát, liên thông các cơ sở dữ liệu Bảo hiểm y tế, hỗ sơ y tế điện tử, dữ liệu dân cư… để phục vụ công tác truy vết, chống dịch trong tình huống “virus lây nhanh hơn, chúng ta phải nhanh hơn nữa”.
Các bộ ngành, địa phương phải chỉ đạo, yêu cầu các cơ sở y tế, trường học, khách sạn, cơ sở lưu trú, doanh nghiệp, chợ, siêu thị, cơ sở sản xuất kinh doanh,… thực hiện nghiêm túc việc tự đánh giá, cập nhật hoạt động phòng chống dịch lên bản đồ an toàn COVID-19 (antoancovid.vn). Đây là cơ sở dữ liệu phục vụ việc đánh giá nguy cơ dịch bệnh ở các địa phương.