Việt Nam cần làm gì để hóa giải thách thức ‘chưa giàu đã già’?

Phương Anh Thứ bảy, 02/10/2021 - 08:57

Già hóa dân số có thể khiến tăng trưởng kinh tế Việt Nam chậm lại, làm tăng chi tiêu công và gia tăng áp lực đối với hệ thống cung cấp dịch vụ công, nếu không có các cải cách kịp thời, theo Ngân hàng Thế giới.

Dân số già "ngăn bước" tăng trưởng

So với các quốc gia đã từng trải qua tình trạng già hóa dân số như Việt Nam hiện nay, cả trình độ phát triển kinh tế lẫn thu nhập bình quân của Việt Nam đều thấp hơn.

Viễn cảnh “chưa giàu đã già” có nghĩa là Việt Nam sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức quan trọng, mà để giải quyết sẽ không tránh khỏi những lựa chọn chính sách khó khăn.

Nhận định này được đưa ra trong báo cáo “Việt Nam: Thích ứng với xã hội già hóa” công bố mới đây bởi Ngân hàng Thế giới và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA).

Theo phân tích, với tỷ lệ sinh giảm và tuổi thọ tăng, người cao tuổi dự kiến sẽ chiếm từ 10 – 20% dân số Việt Nam vào năm 2035. Tỷ lệ phụ thuộc tuổi già của Việt Nam, được tính bằng số người trên 65 tuổi chia cho số người trong độ tuổi lao động, ước tính sẽ tăng gấp đôi, từ 0,11 năm 2019 lên 0,22 năm 2039.

Tốc độ tăng trưởng dài hạn trong giai đoạn 2020 – 2050 sẽ chậm lại 0,9 điểm phần trăm so với 15 năm qua, khi Việt Nam chuyển dần sang cơ cấu dân số già.

Bên cạnh đó, việc đáp ứng nhu cầu của một xã hội già hóa cũng được dự báo sẽ tiêu tốn thêm từ 1,4 – 4,6% GDP. Việc mở rộng phạm vi bao phủ và cải thiện chất lượng dịch vụ tất yếu sẽ dẫn đến tăng chi phí tài khóa.

Giải pháp từ bài học kinh nghiệm của Nhật Bản

Ngân hàng Thế giới đã đưa ra một số khuyến nghị để Việt Nam có thể quản lý tình trạng già hóa dân số một cách hiệu quả, dựa trên bài học kinh nghiệm ở các quốc gia khác đã trải qua quá trình chuyển đổi nhân khẩu học tương tự, ví dụ như Nhật Bản.

Các khuyến nghị này bao gồm những cải cách cần thiết để cải thiện sự tham gia của lực lượng lao động và nâng cao năng suất, tăng cường hiệu quả chi tiêu công và củng cố hệ thống cung cấp dịch vụ.

Báo cáo cũng khuyến nghị các hành động chính sách trong bốn lĩnh vực chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ xu hướng già hóa là thị trường lao động, lương hưu, y tế và chăm sóc người cao tuổi.

Đơn cử, cải thiện năng suất có thể được thúc đẩy bởi những thay đổi trong cơ cấu đầu ra của nền kinh tế, như thay đổi liên ngành trong việc làm, thay vì tăng năng suất lao động nội ngành.

Một trong những yếu tố tác động chính là giải phóng lao động nông nghiệp cho các ngành có giá trị gia tăng cao hơn, nhờ đó sẽ tạo điều kiện tăng khu vực lao động chính thức.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Thế giới khuyến nghị Việt Nam cần thực hiện thay đổi lớn về chính sách hưu trí để mở rộng đối tượng tham gia, và bao phủ phần lớn dân số, bao gồm cả những lao động trong khu vực phi chính thức.

Bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, đánh giá Việt Nam đã thành công trong việc tận dụng lực lượng lao động dồi dào để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong ba thập kỷ qua.

Hiện nay, cùng với quá trình già hóa dân số, Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng kỹ năng cho lực lượng lao động để thúc đẩy đổi mới, và nâng cao năng suất nền kinh tế.

Cùng với đó, Việt Nam cũng cần bắt đầu tiến hành cải cách lương hưu ngay từ bây giờ để duy trì sinh kế cho người cao tuổi trong những thập kỷ tới.

Việt Nam nhận viện trợ 2,75 triệu USD cải thiện điều kiện cho người cao tuổi

Việt Nam nhận viện trợ 2,75 triệu USD cải thiện điều kiện cho người cao tuổi

Tiêu điểm -  3 năm
Ước tính sẽ có khoảng 27.000 người ở sáu tỉnh/thành phố hưởng lợi, 70% trong số đó là người cao tuổi.
Việt Nam nhận viện trợ 2,75 triệu USD cải thiện điều kiện cho người cao tuổi

Việt Nam nhận viện trợ 2,75 triệu USD cải thiện điều kiện cho người cao tuổi

Tiêu điểm -  3 năm
Ước tính sẽ có khoảng 27.000 người ở sáu tỉnh/thành phố hưởng lợi, 70% trong số đó là người cao tuổi.
Tín dụng tăng mạnh 7,14%

Tín dụng tăng mạnh 7,14%

Tiêu điểm -  13 giờ

Đại diện NHNN cho biết, tính đến ngày 18/6, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 16,73 triệu tỷ đồng, tăng trưởng tín dụng đạt 7,14% so với cuối năm 2024.

