Non nước biên thùy: Tình yêu vô bờ bến với đá và núi

Ngọc Sơn Thứ năm, 12/09/2024 - 11:58

Triển lãm 'Non nước biên thùy' của họa sĩ Đỗ Đức là một câu chuyện đầy xúc cảm về tình yêu vô bờ bến mà ông dành cho đá, núi và con người nơi cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang.

Chắc hẳn phải có sức khoẻ phi thường thì một người ở tuổi thất thập cổ lai hy như hoạ sỹ Đỗ Đức mới có thể vượt qua những đèo dốc quanh co thăm thẳm, những đỉnh núi cao vời vợi của cao nguyên đá Đồng Văn.

Trong nhiều chuyến thiện nguyện lên miền biên viễn phía Bắc của Tổ quốc, tôi thấy ông như “người không phổi”, chưa từng cảm thấy mệt mỏi. Trái lại, suốt dọc đường, ông say sưa kể cho chúng tôi nghe những giai thoại về muỗi Pác Sum, hùm Làng Đán, về người anh hùng Sùng Dúng Lù và mối quan hệ với phỉ Vàng Vạn Ly. Ông như một pho từ điển sống về đá và người trên cao nguyên đá Đồng Văn.

“Tôi đến nơi đây với tình yêu vô bờ bến, và chưa bao giờ cảm thấy mệt mỏi!” như lời ông bộc bạch trong cuốn sách “Non nước biên thuỳ” được ra mắt cùng với triển lãm cùng tên. “Với tôi, suối sâu, đèo dốc, những đoạn đường gập ghềnh quanh co đều gần gũi. Tôi yêu núi rừng, từ ngọn nguồn lạch sông, góc núi.”

Năm 1973, lần đầu lên Hà Giang, hoạ sỹ Đỗ Đức đi mấy huyện vùng cao Đồng Văn, Quản Bạ chỉ 23 ngày, và sau đó, cả vùng biên viễn ấy theo ông suốt cuộc đời làm nghệ thuật. Và nhân duyên ấy đã được ông chắt lọc thành 50 bức tranh sơn dầu được triển lãm tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam từ ngày 11-15/9/2024.

Hoạ sỹ Đỗ Đức trong một chuyến đi lên cao nguyên đá Đồng Văn. Ảnh: Ngọc Sơn

Cao nguyên đá Đồng Văn hùng vĩ với núi chồng núi, những đèo dốc quanh co hiểm trở như Pác Sum, Thẩm Mã, Mã Pí Lèng. Nhưng tranh của ông không đơn thuần là tranh phong cảnh.

Ngay từ khi bước vào nghề, ông đã nhận ra sức sống dẻo dai của dân mình khi gắn kết với thiên nhiên, đọc ra được vẻ đẹp kiêu hùng của núi rừng biên viễn.

Và sau nhiều năm điền dã trên núi, từ Tây Bắc đến Việt Bắc, Đông Bắc, tìm hiểu và chia sẻ với đời sống các sắc tộc thiểu số, ông nhận ra thêm nhiều giá trị nhân văn kết nối giữa thiên nhiên với con người. Những tác động qua lại với góc nhìn nhiều phía giúp ông khi vẽ thấy được dần chiều sâu của mối quan hệ đó.

“Ấy là sự gắn kết lịch sử giữa con người với vùng đất và giúp tôi tái tạo lại không gian thủa mới hình thành. Tôi thấy giữa rừng xanh, người dân nhận được sự chia sẻ từ sông nước, cỏ cây, núi và đá mật thiết với nhau như thế nào”, ông tâm sự.

Với tình yêu sâu sắc và sự hiểu biết sâu rộng về vùng đất và con người miền cao, họa sĩ Đỗ Đức đã chắt lọc và tái hiện lại những giá trị văn hóa, lịch sử đầy nhân văn qua từng tác phẩm. "Non nước biên thùy" không chỉ là dấu ấn nghệ thuật, mà còn là tiếng nói của một tâm hồn yêu đá, yêu núi, và yêu con người, một minh chứng cho sự kết nối bền chặt giữa nghệ thuật và cuộc sống.

