Phát triển bền vững

Đưa mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn

Nhã Nam Thứ tư, 21/08/2019 - 15:31

Hiện nay, việc áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn đô thị tại một số quốc gia trên thế giới đã mang lại hiệu quả lớn.

Nhiều cửa hàng tại Việt Nam đang dùng túi giấy thay vì túi ni lông dùng 1 lần.

Không khó để nhận thấy, cùng với việc tăng trưởng kinh tế và sự gia tăng dân số một cách nhanh chóng, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh tại Việt Nam đang ngày càng lớn với thành phần ngày càng phức tạp.

Hoạt động phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý và tiêu hủy chất thải rắn là vấn đề lớn đối với các cơ quan quản lý từ trung ương đến địa phương.

Tuy nhiên, ngoài việc tuyên truyền phân loại rác tại nguồn, tìm giải pháp xử lý và tiêu hủy chất thải rắn ngoài môi trường hiện nay, thì việc giảm thiểu sử dụng các sản phẩm, nguyên liệu không thân thiện môi trường hay không thể tái sử dụng, cũng là một khía cạnh quan trọng trong bài toán về chất thải rắn.

Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, nhiều quán cà phê, trà sữa, quán ăn đang có xu hướng giảm thiểu hoặc loại bỏ các ống hút nhựa, cốc nhựa,… dùng 1 lần, thay vào đó là các sản phẩm thân thiện với môi trường được làm từ giấy, tre, gạo...

Hay nhiều cửa hàng quần áo, cửa hàng tiện lợi, siêu thị đã dùng túi vải thay vì túi ni lông dùng 1 lần.

Thực tế, sau nhiều năm phát động phong trào, tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông, nhiều người Việt đang bắt đầu sở hữu tư duy ‘sống xanh’ và hiện đại. Họ có xu hướng dần thay đổi thói quen sinh hoạt để góp phần cải thiện và bảo vệ môi trường.

Nhiều doanh nghiệp cũng bắt đầu sản xuất, kinh doanh các sản phẩm ‘xanh’ hay các sản phẩm tái chế (CE), và đang được bộ phận người tiêu dùng đón nhận, mặc dù thị trường còn rất nhỏ.

Đồng thời, một số bộ, ngành như Bộ Công thương, Bộ Y tế vào tháng 7 vừa qua cũng đã ban hành các chỉ thị về việc tăng cường các biện pháp giảm thiểu chất thải nhựa trong các đơn vị mà các Bộ quản lý.

Cách tiếp cận mới

“Coi rác thải là nguồn tài nguyên, quản lý chất thải rắn phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn”, đây là cách tiếp cận mới trong quản lý mà Bộ Tài nguyên và môi trường đã đưa ra tại hội thảo quốc tế ‘Quản lý chất thải rắn đô thị đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn’ mới đây, nhằm giảm thiểu lượng chất thải rắn được thải ra môi trường.

Nếu như kinh tế sản xuất thông thường bắt đầu từ khai thác tài nguyên, sản xuất, tiêu dùng và cuối cùng là thải bỏ, kinh tế tuần hoàn hướng tới khôi phục và tái tạo để sản xuất các sản phẩm khác, qua đó tận dụng được nguồn nguyên vật liệu đã qua sử dụng thay vì tiêu tốn chi phí khai thác tài nguyên mới và chi phí xử lý chất thải.

Vì vậy, việc phát triển kinh tế tuần hoàn, trong đó chú trọng tái sử dụng các phế liệu và rác thải, được đánh giá là giải pháp có thể giúp các nước phát triển bền vững và thân thiện với môi trường.

Hiện nay, việc áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn đô thị tại một số quốc gia trên thế giới đã mang lại hiệu quả lớn.

Ông Sunil Herat, Phó Giáo sư về quản lý chất thải của Trường Kỹ thuật và Môi trường Xây dựng thuộc Đại học Griffith (Brisbane, Australia) cho rằng, việc tách rời tăng trưởng kinh tế khỏi tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên và chất thải là ưu tiên hàng đầu của các nước đang phát triển.

