Phát triển mô hình khu nghỉ dưỡng phức hợp: Xu hướng và thách thức

Khái niệm khu nghỉ dưỡng phức hợp (IR) được dùng để miêu tả một quần thể nghỉ dưỡng cung cấp các dịch vụ nghỉ dưỡng đa dạng bao gồm khách sạn, casino, trung tâm hội nghị và triển lãm, giải trí, bán lẻ và dịch vụ ăn uống cao cấp, bên cạnh các dịch vụ khác.

Trở lại những năm thập niên 90, khái niệm IR thường dùng để nhắc đến những dự án mới xuất hiện tại Las Vegas như MGM Grand hay Venetian Las Vegas (khu nghỉ dưỡng mega resort đầu tiên là Mirage khai trương năm 1989).

Sau đó các khu phức hợp với quy mô tương tự đã đua nhau xuất hiện tại vùng đất này, với những đặc tính tương tự, nhưng khác nhau về các loại hình dịch vụ, từ khách sạn lớn (có khoảng 3.000 - 4.000 phòng) cho đến các tiện ích giải trí chuyên tổ chức các chương trình biểu diễn tầm cỡ quốc tế, sân vận động, công viên chủ đề, hoạt động giải trí về đêm, dịch vụ ăn uống, v.v.

Tất cả dịch vụ du khách cần đến cho kỳ nghỉ dưỡng của mình đều được phục vụ trong khuôn viên khu nghỉ dưỡng phức hợp.

Ngay khi mô hình IR ra đời, các hoạt động giải trí cá cược đã trở thành một phần không thể thiếu của IR. Lý do đơn giản giải thích vì sao hoạt động đánh bạc lại luôn được tích hợp trong các IR là vì các dự án này thường cần những khoản đầu tư rất lớn. Số vốn đầu tư đó chỉ thực sự có hiệu quả khi đưa bàn chia bài vào hoạt động và lợi nhuận thu được từ hoạt động giải trí cá cược đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn vốn đầu tư.

Để có thể hình dung về quy mô đầu tư như thế nào, có thể lấy ví dụ như khu phức hợp nghỉ dưỡng Venetian Macau ở Macau đầu tư 3 tỷ USD, hay như Marina Bay Sands ở Singapore đầu tư đến 5 tỷ USD.

Đặc điểm chính của mô hình IR là tích hợp loại hình giải trí cá cược thành một phần dịch vụ giải trí hấp dẫn với nhiều đối tượng khách du lịch, tập trung chủ yếu vào gia đình, du khách doanh nhân (chủ yếu tham dự hội nghị, triển lãm), khách du lịch thuần túy, cũng như khách chơi đặt cược chuyên nghiệp.

So với mô hình casino cũ của Freeman Street ở Las Vegas hay casino Lisboa ở Macau trong thập niên 80-90, nơi hoàn toàn là những điểm chơi cá cược và không cung cấp bất kỳ dịch vụ giải trí nào khác, mô hình IR đã mang tới một sự thay đổi rất lớn trong ngành casino.

Sau Las Vegas, mô hình IR cũng đã xuất hiện ở Macau từ năm 2001, khi thu hút nhiều công ty kinh doanh đánh bạc tiếng tăm của Las Vegas như Las Vegas Sands, Wynn và MGM. Những ông lớn này đã xây dựng bản sao của các trung tâm đánh bạc Las Vegas của họ tại Macau, thậm chí còn lớn hơn nhiều so với ở Las Vegas. Chưa kể, họ đã mô phỏng khái niệm Strip khi tập trung các khu nghỉ dưỡng siêu lớn trên Cotai Strip thuộc vùng đất mới phát triển, tương tự như Las Vegas Strip.

Có ai đó đã nói câu này rất đúng: “Tất cả khu nghỉ dưỡng phức hợp đều dùng một “nguyên liệu” giống nhau để hoạt động một cách vô cùng độc đáo - đó là casino.”

Sự cân bằng giữa trò chơi đánh bạc và dịch vụ giải trí hoặc đánh bạc như một loại hình giải trí

Khi trò chơi giải trí cá cược trở thành một phần của mô hình IR, điều mà chúng ta đang thấy chính là sự kết hợp cân bằng hơn giữa doanh thu từ cá cược và doanh thu từ giải trí thuần túy. Và sự kết hợp cân bằng đó luôn là điểm sáng đáng chú ý của thị trường Las Vegas, nơi có tỷ lệ doanh thu cá cược-giải trí thuần túy đạt mức gần như hoàn hảo 50/50.