Những bức tranh sơn dầu đã mang đến một không gian nghệ thuật trầm hùng, tái hiện chân thực vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và mối gắn kết mật thiết giữa con người với vùng đất biên cương.

Như một người bạn của ông nhận xét, mỗi bức tranh trong triển lãm là một bài thơ lấp lánh tia nắng xuyên qua những đỉnh núi, khắc họa vẻ đẹp trầm mặc và kỳ vĩ của núi đá, rừng già. Đỗ Đức không chỉ vẽ cảnh quan mà còn gửi gắm vào từng nét cọ những rung động sâu xa, như tiếng thì thầm của đá núi, tiếng ngựa hý vang trong thung lũng, và những âm thanh của cuộc sống con người miền cao. Mỗi tác phẩm là một khúc trường ca về tình yêu của ông với thiên nhiên và người dân Đồng Văn, nơi ông đã gắn bó suốt mấy chục năm qua.

Trong những bức tranh của ông, không chỉ có cảnh núi đá cao ngút ngàn, mà còn thấp thoáng bóng hình của những con người sống giữa thiên nhiên khắc nghiệt. Những dáng người nhỏ bé, mộc mạc dường như hòa vào với đá, sống động giữa những khối đá xám xanh, đầy sức sống. Đỗ Đức đã thành công trong việc biến những khung cảnh núi non, vốn tưởng như lạnh lùng, trở thành biểu tượng của tình yêu và sự che chở mà thiên nhiên dành cho con người nơi đây.

Những bức tranh như “Huyền thoại Khau Vai” hay “Mã Pì Lèng” không chỉ dừng lại ở việc miêu tả phong cảnh mà còn kể lại câu chuyện văn hóa, lịch sử của người dân tộc thiểu số miền cao.

Chợ Khau Vai, hay còn gọi là chợ tình, hiện lên trong tranh Đỗ Đức không chỉ là một khung cảnh của một rừng đá tuyệt đẹp mà còn mang theo cả những mối tình hóa đá, gắn liền với tâm hồn và lịch sử của vùng đất này. Tác phẩm Huyền thoại Khau Vai được hình thành khi hoạ sĩ ngồi bên nương đá, quan sát thiên nhiên hùng vĩ. Ở đó, những nương đá xám xịt nhưng lại đậm chất nhân văn, là nơi che chở và cũng là nơi chứng kiến những cặp tình nhân lỡ dở trong đường tình duyên, được gặp lại nhau dốc bầu tâm sự.

Với Đỗ Đức, núi không chỉ là những khối đá vô tri, mà chúng còn mang trong mình câu chuyện của sự sống, của mối gắn kết sâu sắc giữa thiên nhiên và con người. Những màu xanh, vàng trong tranh ông như những tia hy vọng, sự sống mãnh liệt bật lên từ những tảng đá cằn cỗi.

Được nhiều lần rong ruổi cùng ông trên những cung đèo hiểm trở, vượt qua mây mù lên đỉnh núi rồi lại xuyên mây xuống mép sông Nho Quế ở Xín Cái, Thượng Phùng và Sơn Vĩ của huyện Mèo Vạc, tôi lại càng ấn tượng với tác phẩm Tháng ba ở Xín Cái. Giữa những dải núi cao vời vợi, trùng trùng điệp điệp, khí núi bốc lên mờ mịt trong sắc rừng xanh thẫm bỗng hiện lên cây hoa gạo nhỏ bé nhưng bung nở đỏ rực khi tháng Ba nắng về, như gợi lên không gian của mùa xuân bất tận.

