VACD đề xuất Chính phủ gỡ 12 'điểm nghẽn' cho doanh nghiệp

Ngày 19/6/2025, Hội các Nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam (VACD) đã gửi Công văn 14/2025/CV-VACD đến Văn phòng Chính phủ, nêu rõ 12 “điểm nghẽn” đang kìm hãm hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, từ thủ tục góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài đến bất cập trong thuế GTGT và hóa đơn sau đối soát.

Sau hơn một tháng tiếp nhận, Văn phòng Chính phủ đã ra Công văn 6594/VPCP-ĐMDN ngày 16/7/2025, khẩn trương chuyển toàn bộ kiến nghị tới Bộ Tài chính và Bộ Công an, yêu cầu hai bộ báo cáo giải pháp cụ thể trước ngày 15/8/2025 và cập nhật công khai trên Hệ thống phản ánh kiến nghị đối thoại doanh nghiệp.

VACD kỳ vọng với cơ chế phản ánh – xử lý kiến nghị đã được siết chặt về thời hạn và công khai tiến độ, các “điểm nghẽn” sẽ sớm được gỡ bỏ, tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp phục hồi và mở rộng sản xuất trong nửa cuối năm 2025.

TheLEADER trích đăng nội dung kiến nghị của VACD.

1. Thủ tục đăng ký góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài

Mặc dù Luật Đầu tư 2020 chỉ quy định nhà đầu tư nước ngoài phải đăng ký khi tăng tỷ lệ sở hữu vượt 50% vốn điều lệ, nhiều doanh nghiệp vẫn bị yêu cầu nộp hồ sơ góp vốn, mua cổ phần trong các trường hợp không bắt buộc.

Thực tiễn này không chỉ làm tăng chi phí và thời gian chờ đợi, mà còn gây tâm lý e ngại cho nhà đầu tư. VACD đề xuất sửa đổi hoặc ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, buộc cơ quan đăng ký kinh doanh chỉ làm thủ tục khi luật thực sự yêu cầu, nhằm giảm thiểu thủ tục hành chính không cần thiết.

2. Giảm vốn điều lệ cho doanh nghiệp FDI

Luật Doanh nghiệp 2020 cho phép doanh nghiệp FDI hoàn trả vốn góp và giảm vốn điều lệ sau hai năm hoạt động, song ngân hàng thường chỉ ghi nhận khi có giấy phép điều chỉnh vốn. Doanh nghiệp vì thế phải hoàn tất đăng ký kinh doanh rồi mới cập nhật với ngân hàng, dẫn đến vòng luẩn quẩn kéo dài. VACD kiến nghị bổ sung hướng dẫn thời điểm song hành giữa việc hoàn trả vốn và nộp hồ sơ đăng ký, bảo đảm doanh nghiệp có thể thực hiện hai thủ tục đồng thời.

3. Gia hạn dự án sử dụng máy móc “lạc hậu”

Nghị định 31/2021/NĐ-CP cấm gia hạn dự án nếu máy móc, thiết bị đã qua 10 năm hoặc không đáp ứng chuẩn kỹ thuật, nhưng thiếu tiêu chí đánh giá “lạc hậu” rõ ràng. Kết quả là nhiều nhà đầu tư không biết căn cứ nào để xin gia hạn dù thiết bị vẫn vận hành tốt. VACD đề xuất bỏ quy định tuổi máy hoặc cho phép doanh nghiệp tự cam kết thiết bị còn an toàn, rồi kiểm tra sau để tránh gián đoạn hoạt động.

4. Truy thu thuế GTGT khâu nhập khẩu cho nhà thầu phụ

Theo Luật Thuế GTGT và các công văn hướng dẫn, hàng hóa nhập khẩu bởi nhà thầu phụ cho dự án chế xuất được miễn thuế. Tuy nhiên, nhiều chi cục Hải quan vẫn yêu cầu kê khai bổ sung và thu thuế, bất chấp đã có hướng dẫn miễn. Điều này không chỉ làm tăng chi phí cho nhà thầu phụ, mà còn phá vỡ tính nhất quán trong áp dụng chính sách. VACD kêu gọi Tổng cục Hải quan ban hành ngay văn bản thống nhất, chấm dứt việc truy thu sai quy định.

5. Chuyển đổi sang tài khoản định danh điện tử

Nghị định 69/2024/NĐ-CP yêu cầu doanh nghiệp và đại diện pháp luật dùng tài khoản định danh điện tử trên cổng quốc gia, nhưng không có cơ chế cấp mã cá nhân cho người nước ngoài. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp không thể hoàn thiện thủ tục trực tuyến. VACD đề nghị lùi thời hạn áp dụng cho nhóm này hoặc tạm cho phép sử dụng mã số thuế doanh nghiệp làm mã định danh, tránh gián đoạn hoạt động kinh doanh.