Từ 2001, khi Macau chuyển sang mô hình IR đã chính thức kết thúc hình thức kinh doanh sòng bạc thuần túy vốn chiếm lĩnh thị trường trước đó, Macau đã được hưởng lợi từ nguồn khách bất tận tại thị trường Trung Quốc ngay sát bên cạnh, bước đầu Macau đã chứng kiến tỷ trọng đóng góp rất lớn từ hoạt động kinh doanh casino - đặc biệt từ phân khúc VIP.

Nhưng hiện nay, thị trường này đang có sự điều chỉnh tỷ lệ doanh thu, dịch chuyển sang một tỷ lệ phù hợp hơn giữa dịch vụ casino và các loại hình giải trí khác và doanh thu từ khách VIP trên tổng số doanh thu đánh bạc (GGR) đang giảm dần qua mỗi năm.

Chính quyền đã Macau đã nhấn mạnh rằng các công ty kinh doanh đánh bạc sẽ cần đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ giải trí thuần túy nhằm hỗ trợ phát triển nơi đó thành điểm đến du lịch đích thực, mà không chỉ là sòng bạc. 

Đến năm 2022, sáu giấy phép kinh doanh đánh bạc ở Macau sẽ hết hiệu lực, và lúc đó sẽ là thời điểm thú vị để chứng kiến các yếu tố nào sẽ tác động đến quy trình bàn thảo xét duyệt mới.

Cách thức IR đóng góp vào chính sách công

Đầu tiên, nếu áp dụng đúng cách thức, chắc chắn mô hình IR sẽ góp phần tạo nên một điểm đến du lịch hấp dẫn. Dịch vụ giải trí đa dạng nơi đây, gồm cả chơi trò chơi có thưởng sẽ hút du khách đến và kéo dài thời gian lưu trú lâu hơn.

Các IR cũng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của hoạt động kinh doanh hội nghị và triển lãm, nhờ thu hút một lượng khách công du và doanh nhân và tạo ra thị trường MICE (Meetings, Incentives, Conventions and Exhibitions) cho chính các IR. 

Thị trường này chắc chắn sẽ phát triển khi MICE ngày càng trở thành một hình thức du lịch nội địa và quốc tế đầy lợi nhuận. Mỗi năm có khoảng 6 triệu khách MICE ghé thăm Las Vegas và khoảng 2,5 triệu người đến Macau.

Ngoài ra, mô hình IR góp phần tạo công ăn việc làm và thúc đẩy doanh thu thuế. Từ giai đoạn xây dựng đến khi chính thức hoạt động, các khu nghỉ dưỡng lớn này sử dụng hàng ngàn nhân lực và nộp các khoản thu thuế khổng lồ cho các chính phủ. Thuế từ hoạt động đánh bạc luôn là yếu tố thúc đẩy việc triển khai mô hình IR. 

Nếu chính sách thuế đạt được mức hiệu quả cao nhất, nguồn thu thuế này không chỉ là nguồn thu ổn định cho Chính phủ mà còn cho phép các đơn vị kinh doanh đánh bạc và nghỉ dưỡng tiếp tục đầu tư phát triển thêm.

Bởi lẽ đây là mô hình hoạt động kinh doanh lớn, IR có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế quốc gia và cấp địa phương bởi tạo ra lượng lớn cơ hội kinh doanh cho các nhà tư vấn, nhà cung cấp, nhà thầu, công ty du lịch và tiếp tục đóng góp thêm vào nền kinh tế khi nhân viên của họ gia tăng chi phí tiêu dùng.

Cuối cùng, về khoản đầu tư cần thiết, hầu hết những phát triển từ mô hình IR đều chứng kiến sự hợp tác giữa các nhà đầu tư nước ngoài và trong nước, kết hợp với các nguồn nhân lực sẵn có trong nước, cùng kỹ năng cao và chuyên môn trong ngành kinh doanh khách sạn và đánh bạc sẽ thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng địa phương và khu vực như giao thông, năng lượng và đường bộ.

