Các chợ nổi đang chìm

Nguyễn Vũ Mộc Thiêng Thứ năm, 08/10/2020 - 17:50

Mấy năm trước, đi chợ nổi phải dậy sớm, tham quan xong mới về ăn sáng. Hình ảnh, âm thanh và màu sắc của hàng trăm chiếc thuyền náo nức gọi bình minh, khuấy động cả vùng sông nước, là điểm nhấn đặc trưng của du lịch miền Tây. Những thứ giờ đây chỉ còn là ký ức đẹp và buồn.

Bạn M.N, giám đốc một công ty du lịch ở Cần Thơ vừa gọi điện than thở: “Đã nghèo còn gặp eo. Vừa vuột mất hai đoàn khách phía Bắc đi miền Tây sau khi em thật lòng tư vấn về chợ nổi. Họ bảo - Tour miền Tây mà không có chợ nổi thì chán lắm. Em đã giải thích là chợ nổi vẫn còn nhưng chỉ bằng 1/5 trước đây. Thế là họ cương quyết chuyển vùng”. Tôi nghe mà buồn hụt hẫng, chẳng nói được lời nào.

Mấy năm trước, đi chợ nổi phải dậy sớm, tham quan xong mới về ăn sáng. Hình ảnh, âm thanh và màu sắc của hàng trăm chiếc thuyền náo nức gọi bình minh, khuấy động cả vùng sông nước, là điểm nhấn đặc trưng của du lịch miền Tây. 

Giờ chỉ còn là ký ức đẹp và buồn. Chợ nổi bây giờ dậy trễ, ăn sáng xong mới đi và vắng như cảnh “chợ chiều” trên cạn. Chỉ gần tết, các chợ nổi mới có sinh khí, chẳng bù cho “hồi xưa”.

Báo động đỏ - Các chợ nổi đang chìm
Chợ nổi Cái Bè xưa

Đã có nhiều tiếng kêu thảng thốt “Các chợ nổi Tây Nam Bộ đang chìm dần” nhưng vô vọng. Hình như chẳng mấy ai quan tâm. Những người làm du lịch tâm huyết xót xa vì “Lực bất tòng tâm”. Tự dưng nhớ cảnh nuôi mẹ trọng bệnh. Nhìn mẹ vật vã đớn đau rồi đuối dần mà không làm gì được để cứu chữa hay san sẻ nỗi đau. Phận làm con, giận mình bất lực, bất hiếu.

Chợ nổi Phụng Hiệp (Hậu Giang) - họp ngay vùng hợp lưu 7 con sông nhỏ (Xẻo Môn, Xẻo Đông, Bún Tàu, Lái Hiếu, Cái Còn, Mang Cá và Kênh Xáng) nên còn gọi là chợ nổi Ngã Bảy. Nằm cạnh quốc lộ 1, hình thành từ năm 1915, là trung tâm đầu mối giao thông đường thủy lớn nhất ASEAN. 

Thời hoàng kim, có ngày gần ngàn ghe thuyền họp chợ, như một trung tâm bách hóa tổng hợp khổng lồ, sống động, đa dạng; từ hàng hóa, màu sắc, âm thanh đến không gian đều đậm đặc chất Nam Bộ.

Năm 1992, Jacques Yves Cousteau, thuyền trưởng tàu Calypso dùng thủy phi cơ và 4 ca nô cao tốc chuyên dụng, làm phim ấn tượng về chợ nổi Phụng Hiệp, phát sóng trên 100 đài truyền hình các nước. 

Ông kết luận: “Đây là khu chợ nổi độc đáo của thế giới, phải được giữ gìn và phát huy. Đó là thương trường lộ thiên kỳ diệu, là sự bùng nổ của sắc màu, âm thanh, hương vị thiên nhiên mang đậm sắc thái Việt”.

Báo động đỏ - Các chợ nổi đang chìm 1
Chợ nổi Cái Bè nay.

Nhà văn hóa Australia nhận xét: “Thật kỳ ảo. Giữa mênh mông trời nước, hàng trăm chiếc thuyền nhấp nhô, tụ về một mối. Chợ này đẹp và sôi động, sung túc hơn nhiều so với các chợ nổi Thái Lan”. 

