Vào sáng thứ Tư hàng tuần, tôi đều dành thời gian tham gia một cuộc họp kết nối kinh doanh cùng 30 - 50 chủ doanh nghiệp và cấp quản lý trong các công ty lớn. Mỗi buổi họp sẽ có một phiên thuyết trình mà chúng tôi gọi là ‘feature presentation' kéo dài khoảng 8 - 10 phút. Trong phiên này, một chủ doanh nghiệp hoặc quản lý sẽ trình bày về doanh nghiệp, ngành nghề kinh doanh, sản phẩm đang chào bán và các lợi thế bán hàng mà doanh nghiệp đang có.
Buổi họp gần đây nhất, quản lý cấp cao ở một công ty bảo hiểm lớn tại thị trường Việt Nam giới thiệu về một số dịch vụ tài chính, một vài loại thẻ gì đó. Nhưng sau buổi họp, tôi không thể nhớ rõ. Tôi đoán rằng, hầu hết người tham gia cuộc họp cũng không thể nhớ được phần lớn nội dung đã được trình bày.
Điều này có thể vì kỹ năng thuyết trình của người đó chưa nhuần nhuyễn. Một phần do căng thẳng và run dẫn đến quên nhiều ý quan trọng. Phần khác, bài thuyết trình chưa được cấu trúc hiệu quả.
Trong buổi nói chuyện với sinh viên Đại học Columbia năm 2009, tỷ phú Warren Buffett nói một câu đại ý rằng: “Bạn có thể nâng cao 50% giá trị bản thân bằng cách học kỹ năng nói trước đám đông”. Theo quan sát của cá nhân tôi, các doanh nhân lớn trên thế giới hay ở Việt Nam không ai là không làm chủ kỹ năng quan trọng này cả. Khi thuyết trình tốt, bạn kinh doanh tốt, bán hàng nhiều, và ngược lại.
Có thể nói rằng, khả năng “nói trước đám đông” sẽ phân biệt một người với phần còn lại. Nhưng nắm bắt được nó lại không hề dễ dàng chút nào.
Qua kinh nghiệm của bản thân cũng như quan sát những người thành công có khả năng thuyết trình trước đám đông một cách hấp dẫn và đầy sức thuyết phục, tôi nhận thấy được nhiều yếu tố cần lưu ý nếu một người muốn có được kỹ năng thuyết trình tốt.
Trước hết là phải nhận thức được tầm quan trọng của kỹ năng này. Nói đến doanh nhân, doanh nghiệp thì không thể không nói đến tiếp thị, bán hàng hay gọi vốn. Kỹ năng “nói trước đám đông” sẽ giúp sức cho người làm kinh doanh rất nhiều khi người đó làm chủ được nó.
Đây là một kỹ năng có thể học được. Không ai sinh ra là có sẵn khả năng này mà không cần học tập và rèn luyện. Kể cả những người giỏi nhất cũng đã từng bắt đầu một cách đầy lo lắng, bối rối và trải qua nhiều lỗi thông thường như nói lắp, quên nội dung, tim đập chân run, vã mồ hôi hột…
Một khi đã nhận thấy kỹ năng này quan trọng, hãy dấn thân và dám trả giá để học. Hãy tưởng tượng, khi đấu thầu một dự án hay trình bày một ý tưởng kinh doanh, sẽ thật đáng tiếc và đau lòng nếu công ty mất đơn hàng chỉ vì thuyết trình không tốt.
Để thực hành, hãy bắt đầu từ những nhóm nhỏ, có thể là đội nhóm trong công ty, có thể là bạn bè hay thậm chí là thực hành trước gương hoặc camera với một chủ đề yêu thích. Có câu “trăm hay không bằng tay quen”, thuyết trình cũng giống như lái xe, làm nhiều ắt sẽ quen, sẽ giỏi lên, không có lối tắt nào khác. Chỉ cần bạn có dũng khí bắt đầu, lần thứ hai sẽ tốt hơn lần đầu tiên, sáu tháng sau sẽ tốt hơn so với lúc bắt đầu.