Chúng ta có thể khiến mô hình IR hiệu quả bằng cách nào

Rõ ràng để mô hình IR phát triển cần xây dựng một mô hình kinh doanh có sự hỗ trợ từ nhiều yếu tố khác đã đề cập ở trên như lợi thế kinh tế, các chính sách đảm bảo lợi ích công liên quan tới đầu tư, việc làm, thuế, các dự án du lịch…

Nhưng trên tất cả, chúng ta cũng cần hiểu rằng các yêu cầu pháp lý và quy định cơ bản là nền tảng cơ bản mang lại niềm tin cho nhà đầu tư và bảo đảm tính chắc chắn trong hoạt động.

Mô hình IR sẽ không hiệu quả nếu không có khung pháp lý quy định rõ tính đặc thù của mô hình IR và đáp ứng các yêu cầu phát triển cũng như vận hành sao cho phù hợp với tiêu chuẩn của ngành và quốc tế.

Những yêu cầu tối thiểu sẽ như sau:

- Định nghĩa về chính sách của mô hình IR có tính đến tỷ lệ cơ sở vật chất phù hợp dành riêng cho mảng kinh doanh đánh bạc và mảng dịch vụ giải trí còn lại

- Hiểu đầy đủ ý nghĩa của việc kết hợp đánh bạc trong mô hình giải trí tổng thể của IR và hợp pháp hóa tác động của mô hình đó bằng cách áp dụng nghĩa vụ đầu tư vào loại hình giải trí thuần túy.

- Hiểu được sự cần thiết của mô hình hợp tác giữa các nhà đầu tư và chính phủ dựa trên những nỗ lực đầu tư. Chính phủ có nghĩa vụ hỗ trợ dự án thành công, khi thu về doanh thu thuế nhiều hơn, tạo ra số lượng lớn việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế mà chi phí bỏ ra và chịu trách nhiệm chính là từ phía chủ đầu tư

- Một bộ luật về đánh bạc phù hợp phải giải quyết các yêu cầu chuẩn như:

Những quy định thuế cụ thể trong lĩnh vực đánh bạc. Cần có một bộ quy định đặc biệt cho ngành công nghiệp đánh bạc để giải quyết được các vấn đề cụ thể về doanh thu và các khoản thua lỗ liên quan tới các hoạt động casino. 

Các hoạt động đó bao gồm, giữa những hoạt động khác, đặc tính cụ thể của dịch vụ xúc tiến đánh bạc do các Nhà điều hành tour du lịch quốc tế cung cấp (International Tour Operators- "ITOs”) hỗ trợ đưa khách chơi là người nước ngoài tới chơi đánh bạc, giải quyết khó khăn trong thu hồi nợ đánh bạc, đánh thuế đồng thời các khoản thu nhập doanh nghiệp khác hỗ trợ cho ngành công nghiệp đánh bạc)

ITOs. Điều cơ bản là giải quyết tính cụ thể của các hoạt động xúc tiến đánh bạc thông qua một bộ quy tắc đặc biệt có chứa điều lệ cấp phép áp dụng cho các ITOs.

Luật tín dụng trong đánh bạc. Việc ban hành các quy tắc cụ thể liên quan đến cấp tín dụng trong hoạt động đánh bạc để thực hiện thu hồi các khoản nợ đánh bạc một cách phù hợp là rất quan trọng.

Quy trình cấp phép cho nhà sản xuất máy đánh bạc điện tử. Để đảm bảo tính thống nhất trong việc lắp đặt và sử dụng các máy đánh bạc (slot machine), cần phải có bộ quy tắc xét duyệt các nhà sản xuất máy đánh bạc, cũng như xét duyệt việc lắp đặt các máy đánh bạc điện tử, các thiết bị và hệ thống trò chơi liên quan được cung cấp cho thị trường Việt Nam.­­

Đánh bạc có trách nhiệm. Chương trình Đánh bạc có trách nhiệm ngày càng giữ vai trò quan trọng, đánh dấu mốc trong việc phát triển ngành công nghiệp đánh bạc trở thành một môi trường giải trí đúng nghĩa.

Nguyên tắc tổ chức các trò chơi may mắn tại casino. Mỗi trò chơi may mắn tại sòng bài hoặc những trò chơi thuộc hình thức khác thì sẽ phụ thuộc bộ quy tắc hoạt động cụ thể. Các quy tắc hoạt động này phải được Chính phủ phê duyệt theo đề xuất của người làm luật casino.

Quy định về chống rửa tiền. Trên toàn thế giới và trong ngành công nghiệp đánh bạc, các điều khoản chống rửa tiền và các yêu cầu kiểm soát nội bộ áp dụng cho các hoạt động tổ chức đánh bạc hàng ngày đóng vai trò rất quan trọng.