Năm 2002, vì lý do “An toàn giao thông đường thủy”, chợ nổi Phụng Hiệp, buộc phải di dời, dù rất hiếm khi xảy ra tai nạn. Chợ nổi chìm dần. Gần hai chục năm nay, tốn bạc tỉ, tìm cách trả “Châu về hợp phố” vẫn chưa được. Cái giá quá đắt cho cách làm chủ quan, cục bộ.

Dù không phải di dời như Phụng Hiệp, các chợ nổi Tây Nam Bộ đang chết dần bởi hai nguyên nhân. Một, vì cuộc sống không ngừng phát triển. Cũng như nhà lá được thay bằng nhà xây, xe đạp lên gắn máy, ô tô. 

Đường cũ mở rộng, thêm nhiều cầu cảng mới, đi lại thuận tiện, giá thành rẻ hơn; đường thủy lép vế là đương nhiên. Thế giới cũng vậy. Khác nhau ở chỗ, các nước tiên tiến chỉ thay chất liệu bên trong, thêm tiện nghi nhưng vẫn bảo tồn bản sắc văn hóa bản địa.

Hai, do quản lý máy móc bằng các quy định nhiêu khê về bằng lái, chứng chỉ, đăng kiểm… An toàn giao thông là mục tiêu hàng đầu nhưng cần có lộ trình và đặc trưng vùng miền. Sông rạch miền Tây Nam Bộ không giống các nơi khác. 

Người dân sống ven kênh rạch hầu hết phải di chuyển bằng thuyền, buôn bán trên thuyền, đi học qua thuyền, xem hát trên thuyền, đám cưới, đám ma chở bằng thuyền,…

Quy định phải tạo mọi điều kiện để người dân, nhất là dân nghèo, dân thương hồ mua đây bán đó, buôn bán ven sông thực hiện. Vài chục triệu là số tiền quá lớn so với tài sản và thời gian quá dài để có được bằng cấp theo quy định nên họ nản chí, bỏ sông, rời rạch. Hiếm có người giàu đi buôn bán bằng thuyền, bám sông nước.

Cặp phạm trù “Bảo tồn – Phát triển” không hề mâu thuẫn. Nếu biết cách làm, còn hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau, tránh được mâu thuẫn cục bộ, quản lý khiên cưỡng với cộng đồng. Giao thông đường bộ ngày càng phát triển nhưng chợ nổi vẫn có thể giữ được, nếu có các chính sách cụ thể, khuyến khích người dân bám nghề, bám chợ.

Không thể cào bằng quy định đường thủy như đường bộ. Luật cụ thể hóa theo ngành nghề. Thuận cho quản lý và lợi cho người dân mới bền vững. Không thể chăm bẳm vế đầu, người dân bị triệt buộc, phải bỏ nghề, rời chợ. Điều quan trọng và cấp bách hơn là môi trường ven sông và vấn nạn rác thải, chưa được thu gom xử lý đúng.

Cần kíp phải giữ các chợ nổi. Chìm rồi thì không tài nào cứu được. Tây Nam Bộ nếu vắng chợ nổi, cũng như mấy thôn nữ tuổi đôi mươi, áo bà ba, nón lá mà để tóc tém, húi cua con trai. Thái Lan làm du lịch giỏi như thế mà khi các chợ nổi chìm, đành chào thua; phải thay bằng chợ nổi giả, chỉ phục vụ du khách. Kiểu chợ như thế, đâu cũng làm được, không phải là văn hóa đặc trưng.

Các chợ nổi Tây Nam Bộ là tài sản quốc gia, chứ không riêng ai. Nghe đâu, có khu du lịch ở Cần Thơ đang tính bỏ mấy chục tỷ làm chợ nổi riêng. Không chừng thành chợ nổi kiểu Thái Lan. Sao không dùng tiền đó, chỉ cần một phần, để bảo tồn chợ nổi Cái Răng. Cộng đồng du lịch cả nước và doanh nghiệp này đều được lợi, vì đó là kết quả chung của tiếp thị điểm đến.

Báo động đỏ - Các chợ nổi đang chìm 2
Các doanh nghiệp Sài Gòn dự khai trương thuyền Văn hóa chợ nổi Cái Bè.

