Đổi mới sáng tạo mở: Mảnh ghép còn thiếu đến từ cơ chế
Dù nhận được sự quan tâm lớn từ toàn bộ máy chính trị nhưng hoạt động đổi mới sáng tạo ở Việt Nam vẫn đang loay hoay với những vướng mắc đến từ việc thiếu cơ chế, thiếu hành lang pháp lý.
Cách mạng 4.0 bùng nổ với những công nghệ mới con người chưa thể mường tượng hết, những khái niệm con người chưa thể thống nhất định nghĩa. Điều này đặt ra rủi ro lớn đối với startup và cả các nhà quản lý, hoạch định chính sách khi khó có thể đặt ra khung pháp lý điều chỉnh những khái niệm mới này.
Ra đời từ năm 2021, dự án vũ trụ ảo (metaverse) Bizverse World nhanh chóng nhận được sự chú ý của cộng đồng, hợp tác với nhiều công ty lớn thuộc nhiều lĩnh vực như Ahamove; ngân hàng VIB; ASIM…
Tuy nhiên, mỗi bước đi của Bizverse World lại là một bước trăn trở. Bà Dương Thị Thu Trang, Giám đốc kinh doanh Bizverse World, cho biết, là doanh nghiệp mới, khởi nghiệp trong một lĩnh vực mới với sự hội tụ của hàng loạt công nghệ mới, công ty rất mong muốn có khung pháp lý để quản lý một cách hoàn chỉnh.
Đó là những nền tảng quan trọng để Bizverse World triển khai những giai đoạn tiếp theo như phát hành tiền số sử dụng trên thế giởi ảo. Bà Trang kỳ vọng, những hành lang pháp lý phù hợp sẽ sớm được đưa ra để doanh nghiệp có thể phát triển một cách thuận lợi nhất.
Startup chủ động
Nói về những trăn trở của bà Trang cũng như nhiều startup đang dấn thân vào những lĩnh vực mới khác, TS. Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và công nghệ, cho biết, cần phải hết sức thông cảm vì “thể chế, chính sách luôn có độ trễ so với thực tế”.
Cụ thể trong câu chuyện về metaverse, khái niệm về metaverse hiện tại mỗi người đang định nghĩa một cách khác nhau, chưa có một định nghĩa thống nhất, như vậy nhà quản lý khó có thể đưa ra cách hiểu phù hợp. Chưa kể, metaverse đang kỳ vọng tạo ra cả một nền kinh tế ảo, như vậy thì “cần bao nhiêu cái giấy phép”?
“Để có chính sách chắc phải có một hòn đảo, có một cái hộp cát (sandbox) để thử nghiệm, chứ không thể hoàn thiện ngay được vì phải điều chỉnh rất nhiều luật liên quan”, lãnh đạo Cục Phát triển thị trường khoa học và công nghệ nhìn nhận.
Ông Quất đưa ra lời khuyên cho các startup tiên phong là nếu “muốn đi nhanh”, có thể xin một số cơ chế đặc thù nhất định rồi tiến hành thử nghiệm các ý tưởng. Doanh nghiệp khởi nghiệp cũng có thể lựa chọn làm ở một số quốc gia có cơ chế thông thoáng hơn như Singapore, Phần Lan, Estonia…, sau đó quay về trình bày kết quả đạt được với cơ quan quản lý. Khi chứng minh được kết quả, startup có thể tạo động lực để hành lang pháp lý được xây dựng nhanh hơn.
Đồng quan điểm, TS. Vũ Thị Bích Hậu, Phó giám đốc Sở Khoa học và công nghệ TP. Đà Nẵng, cho biết, startup bản chất là những người đi đầu, do đó cần phải mạnh dạn “làm những gì pháp luật không cấm” chứ không cần phải chờ đợi chính sách hay hành lang pháp lý hoàn hảo.
Chính sách mạnh dạn “phá rào”
Ông Phạm Dũng Nam, Giám đốc văn phòng Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 (đề án 844), hồi tưởng lại những ngày đầu tiên hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp, cũng là những viên gạch đầu tiên xây nên hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam như ngày hôm nay.
Đó là khoảng năm 2013, khi ở Việt Nam, những khái niệm như startup; accelerator (tăng tốc kinh doanh); incubator (vườn ươm khởi nghiệp)… vẫn còn mới lạ và chưa thống nhất.
Tâm thế của những người tiên phong như ông Nam, ông Quất lúc đó cũng vướng phải rất nhiều lo lắng, trăn trở. “Sử dụng tiền ngân sách cực kỳ khó, chúng tôi còn tự đặt ra câu hỏi, nếu bỏ tiền vào startup mà startup thua lỗ thì có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không”, ông Nam cho biết
TS. Nguyễn Quân, khi đó đang giữ chức Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ, đã mạnh dạn phá bỏ đi những rào cản pháp lý trói chân hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, thông qua việc tổ chức các dự án thí điểm tăng tốc kinh doanh cho các startup có tiềm năng; dùng kinh phí nhà nước để đầu tư vào startup trên danh nghĩa là thực hiện các nhiệm vụ khoa học công nghệ.
Nói về nguyên Bộ trưởng Nguyễn Quân, ông Nam nhận xét, với những quyết định táo bạo lúc đó, ông Quân là “thủy tổ” cho hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam được như ngày hôm nay, khi từng bước phá vỡ những rào cản pháp lý, mở đường cho các bên liên quan mạnh dạn vào cuộc.
