Khởi nghiệp xanh và 4 lời khuyên 'đắt giá' của chuyên gia Phạm Chi Lan

Mang đến TP.HCM dự án Bittersweet Chocolatier - Phú Quốc Chocolate - anh Huỳnh Hoàng Nhật Trường đã thuyết phục được ban giám khảo cuộc thi "Khởi nghiệp Xanh 2025" với những chuyên gia kinh tế, doanh nhân nổi tiếng như chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, bà Nguyễn Phi Vân (Chủ tịch Mạng lưới đầu tư Thiên thần Đông Nam Á), ông Nguyễn Lâm Viên (Chủ tịch HĐQT Vinamit)...

Dự án đã giành được ngôi vị cao nhất bảng B (dành cho tổ chức, doanh nghiệp có thời gian hoạt động không quá 5 năm, có sản phẩm/dịch vụ đã được thương mại hóa) với phần thưởng trị giá 150 triệu đồng, gồm tiền mặt và các gói hỗ trợ truyền thông, đào tạo, kết nối thị trường.

Theo chia sẻ của anh Nhật Trường, dự án nổi bật với việc gắn sản phẩm với địa danh du lịch nổi tiếng Phú Quốc, sử dụng nhãn hiệu “Made in Phú Quốc” để biến Chocolate (sô-cô-la) thành một món quà lưu niệm độc đáo.

"Dự án là một hệ sinh thái kể chuyện cacao. Đây không chỉ là một nhà máy sản xuất sô-cô-la thủ công cao cấp theo phương pháp “Bean-to-Bar” (từ hạt đến thanh), mà còn kết hợp nguyên liệu bản địa và văn hóa dân gian Việt Nam vào sản phẩm", anh chia sẻ.

Lan tỏa tinh thần "xanh hóa kinh tế địa phương"

Theo anh Nhật Trường, vùng trồng của Bittersweet Chocolatier hiện nay tập trung ở các tỉnh miền Tây, TP.HCM và Tây Nguyên. Bao bì sô-cô-la được lấy cảm hứng từ tranh Hàng Trống, vải Nam Bộ và các biểu tượng dân gian khác.

"Dự án đã đạt doanh thu 8 tỷ đồng trong năm 2024 và chúng tôi đặt mục tiêu doanh thu năm nay 12 - 15 tỷ đồng. Xa hơn, mục tiêu của dự án là trở thành thương hiệu sô-cô-la cao cấp của Việt Nam, có mặt tại các khách sạn 5 sao và thị trường xuất khẩu châu Á", anh nói thêm.

Ở bảng A (dành cho các dự án khởi nghiệp mới, có sản phẩm mẫu hoặc đã ra thị trường dưới một năm), nhóm thí sinh Nguyễn Thị Thanh Trúc, Nguyễn Thị Tuyết Mai, Đỗ Trung Sinh cũng giành "vòng nguyệt quế" với dự án Green Vines - “Phát triển xơ dừa thô từ Bình Định kết hợp phế phụ phẩm nông nghiệp làm viên nén ươm cây”.

Theo đó, dự án biến vỏ cà phê, vỏ macca – vốn bị bỏ đi – thành giá thể trồng cây thay thế bầu nilon, hướng tới nông nghiệp hữu cơ. Dự án mang lại tác động kinh tế khi tạo việc làm cho người dân địa phương và biến rác thải nông nghiệp thành sản phẩm hữu ích.

Green Vines dự kiến đạt lợi nhuận thuần 840 triệu đồng trong năm 2025 và cam kết trở thành doanh nghiệp tiên phong về giá thể sấy tiệt trùng và sử dụng phế phụ phẩm.

Ngoài các dự án giành giải nhất cuộc thi, các dự án lọt vào vòng chung kết đều là những dự án tiêu biểu xoay quanh nông sản, tái chế và giá trị bản địa. Mỗi dự án là một bức tranh đa sắc về khởi nghiệp Việt: trẻ trung, bản lĩnh và đầy trách nhiệm với môi trường.

