Phát biểu tại Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam 2018 diễn ra sáng nay, ông Ousmane Dione cho biết, trong suốt ba thập kỷ qua, nền kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng khá mạnh, những năm gần đây đều đạt khoảng trên dưới 7%/năm, thu nhập bình quân đầu người đã tăng gần gấp 5 lần. Việt Nam ngày nay đã nổi lên như một nền kinh tế có thu nhập trung bình thấp và là nước xuất khẩu đang phát triển mạnh.
Sự tăng trưởng của Việt Nam cũng có tính bao trùm, với tỷ lệ nghèo đã giảm xuống dưới 7%, so với mức hơn 60% vào cuối những năm 1980.
Nhưng theo ông Ousmane Dione, hành trình trở thành một nền kinh tế hiện đại hoá, công nghiệp hoá của Việt Nam chỉ mới bắt đầu và những thành tựu trong quá khứ không đảm bảo cho thành công trong tương lai.
Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giớiTrong nước, Việt Nam sẽ phải giải quyết những trở lực mang tính cấu trúc đang gia tăng bao gồm: dân số già hóa nhanh, tăng trưởng năng suất chậm và đầu tư thấp, chi phí môi trường lên quá trình phát triển ngày càng lớn.
Khi giải quyết những trở lực mang tính cấu trúc này ở trong nước, ông Ousmane Dione cho rằng, Việt Nam cũng sẽ cần phải lựa chọn hướng đi trong một bối cảnh thế giới đang thay đổi, nơi mà những chuyển đổi về mô hình thương mại toàn cầu và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư vừa là cơ hội đang được định hình, vừa tạo ra những rủi ro mới.
Khi Việt Nam đang chuẩn bị chuyển sang chu kỳ Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 10 năm tiếp theo, lãnh đạo World Bank nhận định, điều quan trọng là nhìn lại những điểm còn tồn tại trong chương trình cải cách hiện nay của Việt Nam và thúc đẩy hơn nữa tiềm năng tăng trưởng của đất nước, không chỉ về mặt số lượng mà quan trọng nhất là về chất lượng và tính bền vững của tăng trưởng.
"Đây là điều cần thiết đối với Việt Nam để thực hiện thành công khát vọng trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao như đã hình dung trong báo cáo Việt Nam 2035", ông Ousmane Dione nhấn mạnh. Trên cơ sở đó, lãnh đạo World Bank đề xuất 4 ưu tiên chính:
Thứ nhất, cải cách để thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân trong nước sẽ cần phải được đẩy mạnh mạnh mẽ, để trở thành động lực chính nhằm tăng năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục nỗ lực để loại bỏ những trở ngại cho doanh nghiệp tư nhân và tăng cường môi trường pháp lý.
Song song với đó, ông Ousmane cho rằng, cải cách doanh nghiệp Nhà nước nên tập trung vào việc áp dụng thông lệ quốc tế tốt nhất trong quản trị doanh nghiệp, thông qua Uỷ ban quản lý vốn nhà nước mới thành lập, đồng thời thúc đẩy và tăng cường cổ phần hoá và thoái vốn, đặc biệt là những khoản đầu tư thương mại.
Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng cần chuyển từ số lượng sang chất lượng, tập trung vào đầu tư công nghệ cao và giá trị gia tăng lớn, cũng như chú ý đến khai thác mối liên kết chặt chẽ hơn giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Điều này cuối cùng sẽ giúp khu vực tư nhân trong nước tham gia hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Thứ hai, mặc dù hiện tại còn nhiều hạn chế về tài chính, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, vốn có ý nghĩa rất quan trọng cho tăng trưởng trong tương lai, cần quan tâm cả số lượng và vấn đề chất lượng.
Mặc dù ưu tiên đầu tư những dự án hạ tầng trọng yếu của quốc gia như đường cao tốc Bắc - Nam, đường sắt, sân bay Long Thành và các cảng biển quan trọng, đầu tư cho các dự án riêng lẻ như thế này cần được nằm trong chiến lược tổng thể về kết nối vận tải đa phương thức.