Đây là câu chuyện truyền cảm hứng và cũng là bài học kinh nghiệm cho các nhà quản lý đối với những khái niệm mới như metaverse. Ông Nam khái quát, nhà quản lý, hoạch định chính sách cũng cần mạnh dạn phá vỡ đi những rào cản pháp lý thông qua thực hiện dự án thí điểm.
Một mặt, những dự án thí điểm đem lại kết quả là động lực để hình thành chính sách. Mặt khác, nhà quản lý cũng xác định những rủi ro hay hành vi lợi dụng để trục lợi, từ đó có phương án thích hợp để ngăn chặn hoặc điều chỉnh.
Đồng quan điểm, bà Ana Lê Mỹ Nga, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo BK Holdings Duy Tân, đặt vấn đề, khung chính sách điều chỉnh chắc chắn sẽ phải có trong tương lai, như vậy tại sao không đẩy nhanh tiến độ ban hành chính sách để “đi tắt đón đầu”?
Có chính sách sớm, dù có thể chưa hoàn thiện nhưng cũng là sự động viên lớn cho các startup, đồng thời tránh được những câu chuyện “chảy máu chất xám” như Bizverse World hay một số startup về blockchain khác phải đăng ký kinh doanh tại Singapore, Hàn Quốc.
Dù nhận được sự quan tâm lớn từ toàn bộ máy chính trị nhưng hoạt động đổi mới sáng tạo ở Việt Nam vẫn đang loay hoay với những vướng mắc đến từ việc thiếu cơ chế, thiếu hành lang pháp lý.
Thị trường mua bán sáp nhập đang chứng kiến sự chuyển hướng sang các công ty trong nước thay vì được dẫn dắt bởi các tên tuổi ngoại như trước đây. Nhiều doanh nghiệp đã đưa M&A vào chiến lược chính trong kế hoạch phát triển và mở rộng hê sinh thái kinh doanh.
Vừa qua, BK Holdings và trường Đại học Duy Tân đã phối hợp ra mắt Trung tâm Đổi mới Sáng tạo BK Holdings Duy Tân nhằm tăng cường kết nối “3 nhà” bao gồm Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp, tạo hệ sinh thái toàn diện hỗ trợ đổi mới sáng tạo khu vực miền Trung – Tây Nguyên.
Để đi được đường dài, yếu tố máu lửa, đam mê và tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo không ngừng của “tuổi trẻ” là thứ cần được duy trì trong các doanh nghiệp.
Chương trình Huấn luyện đổi mới sáng tạo S-Growth (SIC) được tổ chức bởi BK Holdings, Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC) và tổ chức huấn luyện quốc tế Growth Coaching International (GCI).
Bắt đầu kinh doanh từ năm 2020 thông qua website công ty và các nền tảng thương mại điện tử như Amazon, Etsy với thị trường chính là Mỹ, Úc và Canada, đến năm 2023, doanh thu Kalotoys là 95 tỷ đồng.
Tiến sĩ hóa học Vũ Thị Tần hiện là giảng viên đại học Bách Khoa Hà Nội, đã sở hữu cho mình 17 sáng chế về vật liệu và xử lý bề mặt.
Seichou Machi Ramen kêu gọi đầu tư 2,5 tỷ đồng cho 12,5% cổ phần, với hai mô hình kinh doanh là chuỗi bán lẻ và sản xuất sản phẩm đông lạnh.
Thị trường mua trước trả sau đang trở nên "nóng" hơn cả, khi gần đây liên tục đón nhận sự tham gia của các tay chơi lớn.
Thay vì dồn dập các thương vụ đầu tư góp vốn như vài năm trước, thị trường fintech Việt Nam giờ đây đang trở nên phân hóa, tập trung vào hai mảng sản phẩm đầu tư và mua trước trả sau.
Mặc dù vốn đầu tư nước ngoài toàn cầu có xu hướng chững lại, ngành bán dẫn ghi nhận mức đầu tư kỷ lục và thu hút sự tham gia của nhiều tên tuổi lớn tại Việt Nam.
Giới chuyên gia nhận định, những dự án có thể dung hòa nhu cầu đa thế hệ, từ thiết kế căn hộ đến hệ thống tiện ích nội – ngoại khu, sẽ ngày càng được ưa chuộng và bền vững.
Khả năng sinh lời đang là câu hỏi lớn nhất của các ngân hàng số tại Việt Nam, sau nhiều năm nỗ lực chứng minh về tính hiệu quả, tinh gọn và hiện đại.
Trong bối cảnh Tổ hợp hóa dầu miền Nam dừng hoạt động chưa hẹn ngày về, chủ đầu tư thông báo sẽ rót nửa tỷ đô để tối ưu hiệu năng, tính cạnh tranh của dự án.
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tái diễn năm 2025 với quy mô lớn hơn. Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức khi chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi, tác động mạnh đến xuất khẩu và đầu tư.
Thành công trong bán hàng không chỉ dựa vào năng lực cá nhân mà chủ yếu nhờ xây dựng hệ thống quy trình bán hàng chuyên nghiệp.
Cơ chế đặc thù phục vụ triển khai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận chưa cụ thể hóa danh tính chủ đầu tư như Chính phủ đề xuất.