Trong khi công nghiệp chế tạo là hạt nhân thực sự của một nền công nghiệp quốc gia, đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, thì trên thực tế vẫn chỉ đang gia công.
Số liệu về công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỉ lệ 39% trong giá trị sản xuất của công nghiệp Việt Nam được đưa ra tại một buổi hội thảo gần đây cho thấy một bức tranh nhiều gam màu sáng của ngành công nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, GS. Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) lại không khỏi băn khoăn về con số này.
Theo ông, khi gộp chung công nghiệp chế biến và công nghiệp chế tạo vào cùng một chỉ số, nhiều khả năng những người làm số liệu thống kê đã nhầm lẫn ngay từ trong khái niệm nền tảng.
Bởi về bản chất, "công nghiệp chế biến" và "công nghiệp chế tạo" là hai lĩnh vực hoàn toàn khác biệt, không thể đánh đồng.
Ông giải thích một cách rành mạch: "Chế biến" là các hoạt động liên quan đến chế biến, như chế biến nông, lâm, thủy sản. "Đánh bắt cá lên mổ bụng, sấy khô là chế biến. Hái cà phê ra phơi khô, xay lấy bột là chế biến".
Còn "chế tạo" là một phạm trù hoàn toàn khác. Ngành công nghiệp chế tạo bao gồm bảy khâu phức tạp, từ ý tưởng sản phẩm, thiết kế, chế tạo thử, sản xuất hàng loạt, cho đến thương mại hóa.
Sự nhầm lẫn này dẫn đến một con số thống kê đẹp đẽ nhưng sai lệch về bản chất. Và sau sự nhầm lẫn khái niệm này là một sự thật trần trụi được phơi bày: "Công nghiệp Việt Nam chủ yếu không có chế tạo mà là gia công, "đứng máy gia công" theo đơn đặt hàng của nước ngoài".
Bản chất của hoạt động này, theo ông Tuấn, chỉ là các tập đoàn nước ngoài sang Việt Nam thuê đất rẻ, nhân công rẻ để thực hiện một công đoạn trong chuỗi sản xuất của họ. Các doanh nghiệp trong nước làm theo thiết kế, vật liệu quy định và nhập máy móc từ nước ngoài.
Đó là "gia công" theo đơn đặt hàng, không phải "chế tạo" đúng nghĩa. "Chế tạo phải bắt đầu từ ý tưởng sản phẩm. Chứ chúng ta là sản xuất theo đơn đặt hàng gia công, không có chế tạo".
Hệ quả của một nền công nghiệp chỉ dựa vào gia công là một thực tế đáng buồn, hiện hữu ngay trong mỗi gia đình Việt Nam. "Trong mỗi gian bếp, từ nồi cơm điện, thậm chí bát đĩa, cũng khó tìm được đồ do Việt Nam sản xuất", cho thấy một nền công nghiệp chế tạo chưa thực sự phát triển, ông Tuất nhấn mạnh.
Nguyên nhân sâu xa của thực trạng này, chính từ khái niệm còn chưa rõ ràng, nên chính sách hỗ trợ cho công nghiệp chế tạo của Việt Nam cũng thiếu định hướng nhất quán, ông Tuất khẳng định và chỉ ra nút thắt cổ chai đang kìm hãm sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ Việt Nam suốt nhiều năm qua là sự bất lực của các nghị định, mà thiếu một đạo luật riêng của ngành.
Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đang phải vật lộn trong một cuộc chơi nơi họ phụ thuộc hoàn toàn vào đơn đặt hàng từ các công ty FDI.
Các doanh nghiệp công nghiệp phải vay vốn như các doanh nghiệp thông thường, không có ưu đãi. Đất trong khu công nghiệp không có hỗ trợ. Sản phẩm làm ra không thể bán tự do ra thị trường mà phải bán cho nhà cung ứng trong chuỗi.
Trong khi đó, áp lực chất lượng và sự cạnh tranh cũng vô cùng khắc nghiệt. Hiện nay, rất ít các doanh nghiệp trong nước đủ năng lực để có thể chen chân vào chuỗi cung ứng đã được định hình sẵn có của các doanh nghiệp nước ngoài.