Để cứu chợ nổi Cái Bè khỏi chìm xuồng, có doanh nghiệp ở Sài Gòn bỏ bạc tỷ, sắm Thuyền Văn hóa và mấy chục thuyền chèo tay, ghe bầu, cho bà con mượn. Thuyền chèo chở khách. Ghe bầu bán buôn. Coi như một dạng vay ưu đãi, không tính lãi lẫn khấu hao, để người dân bám chợ. Có chợ là có thêm điểm đến, giữ chân khách ghé Tiền Giang lâu hơn.

Báo động đỏ - Các chợ nổi đang chìm 3
Múa lân khai hội thuyền Văn hóa chợ nổi Cái Bè.

Thuyền Văn hóa là sân khấu phục vụ du khách đi chợ nổi, có đờn ca tài tử, hát bội, giao lưu và các loại hình khác. Cảnh quan sinh động chợ nổi, thay đổi liên tục, không gian khoáng đạt chốn thương thuyền.

Dù được tăng cường tối đa, cũng chỉ mới cứu được chợ nổi Cái Bè bớt chìm từ cổ xuống ngực. Rất cần thêm nhiều doanh nghiệp tiếp sức, nhất là các doanh nghiệp tại chỗ. Quan trọng hơn là những chính sách “Khoan thư sức dân”, tạo mọi điều kiện cho người dân bám nghề, cùng sự chung tay bảo tồn chợ nổi của các ngành, các cấp quản lý.

Các chợ nổi được hình thành và phát triển cả trăm năm nay là do con người. Việc các chợ nổi tiếp tục nổi hay chìm cũng đều do con người. Không thể mãi đổ thừa tại và bị, hải BÁO ĐỘNG ĐỎ - tìm mọi cách cứu các chợ nổi trước khi chìm.

Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Ống kính -  8 năm
Chợ nổi Cái Răng đã trở thành "nạn nhân" của sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong thập kỉ qua tại đồng bằng sông Cửu Long.
Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Ống kính -  8 năm
Chợ nổi Cái Răng đã trở thành "nạn nhân" của sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong thập kỉ qua tại đồng bằng sông Cửu Long.
Ảnh về chợ nổi Sóc Trăng giành Giải Nhất cuộc thi ảnh do ADB tổ chức

Ảnh về chợ nổi Sóc Trăng giành Giải Nhất cuộc thi ảnh do ADB tổ chức

Ống kính -  7 năm

Nhân dịp kỷ niệm 25 năm thành lập Chương trình hợp tác Tiểu vùng Mê-kông mở rộng (Chương trình GMS), vừa qua, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã công bố những người chiến thắng trong cuộc thi ảnh trên Instagram.

Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Chợ nổi Việt Nam xoay xở ở lại mặt nước

Ống kính -  8 năm

Chợ nổi Cái Răng đã trở thành "nạn nhân" của sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong thập kỉ qua tại đồng bằng sông Cửu Long.

Cận cảnh chuyến bay thương mại đầu tiên hạ cánh sân bay Long Thành

Cận cảnh chuyến bay thương mại đầu tiên hạ cánh sân bay Long Thành

Ống kính -  1 ngày

Hoạt động này có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá lần cuối các điều kiện khai thác, chuẩn bị cho chuyến bay chính thức dự kiến hạ cánh vào ngày 19/12 tới.

Xu hướng du lịch 2026: Trải nghiệm cá nhân hóa lên ngôi

Xu hướng du lịch 2026: Trải nghiệm cá nhân hóa lên ngôi

Ống kính -  2 ngày

Dự đoán xu hướng du lịch 2026 của Booking cho thấy, du khách sẽ hưởng ứng những hành trình mang đậm tính cá nhân, phản ánh rõ nét mục tiêu, đam mê và thói quen độc đáo.

Cập nhật tiến độ các dự án phục vụ APEC 2027 tại Phú Quốc

Cập nhật tiến độ các dự án phục vụ APEC 2027 tại Phú Quốc

Ống kính -  3 ngày

Nhiều công trình quan trọng phục vụ Diễn đàn kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) 2027 tại Phú Quốc (An Giang) đang được gấp rút xây dựng.

Nhà ga quốc tế T2 Nội Bài sẽ có diện mạo mới với hạ tầng xanh và thông minh

Nhà ga quốc tế T2 Nội Bài sẽ có diện mạo mới với hạ tầng xanh và thông minh

Ống kính -  3 ngày

Sau hơn 18 tháng thi công khẩn trương từ ngày 19/5/2024, dự án mở rộng nhà ga hành khách T2 dự kiến sẽ chính thức khánh thành và đưa vào khai thác từ ngày 19/12/2025.

