Thị trường xe điện Việt Nam liệu có tiềm năng?

Tại Triển lãm Ô tô Việt Nam (VMS) 2022, có 5 mẫu xe điện được giới thiệu tới công chúng, bao gồm mẫu EQS của Mercedes-Benz; e-tron SUV của Audi; bZ4X của Toyota, Marvel R và MG4 EV của MG Motor.

Tuy nhiên, trong số đó, chỉ có mẫu xe đến từ 2 ông lớn là Mercedes-Benz và Audi sẽ được bán tại Việt Nam. 3 mẫu xe còn lại, đến từ Toyota và MG Motor, đều chưa nằm trong kế hoạch phân phối của các hãng xe.

Nikkei Asia Review đánh giá, điều này là một minh chứng cho thấy thị trường xe điện Việt Nam chưa đủ sức hấp dẫn đối với các hãng xe, dù Chính phủ đã có nhiều động thái tích cực khuyến khích xe điện.

Một lý do được đưa ra là chưa có đủ hạ tầng cần thiết phục vụ xe điện, đặc biệt là hệ thống trạm sạc điện. Các trạm sạc, dù đang được hãng xe Việt VinFast tích cực triển khai xây dựng nhưng vẫn còn khá hiếm gặp, ở ngay cả những thành phố lớn.

Chính hãng xe VinFast cũng chưa bán được nhiều xe trong nước. Tính trong 8 tháng đầu năm, VinFast chỉ bán được khoảng 2.200 chiếc xe điện tại thị trường Việt Nam. Nikkei Asia Review dẫn lời một nhà nghiên cứu thị trường, cho biết nếu doanh số bán hàng của VinFast tăng cao, các hãng xe mới mạnh dạn hơn trong việc tham gia thị trường xe điện của Việt Nam.

Tuy nhiên, hãng xe VinFast vẫn đang trong giai đoạn tập trung chinh phục những thị trường lớn toàn cầu, đặc biệt là thị trường Bắc Mỹ, vốn được mệnh danh là thị trường tiên quyết cho sự thành công của các hãng xe.

Tương lai nào cho thị trường xe điện Việt?

Quyết định dừng sản xuất xe xăng để chuyển hoàn toàn sang xe điện của VinFast được xem như một “dấu mốc kép”, vừa chứng tỏ sự sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp trong công cuộc cắt giảm khí thải hướng đến phát thải ròng bằng không, vừa khai mở kỷ nguyên xe điện tại Việt Nam.

VinFast rõ ràng rất có trách nhiệm với mục tiêu ấy khi mạnh dạn đầu tư vào hệ thống trạm sạc. Nỗ lực của VinFast cũng nhận được sự đồng hành của Chính phủ, với một loạt chính sách giảm thuế cho xe điện.

Thực tế, với công nghệ ngày càng vượt trội, khả năng vận hành của xe điện đang được cải thiện tích cực. Một hãng taxi tại Lâm Đồng mới đây cũng đã triển khai đội xe sử dụng xe điện của VinFast, càng cho thấy khả năng sử dụng trong thực tế của xe điện. Người tiêu dùng vẫn còn e ngại về khả năng vận hành của xe điện nhưng có lẽ chỉ trong ngắn hạn.

Cản trở lớn nhất cho sự phát triển của thị trường xe điện Việt Nam chủ yếu nằm ở sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng, bao gồm hệ thống các trạm sạc cũng như năng lực chịu tải của lưới điện. Khoảng 30% người Việt cho biết quan ngại nhất yếu tố này, cao nhất trong những nỗi lo về xe điện, theo một khảo sát được công bố hồi đầu năm bởi Deloitte.

Điều này đồng nghĩa với việc nếu giải quyết bài toán hạ tầng, thị trường xe điện có nhiều khả năng sẽ bùng nổ mạnh mẽ.

Một dấu hiệu cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của thị trường xe điện trong tương lai, theo McKinsey, nằm ở việc người tiêu dùng ngày càng tỏ ra quan tâm tới những dòng xe máy điện. Thực tế, ở Việt Nam, xe ô tô dù chạy xăng hay chạy điện vẫn là một tài sản có giá trị cao, dẫn đến sự dè dặt khi quyết định mua xe của người tiêu dùng.

So với ô tô điện, thị trường xe máy điện Việt Nam đang sôi động hơn rất nhiều, với sự tham gia của nhiều hãng xe nội như VinFast, Pega, Dat Bike… ở mọi phân khúc. Điều này cho thấy phương tiện giao thông xanh đang trở thành xu thế.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), vào đầu năm nay, đã đưa ra một lộ trình dự kiến cho xe điện Việt Nam, theo đó xe điện bán ra sẽ đạt mức 1 triệu chiếc vào năm 2028, đạt 3,5 triệu chiếc vào năm 2040, 4,5 triệu chiếc vào năm 2050, sau đó bão hòa với tỷ lệ xe điện bán ra đạt 100%. Dự báo này cho thấy niềm tin vào thị trường xe điện Việt, có thể đang đi một cách chậm rãi trong ngắn hạn nhưng sẽ bùng nổ trong dài hạn.

Tuy nhiên, sự bùng nổ này không phải là điều chắc chắn, nếu những chính sách hỗ trợ xe điện không được ban hành kịp thời. Một số chính sách được cộng đồng chuyên gia cũng như các hãng xe đề xuất có thể kể đến như quy hoạch lưới điện riêng cho xe điện; ban hành quy chuẩn về trạm sạc...