Chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đánh dấu cột mốc quan trọng trên chặng đường 30 năm hợp tác và phát triển giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu.
Sau hơn một năm thực thi, EVFTA đang cho thấy vai trò không chỉ là đòn bẩy thương mại hai chiều, mà còn gia tăng lợi thế cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên, giữa bối cảnh kinh tế, giao thương toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch Covid-19.
Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy trao đổi thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU sau một năm thực thi hiệp định đạt gần 54,9 tỷ USD, tăng hơn 12% so với giai đoạn cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt gần 38,5 tỷ USD, tăng 11,3%, giá trị nhập khẩu đạt 16,4 tỷ USD, tăng hơn 14%.
Mặc dù làn sóng Covid-19 lần thứ tư tác động nặng nề tới vùng xuất khẩu trọng điểm phía Nam, thương mại giữa Việt Nam và EU giai đoạn tháng 1 – 11/2021 vẫn ghi nhận mức tăng trưởng khả quan, kể cả khi so với thời kỳ trước đại dịch.
Cụ thể, tổng giá trị xuất nhập khẩu đạt 51,3 tỷ USD, tăng gần 14% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, xuất khẩu tăng 12,6% và nhập khẩu tăng 16,6%. Việt Nam đã xuất siêu 20,6 tỷ USD sang EU, tăng gần 10% so với cùng kỳ năm ngoái.
Không chỉ vậy, ngày càng nhiều doanh nghiệp tận dụng ưu đãi từ EVFTA thông qua sử dụng chứng nhận xuất xứ (C/O).
Trong năm đầu tiên hiệp định có hiệu lực, các cơ quan, tổ chức được ủy quyền cấp C/O mẫu EUR.1 đã cấp khoảng gần 208.000 chứng nhận, với kim ngạch đạt khoảng 7,71 tỷ USD đi 27 nước EU.
Các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa sang EU còn thực hiện tự chứng nhận xuất xứ cho 6.115 lô hàng được hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA.
Ngoài ra, hàng hóa Việt ngày càng cải thiện năng lực cạnh tranh và thị phần tại thị trường EU. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 15 của EU, và đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU trong khu vực ASEAN. Việt Nam cũng là một trong 10 nước cung ứng hàng hóa lớn nhất vào thị trường này.
Bên cạnh đó, nhờ những cam kết mạnh mẽ đảm bảo tính minh bạch, thông thoáng của môi trường kinh doanh – đầu tư, Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn chất lượng cao từ EU, với những dự án có công nghệ tiên tiến. EU hiện là nhà đầu tư FDI lớn thứ 6 tại Việt Nam, với tổng số vốn đăng ký lũy kế đến tháng 11/2021 đạt 22,4 tỷ USD.
Thời gian qua, đại dịch Covid-19 bùng phát và diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động thương mại và đầu tư, khiến thương mại toàn cầu sụt giảm, nhiều thị trường siết chặt hàng rào phi thuế quan, gia tăng bảo hộ trong nước.
Bộ Công thương đánh giá trong bối cảnh đó, việc thực thi EVFTA mang lại ý nghĩa quan trọng, giúp bù đắp sự suy giảm của nền kinh tế, và mang đến thị trường đa dạng hơn cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp lấy lại đà tăng trưởng hậu dịch bệnh.
Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp có thể tham gia chuỗi cung ứng mới thay thế cho các chuỗi cung ứng truyền thống – vốn đang bị đứt đoạn hoặc đình trệ do dịch Covid-19.
Các ưu đãi cắt giảm thuế quan và mở cửa thị trường giúp các doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế cạnh tranh lớn khi tiếp cận và khai thác.
Đồng thời, Bộ Công thương nhận định tiềm năng thị trường còn tương đối lớn trong thời gian tới, khi nền kinh tế EU phục hồi, tăng trưởng trở lại, cùng với đó là nhu cầu tiêu thụ, nhập khẩu hàng hóa gia tăng. Hiện thị phần của Việt Nam tại EU mới chỉ ở mức 2%, với cơ cấu xuất nhập khẩu mang tính bổ trợ, không cạnh tranh trực tiếp.
Không chỉ vậy, các cam kết trong EVFTA về phát triển bền vững, thương mại số sẽ tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam tiếp cận với công nghệ số và xanh, từ đó đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng thân thiện với môi trường, chuyển đổi sang công nghệ tiêu chuẩn cao. Điều này sẽ giúp hàng hóa Việt Nam có ưu thế về chất lượng, đáp ứng các tiêu chuẩn cao của thị trường EU.
Xu hướng chuyển dịch chuỗi sản xuất và dòng đầu tư sẽ mang lại cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc gia tăng sức cạnh tranh và thu hút đầu tư từ EU, với nền tảng vững chắc từ EVFTA, Bộ Công thương nhận định.
Đầu tư của EU hiện nay chủ yếu tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, tuy nhiên, đang có xu hướng phát triển hơn vào các ngành dịch vụ, năng lượng sạch, công nghiệp phụ trợ, chế biến thực phẩm, nông nghiệp công nghệ cao, dược phẩm.
Các nhà đầu tư châu Âu có ưu thế về công nghệ, vì vậy sẽ góp phần tích cực trong việc tạo lập một số ngành nghề mới và sản phẩm mới có hàm lượng công nghệ cao.
Theo Bộ Công thương, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang EU sẽ tăng trưởng khả quan hơn so với năm 2021, do các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tận dụng tốt những ưu đãi từ EVFTA.
Cùng với đó, sau hai năm dịch Covid-19 bùng phát, cả Việt Nam và EU đang thích ứng ngày càng tốt hơn với dịch bệnh, cùng đẩy nhanh quá trình tiêm chủng và tiêm mũi tăng cường.
Kinh tế, thương mại Việt Nam – EU với nền tảng vững chắc từ EVFTA sẽ có nhiều cơ hội triển vọng hậu đại dịch, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.