Để giải quyết các khó khăn của doanh nghiệp hiện nay, mở đường cho công nghiệp chế tạo phát triển, "nghị định không giải quyết được gì hết," ông Tuất khẳng định một cách đanh thép.
Vị Chủ tịch VASI lý giải rằng, để một nghị định có thể đi vào cuộc sống, cần có hàng chục thông tư liên bộ và thông tư của bộ hướng dẫn chi tiết. Nhưng ngay cả khi có, hiệu quả cũng "không đáng kể".
Bởi một nghị định, dù có tốt đến đâu, vẫn luôn nằm dưới một loạt các đạo luật khác như Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp... Các nghị định không vượt qua được các quy định của luật.
Ông dẫn chứng, một doanh nghiệp sau rất nhiều nỗ lực đã được Bộ Công thương cấp giấy chứng nhận là doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, với hy vọng sẽ nhận được ưu đãi về vay vốn như trong Nghị định 111.
Thế nhưng, khi doanh nghiệp này mang giấy chứng nhận đến ngân hàng, cơ quan thuế, câu trả lời họ nhận được chỉ là những cái lắc đầu "chưa có hướng dẫn nào cả, vì luật không có quy định". Trong danh mục thuế không hề có đối tượng này. Vậy là tờ giấy chứng nhận mà doanh nghiệp phải "chạy vạy mãi mới xin được" bỗng chốc trở nên vô giá trị.
Ngay cả những ưu đãi tưởng chừng đơn giản như giảm chi phí kiểm định hàng hóa cũng rơi vào bế tắc.
So sánh với kinh nghiệm quốc tế, ông Tuất chỉ ra một sự khác biệt căn bản trong tư duy làm chính sách. Từ năm 1957, Nhật Bản ra đạo luật đầu tiên là luật về chế tạo linh kiện chi tiết cơ khí, chứ không phải là luật công nghiệp hỗ trợ chung chung.
Năm 1958, họ tiếp tục ra đạo luật thứ hai về chế tạo chi tiết linh kiện điện tử. Điều này cho thấy, rõ ràng, họ xác định đây là vấn đề sống còn đối với sự phát triển của đất nước và cần một hành lang pháp lý ở cấp cao nhất.
Tương tự, Hàn Quốc cũng có luật riêng về phát triển công nghiệp. Có như vậy, các quốc gia này mới tạo được chính sách hỗ trợ đặc thù để các doanh nghiệp công nghiệp phát triển thực sự.
"Ở Hàn Quốc, chính phủ lấn biển làm đất, xây nhà xưởng, mời doanh nghiệp hỗ trợ đến làm. Khi nào có lãi thì mới phải trả tiền đất và tiền xưởng. Còn không may phá sản, chính phủ chịu. Thế nó mới phát triển được", ông dẫn chứng.
Bài học rút ra là, để hỗ trợ doanh nghiệp, nhà nước không thể đứng ngoài mà phải trực tiếp tạo ra một hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi. Muốn làm được điều đó, trước hết Chính phủ phải có luật riêng về hành lang pháp lý cho công nghiệp phát triển.
Một đạo luật đủ mạnh để vượt lên trên các luật khác, tạo ra một hành lang pháp lý thực sự hiệu quả, hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao chuỗi giá trị, hỗ trợ về vốn, công nghệ, kết nối các doanh nghiệp tạo sức mạnh cộng hưởng...
"Từ năm 2002, tôi đã nhận thấy phải coi công nghiệp hỗ trợ, bản chất là công nghiệp chế tạo, là động lực chính và hạt nhân trong phát triển nền công nghiệp quốc gia, đưa kinh tế đất nước tăng trưởng mạnh mẽ.