Cách tiếp cận 3R (3R - tái chế, tái sử dụng, giảm thiểu) là một công cụ chính sách quan trọng để đạt được kết quả này. Một số nước đã áp dụng chiến lược 3R quốc gia và các luật, quy định, các chương trình có liên quan.

Đưa mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn
Adidas Parley được tạo ra từ các chai nhựa tái chế. (Nguồn: Adidas)

Ông Sunil Herat khuyến nghị, để hỗ trợ cho nền kinh tế tuần hoàn, chúng ta có thể tăng thời gian sử dụng của sản phẩm thông qua việc thuê dịch vụ của nhà sản xuất thay vì mua sắm; giảm việc sử dụng các vật liệu độc hại hoặc khó tái chế; tạo thị trường cho vật liệu tái chế.

Đồng thời, tạo điều kiện cho các cụm công nghiệp trao đổi các sản phẩm phụ để ngăn chặn chúng trở thành chất thải (công nghiệp cộng sinh).

Ông Jorg Ruger, phụ trách ban Môi trường của Đại sứ quán Đức cho biết, Việt Nam hiện ở tình trạng giống Đức năm 1972 khi nước này có 50.000 bãi chôn lấp rác.

Tuy nhiên, sau khi nhận thấy hệ luy nghiêm trọng từ việc chôn lấp, Đức đã thực hiện nghiêm quy định phân loại rác tại nguồn, tái chế rác và chỉ cho chôn lấp những loại rác không thể tái sử dụng. Đồng thời, người gây ô nhiễm phải trả tiền; mỗi cá nhân, tổ chức phải đóng phí tùy theo mức độ xả rác.

Chia sẻ kinh nghiệm từ Hàn Quốc, Tiến sỹ Kim In Hwan, nguyên Thứ trưởng Bộ Môi trường Hàn Quốc cho biết, lượng rác thải chôn lấp ở nước này giảm từ 96% xuống còn 13% trong giai đoạn năm 1982 - 2013, đồng thời tỷ lệ tái chế tăng mạnh.

"Chúng tôi đã ban hành đạo luật khung về tuần hoàn tài nguyên, trong đó quy định mức phí chôn lấp rác cao với mục đích khuyến khích tái chế rác", theo ông Kim In Hwan.

Chiến lược giảm thiểu chất thải của Hàn Quốc bao gồm hệ thống thu phí dựa trên khối lượng, hạn chế sử dụng các sản phẩm dùng một lần, vật liệu đóng gói, không cung cấp miễn phí các đồ dùng một lần trong khách sạn, nhà hàng, cửa hàng mua sắm; giới hạn không gian trống sau khi đóng gói và số lớp đóng gói trong hộp; các gia đình phải mua các túi chỉ để đựng rác theo phân loại, tập kết ở nơi thu gom nên hạn chế được lượng rác thải.

"Nhà nào xả rác nhiều thì phải mua nhiều túi. Tương tự, các nhà sản xuất cũng được giao trách nhiệm thu gom, tái chế sản phẩm của mình. Đơn vị nào không thực hiện sẽ bị áp chế tài với phụ phí lên tới 30%", theo ông Kim In Hwan.

Tình trạng báo động về chất thải rắn

Theo số liệu thống kê của Bộ Tài nguyên và môi trường, trung bình mỗi năm, Việt Nam có tổng lượng phát sinh chất thải rắn sinh hoạt khoảng hơn 24,5 triệu tấn; chất thải rắn công nghiệp 8,1 triệu tấn và khoảng 800.000 tấn chất thải nguy hại.

Chất thải rắn sinh hoạt đô thị vào năm 2015 đã tăng gấp 1,6 lần so với năm 2010. Dự báo, năm 2020 sẽ tăng gấp 2,37 lần và năm 2025 là 3,2 lần so với năm 2010.

