Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) trong nghiên cứu mới đây nhận định chỉ số thị trường xe ô tô điện Việt Nam (EVI) trong quý III/2021 đạt 1,6/5 điểm, tương ứng với 32%, ghi nhận lần đầu tiên chỉ số này được công bố.
EVI được xây dựng thông qua đánh giá các chỉ dấu, bao gồm chính sách, mạng lưới trạm sạc, chi phí sở hữu phương tiện (giá xe, chi phí vận hành bảo dưỡng, giá trị bán lại, thuế phí khác), thị hiếu (độ tuổi, lựa chọn thay thế), GDP/đầu người, công nghệ (tuổi thọ pin, thời gian sạc/số km di chuyển và mức độ tương thích giữa các cổng sạc của các hãng xe) và thị trường ô tô điện khu vực.
Việc xác định chỉ số EVI sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị lĩnh vực xe ô tô điện đưa ra quyết định trong hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như xu hướng mua sắm tiêu dùng của các cá nhân.
Cụ thể, về chính sách, Việt Nam hiện chưa có lộ trình/mục tiêu phát triển xe điện, chưa có hệ thống các tiêu chuẩn và quy chuẩn đầy đủ để phản ánh cụ thể tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn của các bộ phận, hệ thống và các xe hoàn chỉnh.
Dự thảo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn tới năm 2045 (Quy hoạch điện VIII) cũng chưa xét đến phụ tải là xe điện.
Các chỉ dấu để xác định chỉ số thị trường xe ô tô điện Việt Nam. Ảnh: VPI.Tuy nhiên, Việt Nam đã có chính sách giảm chi phí sở hữu ô tô điện như miễn phí trước bạ với xe buýt sử dụng năng lượng sạch, khuyến khích phát triển phương tiện vận tải hành khách công cộng thân thiện với môi trường.
Cùng với đó, thuế tiêu thụ đặc biệt của xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện chỉ bằng 70% xe động cơ đốt trong (ICE) cùng dung tích.
Xe ô tô điện được áp mức thuế từ 5 - 15% tùy số chỗ của xe, trong khi thuế áp dụng cho xe ICE từ 10 - 150% tùy theo số chỗ và dung tích xi lanh.
Về thị trường khu vực châu Á, Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu với 22 doanh nghiệp sản xuất xe ô tô điện, 9 doanh nghiệp sản xuất phần mềm cho ô tô điện.
Về lựa chọn thay thế, hiện có 47 hãng xe sản xuất ô tô điện trên thế giới, đứng đầu trong công nghệ là Chevrolet, Ford, Volkswagen (Porsche), Kia, Tesla, BMW, Nissan.
Trong khi đó, Việt Nam có một mẫu xe ô tô điện của Vinfast (ra mắt vào ngày 15/10/2021), và hai mẫu còn lại của Vinfast dự kiến ra mắt vào năm 2022 – 2023. Còn lại là xe nhập khẩu theo đặt hàng, chưa có đại lý phân phối chính thức.
Về mạng lưới trạm sạc, VinFast có khoảng 500 trạm sạc xe điện tính đến tháng 6/2021, đã công bố bản đồ phân bố và đang tiếp tục xây dựng 1.000 trạm sạc trong cả nước. Ngoài ra, có thêm 2 trạm sạc xe điện tại cửa hàng xăng dầu PV OIL Đà Nẵng.
Chi phí sở hữu xe điện trung bình hiện nay gồm giá mua xe, chi phí vận hành bảo dưỡng, giá trị bán lại và các loại thuế phí khác. Tại Việt Nam, tỷ lệ giá dòng xe VFe34 (690 triệu đồng) của VinFast so với các dòng xe ICE tương đương ở mức 0,7 - 0,9 khi áp dụng các chính sách hỗ trợ của Vinfast, chính sách thuê pin. Con số này tăng lên 1,2 nếu không áp dụng các chính sách trên.
Theo đánh giá của VPI, Việt Nam có tiềm năng phát triển thị trường xe ô tô điện trong tương lai bởi hiện tại, tỷ lệ sở hữu của Việt Nam ở mức 23 ô tô/1.000 người, con số này chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia.
Tuy nhiên, ở giai đoạn này, VPI khuyến nghị các doanh nghiệp dự định tham gia chuỗi giá trị thị trường xe ô tô điện nên tiếp tục theo dõi, cập nhật các chỉ dấu và EVI để có cơ sở ra quyết định phù hợp.
IHS Markit dự báo đến năm 2027, chi phí sản xuất xe điện sẽ ngang bằng với chi phí sản xuất xe ICE ở Trung Quốc và châu Âu. Trong số 89 triệu xe được bán ra vào năm 2030, dự báo sẽ có 23,5 triệu xe điện (chiếm gần 27%).