Lãnh đạo World Bank nhìn nhận, đứng trước những khó khăn về tài chính, việc giải phóng nguồn đầu tư tư nhân có thể có ý nghĩa to lớn trong việc đáp ứng nhu cầu đầu tư cao của Việt Nam. Cho dù một khuôn khổ hợp tác công tư (PPP) vững chắc có thể giúp giải quyết vấn đề này, ông Ousmane đánh giá, cải cách cơ cấu mạnh mẽ trong các lĩnh vực cơ sở hạ tầng quan trọng, như sản xuất điện, có thể giúp thiết lập thị trường cầnh tranh cho dịch vụ cơ sở hạ tầng và thu hút nguồn vốn đầu tư tư nhân.
Thứ ba, cần nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư vào vốn nhân lực, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ đột phá thay đổi nhanh chóng và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Như vậy, đầu tư vào vốn nhân lực sẽ đòi hỏi một phương pháp tiếp cận theo toàn bộ chu kỳ với những nỗ lực phối hợp hiệu quả để cải thiện công tác chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng, đặc biệt là ngay từ thời thơ ấu, giáo dục suốt đời và đào tạo kỹ năng.
Trong Chỉ số vốn Con người mới công bố gần đây của Nhóm Ngân hàng thế giới, Việt Nam đứng thứ 48/157, đây là thành tựu lớn và Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực trong giáo dục phổ thông nhưng còn cần những kiến thức và kỹ năng của thế kỷ 21 để năng suất lao động cao hơn.
"Điều này đòi hỏi phải tập trung vào chất lượng và sự phù hợp của giáo dục đại học và dạy nghề, ngoài ra, việc xây dựng một khuôn khổ thể chế và cơ chế khuyến khích hiệu quả để đổi mới – lấy các công ty tư nhân làm trung tâm – cũng có tác động lớn đến sự phát triển trong tương lai", ông Ousmane gợi ý.
Thứ tư, sự tăng trưởng nhanh chóng của Việt Nam đang tạo ra chi phí môi trường ngày càng lớn, tốc độ phát thải khí nhà kính đang vượt qua sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Việt Nam, thể hiện chủ yếu ở sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào việc sản xuất điện từ đốt nhiên liệu chứa hàm lượng các bon cao.
Theo Chỉ số hiệu quả hoạt động môi trường do Đại học Yale xây dựng để xếp hạng 180 quốc gia trên toàn thế giới, Việt Nam xếp thứ 132. Những vấn đề môi trường ngày càng tăng này không chỉ tác động trực tiếp đến chất lượng cuộc sống mà còn có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng trong dài hạn.
Hoạt động quản lý tài sản tự nhiên của Việt Nam và xây dựng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu có ý nghĩa rất quan trọng để đảm bảo sự tăng trưởng bền vững trong các lĩnh vực then chốt như nông nghiệp, chế biến thực phẩm và du lịch.'
Ông Ousmane Dione nhấn mạnh, quan trọng nhất vẫn là làm thế nào để thực hiện được 4 ưu tiên này. Trong đó, những thể chế của nhà nước có năng lực và hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong phát triển khu vực tư nhân, cơ sở hạ tầng, vốn nhân lực và tăng trưởng xanh.
"Chúng ta đều biết thể chế thị trường hiệu quả, tính minh bạch, rõ ràng và trách nhiệm giải trình là những yếu tố cơ bản của sự phát triển. Hơn nữa, khi Việt Nam đã trở thành một nước có thu nhập trung bình, những thách thức phát triển sẽ ngày càng phức tạp và mang tính đa ngành hơn nữa. Do đó, sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ban ngành cũng như giữa các nóiquan trung ương và địa phương hiện nay quan trọng hơn bao giờ hết", ông Ousmane nói.
Ngoài ra, Việt Nam cũng sẽ phải huy động và sử dụng những nguồn lực khan hiếm của mình một cách hiệu quả để tài trợ cho một chương trình phát triển đầy tham vọng. Tăng cường huy động vốn từ nguồn thu trong nước, bổ sung bằng những nỗ lực nâng cao hiệu quả chi tiêu và năng lực quản lý nợ, đóng vai trò quan trọng để đảm bảo có thể đạt được mục tiêu phát triển mà không tăng nợ đến mức không bền vững.
Lãnh đạo World Bank cũng nhấn mạnh, nguồn vốn ODA hiện có sẽ phải được sử dụng một cách chiến lược và hiệu quả hơn để bổ sung nguồn vốn đầu tư công trong nước và tận dụng được những lợi ích phi thương mại, bí quyết kinh doanh và đầu tư tư nhân.
.
