Hàng loạt dự án điện tái tạo tắc giữa 2 quy hoạch

Theo rà soát mới đây của Sở Công thương tỉnh Quảng Ngãi, 33 dự án mới đang chờ được cập nhật vào quy hoạch của tỉnh. Trong đó có 11 dự án điện mặt trời tổng công suất 600MW – phần lớn bố trí trên lòng hồ thủy điện, thủy lợi – và 6 dự án điện gió với công suất 523MW.

16 dự án thủy điện mới với công suất 368MW cũng đang xếp hàng chờ quy hoạch.

25 dự án thủy điện nhỏ với tổng công suất 266MW vẫn dừng ở khâu xin chủ trương đầu tư, tròn đó 10 dự án chưa đủ điều kiện đấu nối lưới điện quốc gia. Các dự án điện khí Dung Quất I, II, III cũng đang gặp vướng mắc ở khâu thượng nguồn, chưa thể khởi công.

Theo cơ quan này, nguyên nhân chính là quy hoạch tỉnh chưa được điều chỉnh đồng bộ với Quy hoạch điện VIII, trong khi các thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và đấu thầu còn chậm. Ngoài ra, nhiều dự án tiếp tục gặp khó ở khâu giải phóng mặt bằng, hạ tầng truyền tải yếu và năng lực hạn chế của nhà đầu tư.

Tại Lâm Đồng – địa phương mới được mở rộng sau khi sáp nhập tỉnh Đắk Nông (cũ) – hàng loạt dự án điện gió và điện mặt trời tiếp tục vướng “nút thắt” chồng lấn giữa Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch 866 về khoáng sản bô xít.

Điển hình, sáu dự án điện gió lớn đang bị ảnh hưởng gồm Đắk N'Drung 1, 2, 3; Nam Bình 1; Asia Đắk Song 1 và Đắk Hòa, vốn thuộc địa bàn Đắk Nông cũ – nơi từng được xác định là vùng trọng điểm khai thác bô xít – nay được chuyển về Lâm Đồng quản lý.

Nút thắt quy hoạch này đã tồn tại nhiều năm, như TheLEADER từng phản ánh, gây cản trở đáng kể cho các dự án năng lượng tái tạo và làm gần như “đóng băng” nguồn lực đầu tư tư nhân tại khu vực Tây Nguyên.

Sở Công thương Lâm Đồng mới đây đã đề xuất giải pháp kiến nghị Bộ Nông nghiệp và môi trường phối hợp xác định phạm vi, khoanh định các khu vực đưa ra khỏi quy hoạch khoáng sản để trình Thủ tướng cho phép chuyển sang khu vực hạn chế hoặc dự trữ khoáng sản 50–70 năm.

Đề xuất này nhằm tạo cơ sở pháp lý cho phép triển khai các công trình năng lượng cấp I, giúp tỉnh tháo gỡ ách tắc và sớm đưa các dự án vào vận hành thương mại.

Trước khi sáp nhập về Lâm Đồng, tỉnh Đắk Nông (cũ) đã kiến nghị phương án cho 6 dự án điện gió nêu trên với tổng vốn hơn 14.800 tỷ đồng, có phần diện tích chồng lấn quy hoạch khoáng sản, được tiếp tục hoàn thiện thủ tục đầu tư để hướng tới phát điện thương mại.

Trong số này, 5 dự án gồm Nam Bình 1, Đắk Hòa và Đắk N’Drung 1, 2, 3 từng được Thanh tra Chính phủ kết luận vi phạm chồng lấn quy hoạch vào năm 2023 và kiến nghị chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra xử lý theo quy định.

Trên cơ sở Nghị quyết 233 của Chính phủ (ban hành tháng 12/2024), địa phương đã đề xuất cho phép hoàn thiện các thủ tục về đầu tư, đất đai và xây dựng đối với dự án Đắk N’Drung 1, 2, 3 và Nam Bình 1 để có thể sớm phát điện thương mại.

Với Asia Đắk Song 1, tỉnh cũng đề xuất phương án cho phép hoàn thiện thủ tục đất đai để triển khai. Lý giải của địa phương là quá trình thi công các công trình điện gió không gây thất thoát hay khai thác trái phép khoáng sản, bởi hiện chỉ có hai nhà máy được cấp phép khai thác là Alumina Nhân Cơ và Alumina Tân Rai.

Trao đổi với TheLEADER , đại diện một nhà đầu tư có ba dự án điện gió thuộc nhóm chồng lấn quy hoạch tại Lâm Đồng cho biết doanh nghiệp đang sốt ruột và lo lắng vì chưa rõ hướng xử lý cuối cùng.

“Chính phủ đã ban hành nghị quyết tháo gỡ cho các dự án năng lượng tái tạo, nhưng đây mới là định hướng chung. Địa phương vẫn phải xây dựng phương án cụ thể cho từng dự án, sau đó Bộ ngành mới xem xét, phê duyệt. Khi đó, địa phương mới có cơ sở pháp lý để thực hiện tháo gỡ”, vị này nói.

Tới nay, có thể thấy việc quy hoạch chậm cập nhật và thiếu cơ chế thống nhất giữa các bộ ngành đang gián tiếp góp phần khiến nhiều dự án năng lượng tư nhân bị “đóng băng”, làm lỡ nhịp bổ sung nguồn điện trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ tăng nhanh.

Nếu không sớm tháo gỡ, nguy cơ hàng chục nghìn tỷ đồng đầu tư tiếp tục bị treo, bỏ lỡ cơ hội tăng thu ngân sách và phát triển hạ tầng năng lượng bền vững của các địa phương này.