6. Ưu đãi thuế TNDN tại địa bàn khó khăn

Nghị định 218/2013/NĐ-CP và Nghị định 31/2021/NĐ-CP đưa ra hai danh mục địa bàn khó khăn khác nhau, gây nhầm lẫn khi doanh nghiệp xác định mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo Thông tư 78/2021/TT-BTC. Sự không đồng bộ buộc doanh nghiệp phải xin hướng dẫn riêng, chậm tiến độ dự án. VACD đề xuất Bộ Tài chính ban hành hướng dẫn thống nhất, giúp doanh nghiệp xác định nhanh điều kiện hưởng ưu đãi.

7. Đăng ký, thay đổi thông tin nhà thầu nước ngoài

Thông tư 86/2024/TT-BTC yêu cầu doanh nghiệp lập bảng kê chi tiết nhà thầu nước ngoài khi khấu trừ thuế, nhưng không quy định cách cập nhật khi phát sinh thêm nhà thầu. Kết quả là doanh nghiệp phải nộp đi nộp lại nhiều lần, mất thời gian và nhân lực. VACD kiến nghị đơn giản hóa thủ tục bằng cách cho phép sử dụng mã số thuế đã cấp cho tất cả nhà thầu phát sinh, thay vì bảng kê riêng lẻ.

8. Lập – xuất hóa đơn sau đối soát

Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC chỉ cho phép một số lĩnh vực như tài chính, chứng khoán lập hóa đơn muộn trong vòng bảy ngày sau khi đối soát. Trong khi đó, doanh nghiệp ở nhiều ngành khác cũng cần thời gian để hoàn thiện số liệu mới dám xuất hóa đơn. VACD đề xuất mở rộng danh mục đối tượng được lập hóa đơn muộn nhằm giảm rủi ro phạt hành chính, giúp doanh nghiệp yên tâm giao dịch.

9. Miễn, giảm thuế theo điều ước quốc tế

Thông tư 80/2021/TT-BTC quy định tổ chức, cá nhân nước ngoài vay vốn nước ngoài phải kèm mẫu xác nhận của Ngân hàng Nhà nước mới được miễn thuế thu nhập. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước chưa ban hành mẫu xác nhận, khiến doanh nghiệp không thể hưởng ưu đãi dù đã đáp ứng các điều kiện khác. VACD yêu cầu Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính sớm hoàn thiện mẫu 01/DUQT cùng quy trình xác nhận để gỡ vướng cho doanh nghiệp.

10. Áp dụng hiệu lực hồi tố văn bản quy phạm

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 quy định văn bản chỉ áp dụng với hành vi xảy ra sau khi có hiệu lực, trừ khi có điều khoản hồi tố. Dù Thông tư 156/2013/TT-BTC đã hướng dẫn thủ tục miễn thuế theo điều ước quốc tế, nhiều cơ quan thuế vẫn yêu cầu hợp đồng ký trước ngày 20/12/2013 phải bổ sung hồ sơ theo mẫu mới. VACD đề xuất chỉ áp dụng thủ tục với hợp đồng ký sau này, tránh áp dụng hồi tố gây thêm thủ tục cho doanh nghiệp.

11. Công nhận “thư phái cử” làm chứng minh chi phí nhân sự

Công văn 3468/TCT-CS và Nghị định 152/2020/NĐ-CP đều chưa tháo gỡ triệt để việc xác định chi phí nhân sự khi di chuyển nội bộ. Do không có hợp đồng lao động, doanh nghiệp bị coi khoản bồi hoàn lương là dịch vụ, phải chịu thuế nhà thầu. VACD khuyến nghị cho phép chấp nhận “thư phái cử” như hợp đồng lao động tạm thời, bảo đảm chi phí hợp lý được khấu trừ.

12. Thủ tục hành chính trực tuyến – giảm giấy tờ

Nghị định 125/2020/NĐ-CP đặt mục tiêu 100% thủ tục doanh nghiệp được thực hiện trực tuyến, nhưng nhiều Sở vẫn yêu cầu nộp bản giấy sau khi đã hoàn thành hồ sơ điện tử. Điều này không chỉ đi ngược mục tiêu minh bạch, nhanh gọn, mà còn tạo gánh nặng cho doanh nghiệp. VACD đề nghị quy định rõ các trường hợp chỉ cần nộp hồ sơ điện tử và cấm yêu cầu bản cứng, đảm bảo quy trình thực sự “không giấy tờ”.

Sau hơn một tháng tiếp nhận, Văn phòng Chính phủ đã ra Công văn 6594/VPCP-ĐMDN ngày 16/7/2025, khẩn trương chuyển toàn bộ kiến nghị tới Bộ Tài chính và Bộ Công an, yêu cầu hai bộ báo cáo giải pháp cụ thể trước ngày 15/8/2025 và cập nhật công khai trên Hệ thống phản ánh kiến nghị đối thoại doanh nghiệp.

VACD kỳ vọng với cơ chế phản ánh – xử lý kiến nghị đã được siết chặt về thời hạn và công khai tiến độ, các “điểm nghẽn” sẽ sớm được gỡ bỏ, tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp phục hồi và mở rộng sản xuất trong nửa cuối năm 2025.

TheLEADER sẽ tiếp tục theo dõi quá trình xử lý và thông tin kịp thời đến bạn đọc.