Việc chuẩn bị kỹ càng trước buổi thuyết trình rất quan trọng. Ngoài việc thiết kế slide đẹp, việc tập dượt là cần thiết, có thể tập trước với người quen như đồng nghiệp hoặc bạn bè và lắng nghe góp ý. Đừng quên chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ như đi kèm như bút điều khiển, dây cáp, đầu nối chuyển đổi, âm thanh,…
Trước khi bắt đầu thuyết trình, hãy làm cho khán giả cười một chút bằng kỹ năng pha trò. Cá nhân tôi thấy rằng, ‘tự trào’ là một cách an toàn nếu muốn khiến người khác cười mà không xúc phạm tới họ. Tuy nhiên, điều này còn tùy thuộc vào bối cảnh. Nếu thuyết trình cho khách hàng trong một buổi bán hàng, sự hài hước cần thể hiện một cách chừng mực và nhẹ nhàng.
Khi đã chuẩn bị kỹ, bạn hãy bước ra sân khấu với sự chân thành. Hãy là chính mình, thể hiện những cảm xúc chân thật nhất. Chân thành sẽ giúp người nói kết nối thật sâu với người nghe hơn là bất cứ kỹ thuật nào khác.
Việc tư duy rằng mình đang mang lại giá trị cho người nghe cũng là một yếu tố quan trọng để có thể tự tin hơn. Bên cạnh đó, hãy tìm một người đồng minh thông qua những người có giao tiếp bằng ánh mắt tốt, những ánh mắt cổ vũ, đồng tình…bởi họ sẽ góp thêm sự tự tin và trôi chảy cho bài trình bày.
Để tránh việc bị tê cứng đôi chân trong khi thuyết trình, nên cố gắng di chuyển qua lại ở các khu vực trên sân khấu, kết hợp với ngôn ngữ cơ thể theo nội dung. Khi đứng một chỗ, người nói sẽ vừa làm mất sự chú ý của người nghe, vừa làm cho cơ thể trở nên căng thẳng hơn.
Quan trọng nhất là phải có cấu trúc bài thuyết trình hiệu quả. Một kỹ thuật mà Steve Job, Bill Gate…thường xuyên sử dụng mà tôi học được là kỹ thuật kể chuyện (storytelling). Kể cả khi phải dùng rất nhiều dữ kiện và biểu đồ, họ cũng khéo léo lồng vào những câu chuyện, tạo điểm nhấn, tạo cảm xúc và khiến người nghe nhớ lâu.
Một nghiên cứu về chương trình Ted Talks chỉ ra rằng, 85% buổi nói chuyện thành công nhất và đạt nhiều triệu lượt xem trên YouTube, đều dùng những câu chuyện làm xương sống.
Steve Denning, một tác giả từng có nhiều thập kỷ làm việc cho World Bank, trên Forbes rằng “Tại sao lại là kể chuyện? Đơn giản thôi, vì không có gì khác hiệu quả hơn”. Hay, Bryan Eisenberg, một chuyên gia tiếp thị trực tuyến cũng có nói: “dữ kiện thì diễn đạt điều gì đó, còn câu chuyện mới giúp bán hàng".
Trong những bài thuyết trình, việc tôi thường làm là chọn trước những thông điệp cốt lõi, bài học hay những hành động cần truyền đạt tới người nghe, sau đó chọn những câu chuyện phù hợp để truyền tải. Câu chuyện có thể là của tôi, có thể là của một người mà tôi quen biết, hoặc có thể lấy từ một điển tích, điển cố từ Đông sang Tây hay các câu chuyện của các danh nhân Việt Nam. Kết thúc câu chuyện, chính là những rút tỉa, bài học hay kêu gọi hành động.
Kỹ năng thuyết trình, hay “nói trước đám đông” là một kỹ năng vô cùng quan trọng cho những người làm kinh doanh. Đối với những người làm công tác quản lý, lãnh đạo doanh nghiệp có liên quan tới bán hàng, marketing, gọi vốn…việc làm chủ khả năng thuyết trình là một trong những thứ tạo nên lợi thế và sức hút đối với những người xung quanh, bao gồm khách hàng, đối tác, đội ngũ…