Bình quân chất thải rắn/đầu người vào năm 2009 là 0,95kg/người/ngày, sẽ tăng lên l,6kg/người/ngày vào năm 2025.

Đáng chú ý là tình trạng rác thải nhựa ở các thành phố lớn. Như TP.HCM có khoảng 250.000 tấn/ năm, trong đó 48.000 tấn chôn xuống đất và có khoảng 200.000 tấn tái chế hoặc thải trực tiếp ra môi trường.

Theo thống kê của Ngân hàng thế giới (WB), Việt Nam là một trong 4 nước phát sinh rác thải nhựa nhiều nhất trên thế giới, với số lượng 280.000 tấn/ năm; trong đó 70% được xử lý bằng phương pháp chôn lấp dẫn đến tốn diện tích đất và gây ô nhiễm môi trường.

Ba bộ chung tay loại bỏ túi ni lông

Ba bộ chung tay loại bỏ túi ni lông

Phát triển bền vững -  5 năm

Phó thủ tướng Phạm Bình Minh thay mặt Chính phủ đã trả lời bằng văn bản đối với chất vấn của đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) về các giải pháp khắc phục, đẩy lùi rác thải nhựa.

TTC Land bắt tay công ty Hà Lan xây nhà máy xử lý rác thải nhựa ở Phú Quốc

TTC Land bắt tay công ty Hà Lan xây nhà máy xử lý rác thải nhựa ở Phú Quốc

Nhịp cầu kinh doanh -  6 năm

Rác thải nhựa trên đảo Phú Quốc sẽ được tái chế bởi Upp!UpCycling Plastic - một doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ môi trường của Hà Lan, nhằm tạo ra vật liệu sản xuất phục vụ cho chính các công trình tại đảo này.

Chuyên gia Phần Lan hiến kế giúp Việt Nam biến rác thải thành nguồn tài nguyên quý

Chuyên gia Phần Lan hiến kế giúp Việt Nam biến rác thải thành nguồn tài nguyên quý

Phát triển bền vững -  6 năm

Trong khi rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp và nông nghiệp đã trở thành một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, nhiều quốc gia ở châu Âu, trong đó có Phần Lan lại xem đây là một nguồn tài nguyên quý báu đặc biệt trong ngành sản xuất điện.

Đề xuất xây trung tâm nghiên cứu quốc tế tại Việt Nam về rác thải nhựa

Đề xuất xây trung tâm nghiên cứu quốc tế tại Việt Nam về rác thải nhựa

Phát triển bền vững -  6 năm

Thói quen sinh hoạt gắn liền với túi nilon và đồ nhựa của con người đang vô tình góp phần vào việc hủy hoại môi trường sống. Một trong những thách thức lớn đối với cộng đồng thế giới hiện nay là chất thải nhựa, trong đó, Việt Nam không phải là ngoại lệ.

Liên minh thúc đẩy doanh nghiệp Việt xây dựng chiến lược ESG chuẩn quốc tế

Liên minh thúc đẩy doanh nghiệp Việt xây dựng chiến lược ESG chuẩn quốc tế

Phát triển bền vững -  20 giờ

Hợp tác giữa EY và Diễn đàn quản trị cấp cao Việt Nam – Singapore sẽ giúp doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực ESG và kiến tạo mô hình kinh doanh bền vững.

Tiên phong mở lối đi mới trong du lịch hang động

Tiên phong mở lối đi mới trong du lịch hang động

Phát triển bền vững -  5 ngày

Giữa Cẩm Phả, Quảng Ninh, hang Ngọc Rồng đang cho thấy sự đổi mới trong cách tiếp cận, khai thác cảnh quan tự nhiên. Một sản phẩm du lịch có cách thức tiếp cận hài hòa giữa bảo tồn, phát triển kinh tế và lợi ích cộng đồng, đang vun đắp cho con đường du lịch bền vững.