Thành lập cơ quan quản lý lĩnh vực đánh bạc. Để xây dựng một bộ khung phát triển cho ngành công nghiệp đánh bạc và mở đường cho những thay đổi pháp lý sau này, điều cần thiết là lập ra một cơ quan quản lý cụ thể thuộc Chính phủ để đưa ra các chỉ dẫn và hỗ trợ Chính phủ xác định và thực thi các chính sách kinh tế đối với các hoạt động casino hoặc các hình thức chơi bạc khác.

Quảng cáo. Cần phải có những quy định cụ thể về việc quảng cáo đánh bạc. Quảng cáo đánh bạc nên được chấp nhận ở mức độ nào trong lãnh thổ quốc gia này. Trong phạm vi được cho phép, quảng cáo đánh bạc nên được quản lý như thế nào? Chúng tôi tin rằng việc thiết lập các nguyên tắc cụ thể để đảm bảo việc đánh bạc có trách nhiệm và áp dụng nguyên tắc trách nhiệm đúng đắn khi xây dựng thông điệp quảng cáo là rất quan trọng.

- Đảm bảo giám sát việc phát triển và vận hành dự án thông qua một cơ quan quản lý cụ thể để tránh làm chậm trễ các quyết định hành chính được phân chia giữa một số Bộ có lợi ích và quan điểm trái ngược nhau;

- Giữ các nhà đầu tư đạt tiêu chuẩn cao nhất dựa vào chuyên môn, hiểu biết và khả năng hoạt động theo quy chuẩn quốc tế và ngành hoạt động, cụ thể là kinh nghiệm của họ tại các quốc gia phát triển trong lĩnh vực đánh bạc;

- Nỗ lực và vận dụng chuyên môn để duy trì một nền tảng pháp lý vững chắc cũng như những khuôn khổ rõ ràng nhằm giúp các nhà đầu tư có thể tuân thủ bằng cách hiểu về các yêu cầu pháp lý và các bước để đạt được sự tuân thủ pháp lý đầy đủ .

- Điều này đồng nghĩa với việc cố gắng thúc đẩy để thành lập được một bộ luật đầy đủ và đúng đắn về mặt kỹ thuật, sao cho phù hợp với mô hình IR thay vì đưa ra các quyết định hành chính nhất thời mà đa phần đều không thể thể hiện được tính hợp pháp một cách toàn vẹn nhất. Đây không phải là một vấn đề khó ở Việt Nam vì Việt Nam có hệ thống pháp luật dựa trên luật dân sự nên có thể luật hoá các vấn đề này.

- Nghiên cứu và tìm hiểu với các hệ thống pháp lý và khu vực pháp lý tiên tiến hơn vốn đã có kinh nghiệm và xử lý khi triển khai mô hình IR. Với tình trạng hiện tại, rõ ràng chúng ta không cần phải phát minh lại các luật đó.

Hiện nay, nhiều đơn vị kinh doanh sòng bạc hợp pháp lâu đời cũng như các đơn vị mới nổi mong muốn xây dựng hệ thống khu nghỉ dưỡng phức hợp giống như các mô hình ở Las Vegas, Singapore và Macau.

Cần nhớ rằng các nhà đầu tư sẽ luôn xem xét các biện pháp kiểm soát pháp lý, luật pháp, hiệu quả hành chính, cơ cấu thuế, mức độ uy tín và sự minh bạch của Chính phủ để đưa ra các quyết định kịp thời. 

Ngoài ra, chất lượng cơ sở hạ tầng cũng là một yếu tố sẽ được cân nhắc trước khi họ quyết định rót hàng triệu hoặc hàng tỷ đô la vào các khu nghỉ dưỡng phức hợp.

Ông Luis Mesquita de Melo hiện là Phó Chủ tịch, Giám đốc Pháp chế Asian Coast Development Ltd. Ông có kinh nghiệm chuyên sâu về tư vấn luật pháp cho các dự án liên quan đến các khu phức hợp nghỉ dưỡng, khách sạn, khu vui chơi giải trí có thưởng. Trước khi gia nhập Asian Coast Development Ltd, ông Luis đã giữ vị trí lãnh đạo cấp cao cho các tập đoàn lớn như NagaCorp, MdME Lawyers, Mesquita de Melo Lawyer, Sands China Ltd, Venetian Macau Limited.