Làm lộ dữ liệu cá nhân người khác bị phạt tới 3 tỷ đồng

Làm lộ dữ liệu cá nhân người khác bị phạt tới 3 tỷ đồng

Tiêu điểm -  16 giờ

Với 433/435 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.

EVN vay vốn không bảo lãnh Chính phủ rót cho các dự án điện

EVN vay vốn không bảo lãnh Chính phủ rót cho các dự án điện

Tiêu điểm -  21 giờ

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa ký hiệp định vay Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW) 65 triệu USD để phục vụ dự án nhà máy Thủy điện Trị An mở rộng.

Miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp thêm 5 năm

Miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp thêm 5 năm

Tiêu điểm -  1 ngày

Quốc hội thông qua nghị quyết kéo dài miễn thuế đất nông nghiệp đến hết năm 2030, áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Thủ tướng nêu hướng đi giữa thách thức toàn cầu

Thủ tướng nêu hướng đi giữa thách thức toàn cầu

Tiêu điểm -  1 ngày

Tại WEF Thiên Tân, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng châu Á cần dẫn dắt cuộc chơi mới, đồng thời khẳng định Việt Nam có cơ sở để tăng trưởng 8% năm nay và hai con số trong những năm tới.

 Nhiệt điện 'hết thời', Phả Lại rót 'tỷ đô' làm điện khí

Nhiệt điện 'hết thời', Phả Lại rót 'tỷ đô' làm điện khí

Phát triển bền vững -  12 giờ

Trong bối cảnh Phả Lại 1 có nguy cơ ngừng hoạt động trước năm 2030 nếu tiếp tục sử dụng than để phát điện, Nhiệt điện Phả Lại đã thông qua kế hoạch đầu tư nhà máy LNG trị giá 35.000 tỷ đồng

Masterise Homes ra mắt LUMIÈRE Prime Hills - Biểu tượng chất sống tinh anh tại Global Gate, Hà Nội

Masterise Homes ra mắt LUMIÈRE Prime Hills - Biểu tượng chất sống tinh anh tại Global Gate, Hà Nội

Bất động sản -  13 giờ

Tiếp nối thành công của chuỗi dự án LUMIÈRE Series, nhà phát triển bất động sản hàng hiệu đẳng cấp quốc tế Masterise Homes chính thức giới thiệu LUMIÈRE Prime Hills, hứa hẹn kiến tạo những giá trị sống quốc tế tại khu vực Đông Bắc Hà Nội – nơi đang trở thành tâm điểm phát triển đô thị sôi động của Thủ đô.

Tín dụng tăng mạnh 7,14%

Tín dụng tăng mạnh 7,14%

Tiêu điểm -  13 giờ

Đại diện NHNN cho biết, tính đến ngày 18/6, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 16,73 triệu tỷ đồng, tăng trưởng tín dụng đạt 7,14% so với cuối năm 2024.

5 giá trị kim cương tại Sun Solar Residence - tòa tháp lõi trung tâm Đà Nẵng

5 giá trị kim cương tại Sun Solar Residence - tòa tháp lõi trung tâm Đà Nẵng

Nhịp cầu kinh doanh -  15 giờ

Tựa như một “bộ sưu tập kim cương” giữa lòng Đà Nẵng, Sun Solar Residence chinh phục giới tinh hoa với năm giá trị độc bản: vị trí trung tâm không thể thay thế, số lượng hữu hạn, không gian sống an toàn - biệt lập, tiện ích và nội thất chuẩn nghỉ dưỡng cùng pháp lý sở hữu lâu dài.

Hơn 2.000 căn tại Vinhomes Green City đã có chủ chỉ sau 24 giờ

Hơn 2.000 căn tại Vinhomes Green City đã có chủ chỉ sau 24 giờ

Nhịp cầu kinh doanh -  15 giờ

Chỉ sau 24 giờ chính thức ráp căn, hơn 2.000 căn, tương đương gần 50% tổng quỹ căn của dự án Vinhomes Green City đã tìm thấy chủ nhân. Chưa dừng lại ở đó, dự án vẫn còn hơn 1.500 khách đã booking thiện chí và đang nóng lòng đợi được chọn căn.

TPBank kiện toàn nhân sự ban điều hành, hướng tới phát triển bền vững

TPBank kiện toàn nhân sự ban điều hành, hướng tới phát triển bền vững

Nhịp cầu kinh doanh -  15 giờ

Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) vừa công bố thông tin liên quan đến kiện toàn nhân sự trong ban điều hành, phù hợp với định hướng tăng trưởng và mở rộng hoạt động, nâng cao hiệu quả trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

'Địa cầu quê tôi': Dự án gây bất ngờ của Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình

'Địa cầu quê tôi': Dự án gây bất ngờ của Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình

Phát triển bền vững -  15 giờ

"Địa cầu quê tôi" đã vang lên trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những xung đột không ngừng, với thông điệp mạnh mẽ: “Địa cầu là quê hương của tất cả chúng ta”.

Đọc nhiều