"Từ phế phụ phẩm đến mỹ phẩm thiên nhiên, từ làng nghề đến năng lượng sinh học, các dự án không chỉ tạo ra sản phẩm mới mà còn kiến tạo giá trị xã hội – kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải, gìn giữ văn hóa bản địa", bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Mạng lưới đầu tư Thiên thần Đông Nam Á nhận xét.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho hay, bà đặc biệt ấn tượng khi phong trào khởi nghiệp xanh ngày càng mở rộng, đón nhận nhiều đối tượng khác nhau – từ “nữ tu khởi nghiệp” năm ngoái đến các sư cô chùa Phổ Minh năm nay – minh chứng rằng khởi nghiệp xanh không phân biệt xuất phát điểm, mà là câu chuyện của tinh thần cống hiến và phụng sự cộng đồng.

Theo bà Lan, các dự án năm nay thể hiện sự trưởng thành vượt bậc: thông tin rõ ràng hơn, thuyết trình tự tin hơn, và đặc biệt là sự xuất hiện của tư duy đổi mới xanh.

Các dự án năm nay cũng thể hiện bước tiến rõ rệt về năng lực quản trị và hiểu biết thị trường. Thí sinh biết phân tích SWOT, nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của mình; biết kết hợp công nghệ sinh học, kinh tế tuần hoàn và yếu tố văn hóa địa phương để tạo lợi thế cạnh tranh.

Đặc biệt, nhiều nhóm thể hiện khả năng thương mại hóa và phát triển bền vững. Họ không chỉ đặt mục tiêu doanh thu, mà còn đặt câu hỏi: “Sản phẩm của mình giúp ích gì cho xã hội, môi trường và người tiêu dùng?” – một tư duy mới mẻ, thể hiện sự trưởng thành của thế hệ khởi nghiệp xanh.

4 lời khuyên của bà Phạm Chi Lan

Theo bà Phạm Chi Lan, tuy đạt nhiều tiến bộ, các dự án khởi nghiệp vẫn còn bốn điểm cần lưu ý.

Thứ nhất là thông tin phải chính xác và có căn cứ. Từ đó bà đưa ra lời khuyên: "Hãy kiểm tra kỹ nguồn số liệu. Đừng sao chép hoặc tin vào những thống kê ảo trên mạng. Mọi dữ liệu thị trường, quy mô ngành, hay nhu cầu khách hàng cần dựa trên nguồn tin cậy. Ảo tưởng về thị trường có thể khiến bạn lạc hướng ngay từ đầu".

Thứ hai là minh chứng và chứng nhận phải rõ ràng. Nhiều dự án đã tốt nhưng thiếu giấy tờ pháp lý. Nếu sản phẩm liên quan đến an toàn thực phẩm, y tế, chăm sóc sức khỏe, cần có chứng nhận hợp quy, kiểm nghiệm và chứng từ nguồn gốc nguyên liệu. Người tiêu dùng chỉ tin khi doanh nghiệp minh bạch và có trách nhiệm.

Thứ ba là kiểm soát tài chính và tập trung nguồn lực. Rất nhiều bạn muốn làm nhiều thứ cùng lúc. Nhưng khởi nghiệp thành công phải biết chọn “cái lõi” – tập trung nguồn lực vào sản phẩm mạnh nhất, tránh dàn trải và lãng phí. Một mô hình tài chính chặt chẽ, minh bạch sẽ giúp bạn thuyết phục được nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro dài hạn.

Thứ tư là con đường ra thị trường phải hợp lý và biết liên kết. Bước ra thị trường không thể nôn nóng. Hãy đi chậm, chắc và liên kết với những doanh nghiệp đi trước.

"Ở đây, chúng ta có những tấm gương như ông Nguyễn Lâm Viên (Vinamit), ông Nguyễn Đình Tùng (Vina T&T) – những người đã 'vươn xa' và luôn sẵn sàng chìa tay dẫn dắt lớp trẻ. Khởi nghiệp không thể một mình. Liên kết – học hỏi – cộng hưởng là con đường ngắn nhất để thành công", bà Lan, nhắn nhủ.

Chuyên gia Phạm Chi Lan cũng gửi gắm đến thế hệ trẻ ba thông điệp: “Thành công đòi hỏi mỗi người phải nỗ lực hơn cả giới hạn của chính mình”; “No pain, no gain – Không có thành công nào mà không qua thử thách”; “Never give up – Đừng bao giờ từ bỏ ước mơ”; và hãy tin rằng mỗi bước đi bền bỉ hôm nay là đang góp phần vun trồng tương lai xanh cho Việt Nam.

“Khởi nghiệp xanh không chỉ là kinh doanh, mà là hành trình làm vì sự sống của đất, vì sức khỏe con người và vì tương lai bền vững của đất nước", bà nói.