“Non nước biên thùy” không chỉ là một triển lãm tranh, mà là lời tri ân của Đỗ Đức dành cho vùng đất mà ông đã dành cả cuộc đời để yêu thương và sáng tạo.

Một số bức tranh sơn dầu tại triển lãm 'Non nước biên thùy'

Tháng ba ở Xín Cái
Sương sớm bên đèo
Tiếng gọi rừng xanh
Biên cương luỹ thép
Chiều muộn
Nước non ngàn dặm
Sống chen với đá
Khách tham dự triển lãm. Cuối buổi triển lãm sẽ đấu giá bức tranh "Trên nương" để quyên góp xây điểm trường trên cao nguyên đá Đồng Văn.
Phát triển Cao nguyên đá Đồng Văn thành khu du lịch đặc biệt

Phát triển Cao nguyên đá Đồng Văn thành khu du lịch đặc biệt

Tiêu điểm -  7 năm

Hà Giang dự kiến sẽ phát triển một số sản phẩm du lịch đặc thù trên Cao nguyên đá Đồng Văn như Một ngày của Pao, Chợ tình Khâu Vai, Một ngày với vua Mèo tại khu di tích kiến trúc nghệ thuật nhà Vương, một ngày làm nương rẫy với người Mông ở Mèo Vạc, phố đi bộ và phố cổ ở Đồng Văn.

Sức sống nơi miền đá

Sức sống nơi miền đá

Ống kính -  3 năm

Đến Cao nguyên đá mới thấy trên đời chẳng có gì vô dụng cả. Đến đá còn hữu ích cho con người.

Hoa của đá

Hoa của đá

Ống kính -  3 năm

Lần nào cũng vậy, vội vã đến rồi lặng lẽ đi. Chỉ có tình yêu ở lại. Cứ nhìn những đứa trẻ hân hoan chơi cầu trượt trong ngày khánh thành ngôi trường mới, cảm xúc lại trào dâng và thầm hứa sẽ sớm quay trở lại.

Chuyến đi cuộc đời không tìm thấy trên Google bằng du thuyền từ Hạ Long đến Nha Trang

Chuyến đi cuộc đời không tìm thấy trên Google bằng du thuyền từ Hạ Long đến Nha Trang

Ống kính -  2 giờ

Tôi đã có hai chuyến đi dọc ven biển Việt Nam. Một khi còn là cậu bé mười tuổi và một khi đã là doanh nhân, nhà đầu tư và lữ khách của chính cuộc đời mình.

Doanh nhân đến Đà Nẵng, nghỉ đâu cho xứng tầm?

Doanh nhân đến Đà Nẵng, nghỉ đâu cho xứng tầm?

Ống kính -  19 giờ

Courtyard by Marriott Danang Han River là khách sạn cao nhất tại trung tâm Đà Nẵng bắt đầu đón khách từ cuối tháng 5.

Tầm nhìn triệu đô từ căn hộ xa xỉ cao nhất Đà Nẵng

Tầm nhìn triệu đô từ căn hộ xa xỉ cao nhất Đà Nẵng

Ống kính -  5 ngày

Căn hộ hạng sang M Landmark Residences ở trung tâm thành phố biển Đà Nẵng có tầm nhìn bao trọn thành phố biển xinh đẹp.

Ngắm pháo hoa rực rỡ từ tầng cao Km00 của Đà Nẵng

Ngắm pháo hoa rực rỡ từ tầng cao Km00 của Đà Nẵng

Ống kính -  1 tuần

Những màn pháo hoa ấn tượng, lung linh sắc màu được chiêm ngưỡng tại tầng 45 toà nhà M Landmark Residences với góc nhìn mới lạ.

Tháp đôi cao nhất Đà Nẵng bất ngờ hồi sinh sau nhiều năm 'đắp chiếu'

Tháp đôi cao nhất Đà Nẵng bất ngờ hồi sinh sau nhiều năm 'đắp chiếu'

Ống kính -  1 tuần

Sau một thời gian dài nằm phơi nắng phơi mưa và thay đổi thiết kế, hai tòa tháp CT1 & CT2 thuộc dự án Đà Nẵng Times Square đã được tái khởi động xây dựng.