Đa Mi: Miền thác trắng, hồ xanh và văn hóa đa sắc giữa núi rừng

Đa Mi: Miền thác trắng, hồ xanh và văn hóa đa sắc giữa núi rừng

Ống kính -  1 tuần

Khám phá Đa Mi với hồ Hàm Thuận mờ sương, thác Đa Mi hùng vĩ và không gian văn hóa đa sắc, điểm đến mới của dân mê trải nghiệm.

Chứng khoán Kỹ Thương (TCX) thông báo về việc chào bán 24 mã Chứng quyền có bảo đảm (Kỳ 1)

Chứng khoán Kỹ Thương (TCX) thông báo về việc chào bán 24 mã Chứng quyền có bảo đảm (Kỳ 1)

Nhịp cầu kinh doanh -  11 giờ

Trước đó, Công ty cổ phần Chứng khoán Kỹ Thương đã nhận được các Giấy chứng nhận chào bán chứng quyền có bảo đảm do UBCKNN cấp ngày 15/12/2025.

Ông Nhâm Hà Hải được bổ nhiệm làm tổng giám đốc VPBankS

Ông Nhâm Hà Hải được bổ nhiệm làm tổng giám đốc VPBankS

Hồ sơ quản trị -  11 giờ

Ông Nhâm Hà Hải được đánh giá là lãnh đạo có năng lực điều hành, tầm nhìn phù hợp để dẫn dắt VPBankS hướng tới các mục tiêu tăng trưởng trong giai đoạn mới.

MCH - Viên kim cương gia bảo của Masan rộng cửa vào VN30

MCH - Viên kim cương gia bảo của Masan rộng cửa vào VN30

Doanh nghiệp -  11 giờ

Trong bức tranh tăng trưởng dài hạn của Tập đoàn Masan, Công ty cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer - MCH) nổi lên với vị trí trung tâm xuyên suốt hành trình xây dựng hệ sinh thái tiêu dùng lớn bậc nhất Việt Nam. Không chỉ dẫn dắt thị trường nội địa bằng những thương hiệu quen thuộc với hàng chục triệu gia đình Việt, MCH còn sở hữu mô hình vận hành, chiến lược phát triển và triết lý kinh doanh hiếm doanh nghiệp nào có được.

Cuộc chơi mới của doanh nhân Trịnh Thanh Huy

Cuộc chơi mới của doanh nhân Trịnh Thanh Huy

Doanh nghiệp -  12 giờ

Gác lại lĩnh vực bất động sản, xây dựng, lần trở lại của ông Trịnh Thanh Huy đi theo một hướng hoàn toàn khác, với hai trụ cột đầu tiên là thực phẩm và tài chính.

Đông Tây Land được vinh danh Thương hiệu phân phối bất động sản tốt nhất Đông Nam Á 2025

Đông Tây Land được vinh danh Thương hiệu phân phối bất động sản tốt nhất Đông Nam Á 2025

Nhịp cầu kinh doanh -  13 giờ

Giải thưởng ở hạng mục Southeast Asia’s Agencies Excellence 2025 - Công ty phân phối bất động sản tốt nhất Đông Nam Á 2025 tiếp tục khẳng định vị thế và uy tín của Đông Tây Land trên thị trường.

Kiến HKDO máy – Kiến Robot HKDO mang tiền về cho hộ kinh doanh

Kiến HKDO máy – Kiến Robot HKDO mang tiền về cho hộ kinh doanh

Nhịp cầu kinh doanh -  13 giờ

Ứng dụng các giải pháp HKDO giúp hộ kinh doanh dễ dàng tuân thủ kê khai, tự nộp thuế theo các quy định mới kể từ ngày 1/1/2026.

Vingroup, EVN, Xuân Cầu sắp khởi công loạt dự án điện tái tạo tỷ đô

Vingroup, EVN, Xuân Cầu sắp khởi công loạt dự án điện tái tạo tỷ đô

Tiêu điểm -  13 giờ

Hàng loạt dự án điện tái tạo quy mô lớn của EVN, Xuân Cầu, Vingroup được lên kế hoạch khởi công cùng ngày 19/12 nhằm chào mừng Đại hội Đảng lần thứ XIV.