Việt Nam không thể mãi là một công xưởng gia công của thế giới. Đã đến lúc chúng ta phải trả lại đúng tên cho "công nghiệp chế tạo" và trao cho nó một hành lang pháp lý xứng tầm – một đạo luật mà ngành công nghiệp này đã mòn mỏi đợi chờ suốt hơn hai thập kỷ để có một nền công nghiệp tự chủ, hùng cường", ông Tuất khẳng định.
Tags:
Tags:
Sự cộng hưởng từ sáp nhập tỉnh thành, một loạt siêu dự án hạ tầng và các chính sách đột phá của Chính phủ đang tạo ra sức hấp dẫn lớn cho bất động sản công nghiệp Đồng bằng sông Hồng.
Sau nhiều năm 'lỡ nhịp', kết quả triển khai nhà ở xã hội đang bứt tốc, tiến tới hoàn thành kế hoạch 100 nghìn căn trong năm 2025, thắp lên hy vọng cho người lao động thu nhập thấp có cơ hội sở hữu nhà ở.
Những khoảng trống pháp lý, bất cập trong quy định về quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, chuyển nhượng dự án, định giá đất, đang đặt ra nhu cầu bức thiết cần sửa đổi Luật Đất đai 2024 để đáp ứng yêu cầu của bối cảnh mới.
Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV là một bước tiến mạnh mẽ về nhận thức lý luận và thực tiễn, khi khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
Việt Nam cần đảm bảo việc nới lỏng lãi suất phải đi cùng với chất lượng của tín dụng, thận trọng các rủi ro khi dòng tiền đổ vào bất động sản và chứng khoán gây nên 'bong bóng tài sản'.
Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng mạnh, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) tham gia xuất khẩu trực tuyến. Tuy nhiên, để bứt phá, các doanh nghiệp cần vượt qua rào cản về logistics, chi phí và chiến lược vận hành.
Trân trọng giới thiệu toàn văn bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm với tiêu đề: “Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để phát triển đất nước".
Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định, Việt Nam luôn coi trọng và thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại công bằng, cùng có lợi với Hoa Kỳ.
Vinhomes Green Paradise vừa được công nhận là ứng viên chính thức đầu tiên của chiến dịch bầu chọn “7 kỳ quan đô thị tương lai” do New7Wonders phát động. Việc vượt qua 90 hồ sơ ứng cử và đề cử từ khắp thế giới để trở thành ứng viên đầu tiên đáp ứng các tiêu chí tham gia bầu chọn biểu tượng đô thị của thế kỷ 21 - đã khẳng định tầm nhìn và tầm vóc của “viên ngọc quý” Vinhomes Green Paradise trong việc phát triển mô hình đô thị kiểu mẫu của tương lai.
Cùng với xu hướng thuê văn phòng, ngày càng nhiều doanh nghiệp tính đến bài toán sở hữu mặt bằng ổn định để kiểm soát chi phí và bảo toàn dòng tiền dài hạn. Đây chính là động lực thúc đẩy mô hình Smart Asset - tài sản dòng tiền thông minh, trở thành cấu phần mới trong chiến lược tài chính của doanh nghiệp và nhà đầu tư tổ chức.
Nikken Sekkei – “ông lớn” kiến trúc Nhật Bản với hơn một thế kỷ tạo tác các công trình biểu tượng – đang mang tinh thần đến Imperia Holiday Hạ Long. Lấy chất liệu từ địa hình kỳ quan và bối cảnh di sản, thiết kế tại đây hứa hẹn tạo nên một dấu ấn mới cho không gian sống bên bờ vịnh.
Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV là một bước tiến mạnh mẽ về nhận thức lý luận và thực tiễn, khi khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.
Đợt lũ ở Nam Trung Bộ đang diễn ra, Đắk Lắk và Khánh Hòa là hai địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất về người, lần lượt ghi nhận 16 và 14 người chết.
Xu hướng kinh tế trải nghiệm đang định hình tiêu dùng mới tại Việt Nam, khi khách hàng ưu tiên cảm xúc, giá trị sống và sự phát triển bản thân hơn tài sản vật chất.
Kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp ngành thép phân hóa mạnh trong bối cảnh thị trường đang phục hồi nhưng chưa đáng kể.