Doanh nghiệp xuất khẩu xoay trục nhờ thương mại điện tử B2B

Doanh nghiệp xuất khẩu xoay trục nhờ thương mại điện tử B2B

Tiêu điểm -  52 phút

Thương mại điện tử B2B không chỉ mở rộng cánh cửa ra thế giới cho doanh nghiệp mà còn góp phần chuyển đổi mô hình kinh doanh truyền thống sang hiện đại, bền vững hơn.

Chuyến đi cuộc đời không tìm thấy trên Google bằng du thuyền từ Hạ Long đến Nha Trang

Chuyến đi cuộc đời không tìm thấy trên Google bằng du thuyền từ Hạ Long đến Nha Trang

Ống kính -  2 giờ

Tôi đã có hai chuyến đi dọc ven biển Việt Nam. Một khi còn là cậu bé mười tuổi và một khi đã là doanh nhân, nhà đầu tư và lữ khách của chính cuộc đời mình.

Bất động sản Hải An bước vào chu kỳ tăng trưởng mới

Bất động sản Hải An bước vào chu kỳ tăng trưởng mới

Nhịp cầu kinh doanh -  2 giờ

Khu vực Đông Nam Hải Phòng, với tâm điểm là Hải An đang đứng trước vận hội lớn khi hàng loạt hạ tầng chiến lược trị giá tỷ USD được triển khai, đề xuất. Cùng nền tảng logistics ngày càng hoàn thiện, hai yếu tố này đang tạo ra bước nhảy kép cho thị trường bất động sản tại đây.

VinUni đặt mục tiêu vào top 100 đại học hàng đầu thế giới

VinUni đặt mục tiêu vào top 100 đại học hàng đầu thế giới

Nhịp cầu kinh doanh -  4 giờ

Trường đại học VinUni chính thức công bố chiến lược tăng tốc phát triển giai đoạn 2 với mục tiêu trở thành một trong 100 đại học xuất sắc nhất toàn cầu. Điểm tựa của chiến lược là chương trình “VinUni 500” – mời tuyển 500 nhân sự học thuật tinh hoa thế giới và nguồn kinh phí 9.300 tỷ đồng từ Tập đoàn Vingroup để mở rộng quy mô đào tạo và xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.

Chủ xe VF 9: Động cơ mạnh, nội thất sang, dịch vụ như Bentley mà chi phí bằng 0

Chủ xe VF 9: Động cơ mạnh, nội thất sang, dịch vụ như Bentley mà chi phí bằng 0

Nhịp cầu kinh doanh -  4 giờ

Chiếc SUV điện VinFast VF 9 đã chinh phục trái tim nhiều chủ xe nhờ sự kết hợp hoàn hảo giữa thiết kế sang trọng, vận hành đẳng cấp và chi phí vận hành “như ngửi”.

'Đại gia' chăn nuôi GreenFeed là ai?

'Đại gia' chăn nuôi GreenFeed là ai?

Doanh nghiệp -  4 giờ

GreenFeed đạt 2.106 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế năm 2024, tăng 382% so với năm 2023, vượt những ông lớn trong ngành như Dabaco, nông nghiệp Hòa Phát và BAF Việt Nam.

Giá vàng hôm nay 10/6: Giằng co giữa đàm phán thương mại và tham vọng vàng của Trung Quốc

Giá vàng hôm nay 10/6: Giằng co giữa đàm phán thương mại và tham vọng vàng của Trung Quốc

Vàng -  4 giờ

Giá vàng hôm nay 10/6 không thay đổi đối với cả vàng miếng và vàng nhẫn SJC, trong khi thị trường quốc tế có sự hồi phục.