Syre rót 1 tỷ USD xây nhà máy tái chế dệt may tại Việt Nam

Syre rót 1 tỷ USD xây nhà máy tái chế dệt may tại Việt Nam

Phát triển bền vững -  6 ngày

Nhà máy tái chế dệt may của Syre với tổng vốn đầu tư 1 tỷ USD vừa được Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Kiến tạo ‘nền tảng’ kinh tế xanh từ chuyển đổi số

Kiến tạo ‘nền tảng’ kinh tế xanh từ chuyển đổi số

Phát triển bền vững -  6 ngày

Chuyển đổi số muốn hiệu quả cần hệ sinh thái đồng bộ, kết nối giữa công nghệ, con người và môi trường, hướng tới phát triển xanh và bền vững.

Cơ hội vàng cho ngành nhựa ‘kể câu chuyện khác’

Cơ hội vàng cho ngành nhựa ‘kể câu chuyện khác’

Phát triển bền vững -  1 tuần

Ngành nhựa đứng trước cơ hội chuyển mình, từ một ngành công nghiệp bị định kiến trở thành ngành công nghiệp hiện đại, có trách nhiệm và bền vững.

Vietjet đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 từ Rolls-Royce

Vietjet đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 từ Rolls-Royce

Nhịp cầu kinh doanh -  12 giờ

Hãng hàng không Vietjet vừa ký thỏa thuận với Rolls-Royce để đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 nhằm vận hành đội bay Airbus A330neo, nâng tổng số động cơ dòng này mà hãng đặt hàng lên 80.

Thaco Auto xuất khẩu xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 sang Thái Lan

Thaco Auto xuất khẩu xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 sang Thái Lan

Nhịp cầu kinh doanh -  12 giờ

Xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 do Thaco auto thiết kế và sản xuất vừa được giới thiệu và xuất khẩu sang Thái Lan, qua đó khẳng định năng lực làm chủ công nghệ và chất lượng sản phẩm của Thaco auto đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Hình hài miền Tây hậu sáp nhập tỉnh, thành phố

Hình hài miền Tây hậu sáp nhập tỉnh, thành phố

Tiêu điểm -  13 giờ

Sáp nhập tỉnh, thành phố định hình rõ nét vai trò của các địa phương trong bức tranh chung về phát triển kinh tế vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Luật Doanh nghiệp sửa đổi siết phát hành trái phiếu riêng lẻ

Luật Doanh nghiệp sửa đổi siết phát hành trái phiếu riêng lẻ

Tiêu điểm -  13 giờ

Quốc hội thông qua Luật Doanh nghiệp sửa đổi, trong đó siết điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm kiểm soát rủi ro thanh toán của doanh nghiệp.

Ngày hội Môi giới bất động sản 2025: Sẵn sàng bứt tốc

Ngày hội Môi giới bất động sản 2025: Sẵn sàng bứt tốc

Nhịp cầu kinh doanh -  14 giờ

Ngày hội Môi giới bất động sản Việt Nam 2025 với chủ đề "FLY UP – VARS vững tâm, vươn tầm mới" sẽ chính thức diễn ra vào ngày 27–28/6 tại TP. Bắc Giang.

Quốc hội chốt giảm thuế VAT 2% đến hết năm 2026

Quốc hội chốt giảm thuế VAT 2% đến hết năm 2026

Tiêu điểm -  14 giờ

Quốc hội thông qua nghị quyết giảm thuế VAT còn 8%, áp dụng tới cuối năm 2026 nhằm hỗ trợ sản xuất, kinh doanh.

Ấn tượng từ Gala ROXMei 'Đẹp và chất' của ROX Group

Ấn tượng từ Gala ROXMei 'Đẹp và chất' của ROX Group

Nhịp cầu kinh doanh -  14 giờ

Gala “Đẹp và chất" tối 15/6 đã đưa cán bộ nhân viên ROX Group và khách mời đi qua hành trình đầy cảm xúc từ những khoảnh khắc đẹp nhất trong mùa ROXMei 2025, thời khắc ý nghĩa khởi đầu cho hành trình 30 năm thuận ích đến những phút giây thăng hoa cùng âm nhạc.