Trong ký ức của bà Nguyễn Thị Huyên ở xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, mỗi mùa bão lũ là một mùa lo âu. Bão mỗi năm một mạnh, lũ mỗi mùa một cao, căn nhà cũ xập xệ chẳng thể bảo vệ được con người. Đến mùa lũ năm 2019, nhà của bà Huyên bị cuốn trôi “chỉ còn lại cái vách”.
Bà Hoàng Thị Thoàn ở thôn Phú Lộc, xã Phong Châu, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế cũng chung cảnh ngộ. Hơn 70 tuổi, đi đứng còn không vững, lại ở một mình, chẳng ai có thể tưởng tượng nổi bà Thoàn vượt qua mùa mưa bão như thế nào.
Bà Hồ Thị Vy, Trưởng thôn Phú Lộc, cho biết, mỗi khi đài báo đưa tin bão về, chính quyền thôn, xã lại rơi vào tình trạng “mất ăn mất ngủ”, “trực hàng giờ” để lo cho bà Thoàn và các hộ dân nghèo khác.
Nhiều phương án sơ tán, bảo vệ tài sản và tính mạng cho bà con được triển khai nhưng “lũ lên rất nhanh, trở tay không kịp”. Vì vậy, hầu như không có năm nào là không có mất mát, thương đau.
May mắn, cuộc sống của bà Thoàn, bà Huyên và nhiều người dân đã khác, khi dự án Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam (GCF) hỗ trợ xây dựng nên những căn nhà an toàn, có khả năng chống chịu với bão lũ.
Bà Hoàng Thị Thoàn và bà Nguyễn Thị Huyên tại sự kiện "Nhà an toàn chống chịu bão, lụt: Mô hình thành công và hướng đi trong thời gian tới".Nhà chống lũ cho bà Huyên hoàn thiện vào tháng 3/2020, ngay trước khi mùa mưa bão ập đến. Nhờ vậy, trận bão số 9 năm 2020 với cường độ lịch sử quét qua nhưng bà Huyên vẫn được an toàn trong mái nhà, lại cho 2 hộ hàng xóm trú nhờ cho đến khi bão tan, lũ rút.
Không nén được xúc động khi hồi tưởng lại bà Huyên cho biết “bão đến không còn lo, không phải sợ nữa vì đã có nhà an toàn”.
Bà Thoàn cũng vượt qua cơn bão số 9 lịch sử bằng cách trú trên sàn nhà chống lũ, an toàn chờ người đến hỗ trợ chứ không còn phải đi sơ tán, để mọi thứ tài sản bị tàn phá tan hoang như mọi năm. “Tôi rất phấn khởi, khỏi lo lắng! Cảm ơn Nhà nước”, bà Thoàn nói.
Thêm nhiều mái ấm an toàn
Với đặc thù là quốc gia ven biển, chịu nhiều tác động từ biến đổi khí hậu, đặc biệt là những hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra ngày càng dày đặc và khó lường, từ năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 48 để hỗ trợ các hộ nghèo miền Trung xây dựng nhà ở chống chịu bão lũ.
Trên tinh thần “triển khai đến từng hộ gia đình”, chương trình xây nhà chống bão ở miền Trung huy động nguồn lực từ vốn vay ưu đãi, từ ngân sách nhà nước, ngân sách thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội địa phương và cả vốn xã hội hóa, với mục tiêu đảm bảo người dân có nơi ở kiên cố, an toàn, từ đó nâng cao mức sống, xóa đói giảm nghèo.
Tham gia vào chương trình hỗ trợ người dân miền Trung, Quỹ Khí hậu xanh thông qua Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đã tài trợ thực hiện dự án Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam tại 7 tỉnh, trong đó có 5 tỉnh có hoạt động xây nhà chống lũ.
Ông Vũ Thái Trường, quản lý dự án, cho biết, tính đến hết năm 2021, chương trình đã hoàn thành mục tiêu xây dựng hơn 4.000 ngôi nhà chống chịu bão lũ, ổn định cuộc sống cho hơn 20 nghìn người dân, chủ yếu là người nghèo ở hơn 100 xã ven biển, trong đó có nhiều đồng bào thiểu số, người già đơn thân, người dân ở các thôn bản xa xôi, bất tiện.
Tuy nhiên, do tiết kiệm được kinh phí từ các hoạt động khác như phục hồi rừng ngập mặn, dự án được Quỹ Khí hậu xanh đồng ý gia hạn thêm 12 tháng nữa, xây thêm hơn 1.000 căn nhà chống lũ để hỗ trợ tốt hơn cho bà con.
Ông Trần Tạo, cán bộ xã Phong Châu, cho biết, từ khi dự án hỗ trợ xây dựng nhà chống bão lũ, cán bộ chính quyền địa phương trút bỏ được phần nào nỗi lo “mất ăn mất ngủ” thường trực mỗi khi bão về.
Thay mặt người dân địa phương gửi lời cảm ơn tới dự án, ông Tạo cũng bày tỏ mong muốn có thêm nhiều sự hỗ trợ để dựng nên những căn nhà chống lũ cho bà con. Vị cán bộ xã mong sao không chỉ hộ nghèo mà cả những hộ cận nghèo, gia đình chính sách đều được tạo điều kiện sở hữu một căn nhà chống bão lũ, để không còn cảnh “heo, gà, lúa, vịt lần lần ra đi” mỗi đợt bão về.
